مصرف آب کشاورزی دو برابر استاندارد

اخبار سبز کشاورزی؛ بالاترین میزان مصرف آب دنیا در حوزه کشاورزی است. در ایران نیز کشاورزی بالاترین مصرف آب را به خود اختصاص داده با این تفاوت که سهم کشاورزی کشورمان در مقایسه با سایر کشورها از استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است.

کارشناسان معتقدند اکنون حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داریم؛ اما به جای اینکه ۴۰ میلیارد مترمکعب از این منابع را استفاده کنیم، حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آن را استفاده می‌کنیم که ۸۰ میلیارد مترمکعب آن مربوط به بخش کشاورزی است (کارشناسان معتقدند حداکثر مصرف آب کشاورزی باید 40 میلیارد متر مکعب باشد) و رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود.

در این باره ناصر کرمی، اقلیم‌شناس، معتقد است مصرف آب در بخش کشاورزی کشور باید ۴٠ میلیارد مترمکعب کاهش یابد، زیرا ادامه روند فعلی به خشکیدگی کشور و تشدید چالش آب منجر می‌شود.

وی با بیان اینکه حداکثر میزان مجاز برداشت از منابع آب تجدیدپذیر ۴۰ درصد است و ۶۰ درصد این منابع باید وارد طبیعت شود، می‌گوید: اکنون حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داریم؛ اما به جای اینکه ۴۰ میلیارد مترمکعب از این منابع را استفاده کنیم، حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آن را استفاده می‌کنیم و همین باعث ایجاد شرایط فعلی و خشکیدگی، بیابان‌زایی، فرسایش خاک و خشکی رودخانه‌ها شده است.

این اقلیم‌شناس با بیان اینکه از ۹۰ میلیارد مترمکعب آبی که استفاده می‌کنیم، حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب آن مربوط به بخش کشاورزی است، اضافه کرد: آبی که در حوزه شرب و صنعت استفاده می‌شود، قطعاً کمتر از ۱۰ میلیارد مترمکعب است.

کرمی با تاکید بر اینکه سهم آب در اختیار بخش کشاورزی باید به حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب کاهش یابد، گفت: این تنها راه حل نجات ایران از بحران خشکیدگی و خارج کردن نام کشور از لیست کشورهای پیشرو در بیابان‌زایی است. بر این اساس باید الگوی کشتی تعریف شود که این ۴۰ میلیارد مترمکعب آن صرف تولید چه محصولاتی و در چه نقاطی از کشور شود که این مباحث تکنیکی بعدی است و بحث نخست این است که قبول کنیم آب در اختیار بخش کشاورزی کاسته شود.

وی با بیان اینکه براین اساس باید مقداری از سطح زیرکشت کشاورزی کاسته شود، گفت: قطعاً با میزان فعلی سطح زیرکشت نمی‌توانیم مصرف آب را کاهش دهیم و سطح زیرکشت افقی محصولات قطعاً باید کاهش یابد.

این اقلیم‌شناس توانایی ایران در خوداتکایی در محصولات کشاورزی جز چهار محصول (دانه‌های روغنی، برنج، ذرت و چغندرقند) را تأیید کرد و گفت: باید دید این خوداتکایی با چه هزینه‌ای انجام می‌شود؟ آیا هزینه‌های اکولوژیکی آن برآورد شده است؟ توسعه کشت بسیاری از محصولات به گسترش خشکیدگی در کشور منجر می‌شود.

کرمی درباره اینکه دولت عملاً نتوانسته طرح ممنوعیت کشت برنج را در استان‌های غیرشمالی اجرا کند، گفت: واقعیت این است که کشاورزی خوزستان تناسبی با ظرفیت منابع آب و خاک این استان ندارد، بسیاری از اراضی این استان که هم اکنون زیرکشت محصولات مختلف رفته‌اند، در حدود ۳۰ تا ۴۰ سال قبل خشک بوده‌اند؛ چراکه چنین ظرفیتی در آنها وجود نداشت. اینکه با انتقال آب و اقداماتی از این قبیل اقدام به توسعه کشت و کشاورزی در اراضی خوزستان شود، عملاً درست نیست و نتیجه آن همین خشیکدگی و بحران آب استان می‌شود.

کرمی به مهر گفت: باید متخصصان حوزه کشاورزی طرحی ارائه کنند که سطح زیرکشت در این استان کاهش یابد؛ اما در عین حال کشاورزان نیز خسارت زیادی نبینند. وی با بیان اینکه منابع آب در کشور ما بسیار کم و این مساله بسیار جدی است، گفت: درباره کشت محصولی مانند برنج اصل اول توجیه اقتصادی آن است، اگر ما می‌توانیم برنج را وارد کنیم؛ چرا باید در کشوری که این همه منابع آب آن کم است، برنج کشت کنیم؟ چرا بحث خشکیدگی کشور، بیابان‌زایی و فرسایش خاک کشور را در مباحث کشاورزی کنار می‌گذاریم؟

گفتنی است، از آنجا که مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی برای حفاظت از منابع آب کشور بسیار ضروری است، لذا وزارت جهاد کشاورزی که متولی این بخش است باید برنامه‌هایی را برای مصرف بهینه آب در این بخش اجرا کند تا بیش از این شاهد افت آب‌های زیرزمینی، کاهش حجم مخازن آب‌های زیر زمینی، کاهش کیفیت آب و فرونشست زمین از اثرات برداشت بی‌رویه آب از آبخوان‌ها نباشیم.