در چه هوایی نفس می‌کشیم؟/ بخش پنجم
راهکارها و چشم‌انداز مردم‌سالاری
در چهار نوشتار پیشین، از حکمرانی مطلوب گفتیم که ستون‌های ساختار جامعه را بنا می‌کند؛ از دموکراسی سخن گفتیم که ابزار انتخاب و نظارت را فراهم می‌آورد
در چهار نوشتار پیشین، از حکمرانی مطلوب گفتیم که ستون‌های ساختار جامعه را بنا می‌کند؛ از دموکراسی سخن گفتیم که ابزار انتخاب و نظارت را فراهم می‌آورد؛ از مردم‌سالاری نوشتیم که روح زنده‌ی این بناست؛ و در نهایت، نتایج اجرای یا عدم اجرای اصول آن را بر اعتماد اجتماعی، مهاجرت، محیط زیست و کیفیت زندگی بررسی کردیم.
اخبار سبز کشاورزی؛ اکنون در ادامه، به راهکارها و چشم‌انداز آینده می‌پردازیم؛ اینکه چگونه می‌توان مردم‌سالاری را تقویت کرد و چه فرصت‌ها و چالش‌هایی پیش‌روی آن است .
راهکارهای عملی برای تقویت مردم‌سالاری
1- اصلاح نهادی و استقلال مؤسسات کلیدی:
استقلال قوه قضائیه، نهادهای نظارتی و رسانه‌های آزاد، پایه اعتماد عمومی است.
2- شفافیت داده‌ها و دسترسی آزاد به اطلاعات:
انتشار بودجه‌ها، قراردادها و آمارهای ملی، مردم را شریک تصمیم‌گیری می‌کند.
3- توسعه آموزش مدنی و فرهنگ گفت‌وگو:
آموزش حقوق شهروندی در مدارس و رسانه‌ها، نسل آینده را برای مشارکت آماده می‌سازد.
4- حمایت از جامعه مدنی و نهادهای مردمی:
انجمن‌ها و سازمان‌های مستقل باید بتوانند آزادانه فعالیت کنند و مطالبه‌گری داشته باشند.
5- سیاست‌های عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری:
فرصت برابر برای همه اقشار، از روستا تا کلان‌شهر، شرط بقای مردم‌سالاری است.
6- تقویت مشارکت زنان و جوانان:
حضور برابر گروه‌های اجتماعی در تصمیم‌سازی، مردم‌سالاری را پویا و زنده نگه می‌دارد.
7- پاسخگویی و مقابله با فساد:
حمایت از افشاگران و نهادهای مستقل تحقیق، چرخه فساد را می‌شکند.
8- حفاظت از محیط زیست با مشارکت عمومی :
جامعه مدنی فعال و رسانه‌های آزاد، دولت را در برابر تخریب منابع طبیعی پاسخگو می‌کنند.
9- نوآوری در سازوکارهای مشارکت:
بودجه‌ریزی مشارکتی، شوراهای محلی و پلتفرم‌های آنلاین امن، مردم را از تماشاگر به بازیگر تبدیل می‌کنند.
10 - پایش و ارزیابی مستمر:
شاخص‌های ملی و محلی باید به‌طور دوره‌ای سنجیده و گزارش عمومی شوند.
چالش‌های آینده مردم‌سالاری:
- فناوری‌های نو و شبکه‌های اجتماعی: فرصت مشارکت گسترده، اما تهدید اطلاعات نادرست و قطبی‌سازی.
- بحران‌های زیست‌محیطی: نیاز به پاسخگویی جهانی و مشارکت محلی برای حفظ منابع.
- مهاجرت و تغییر جمعیت: ضرورت سیاست‌های جذب و نگهداشت نخبگان.
- نابرابری اقتصادی جهانی: تهدیدی برای اعتماد و مشارکت اجتماعی.
- فرسایش اعتماد عمومی: اگر اصلاحات نهادی به تأخیر بیفتد، مردم‌سالاری به پوسته‌ای بی‌جان بدل می‌شود.
چشم‌انداز مردم‌سالاری در ایران
- پیوند سنت و مدرنیته: استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و دینی در خدمت عدالت و کرامت انسانی.
- نقش شوراهای محلی و انجمن‌های مدنی: تبدیل به بستر واقعی مشارکت و تصمیم‌سازی.
- فرصت‌های دیجیتال: بهره‌گیری از فناوری برای شفافیت و مشارکت گسترده‌تر.
- سرمایه اجتماعی جوانان: انرژی نسل جدید می‌تواند موتور اصلاحات باشد.
پیام پایانی:
مردم‌سالاری پروژه‌ای زنده است؛ نه میراثی که تنها حفظ شود، بلکه مسیری که هر نسل باید دوباره بسازد. اجرای راهکارهای عملی، پاسخ به چالش‌های آینده و بهره‌گیری از فرصت‌های نو، می‌تواند هوای تازه‌ای برای جامعه بیافریند؛ هوایی که در آن اعتماد، عدالت و آزادی، نفس‌های مردم را سبک و امیدشان را روشن کند.
مهندس عبدالله حاتمیان
نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی
دانش‌آموخته حقوق بین‌الملل و اقتصاد کشاورزی
