نقض حقوق شهروندی

اخبار سبز کشاورزی؛ یک کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی: بنابراین هیچ نهادی حق ندارد ترنس بودن افراد را دستمایه محدود کردن حقوق شهروندی آنها قرار دهد

«ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در دستورکار است و وضعیت ترنس ها و ...، ما نمی‌خواهیم صورت‌مسئله را پاک کنیم و لزومی ندارد در معبری که دانشگاهی است و خانواده‌ها تردد می‌کنند این مسائل را پذیرش کنیم.»

این‌ جملات بخشی از سخنانی است که «علیرضا نادعلی»، سخنگوی شورای شهر تهران به زبان آورده است. هرچند او این صحبت‌ها را در راستای ساماندهی «آسیب‌های اجتماعی» به زبان آورده، اما آنچه به‌نظر سخنگوی شورای شهر از آن چشم‌پوشی کرده، این است که طبق پژوهش‌های متعدد اجتماعی ترنس بودن افراد به‌خودی‌خود آسیب‌زا نیست بلکه نبود نظام حمایتی کارآمد و رویه‌های اجتماعی است که با انگ زدن به این افراد، آنها را به حاشیه می‌راند و سرمایه اجتماعی‌شان را تضعیف می‌کند. به‌این‌ترتیب، آنها بیشتر در خطر قرار گرفتن در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند.

رویکرد شورای شهر هیچ توجیهی ندارد

در این راستا، «محمدرضا پاکدامن»، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی می‌گوید: «رویکردی که شورای شهر پیش گرفته است، هیچ توجیهی ندارد؛ چراکه طبق اصل ۱۹ قانون اساسی حفظ کرامت انسانی بر هر چیزی ارجحیت دارد و رنگ‌، نژاد، زبان‌ و «مانند این‌ها» سبب‌ امتیاز نخواهد بود. بنابراین هیچ نهادی حق ندارد ترنس بودن افراد را دستمایه محدود کردن حقوق شهروندی آنها قرار دهد.»

سخنگوی شورای شهر تهران در شرایطی وضعیت ترنس‌ها را نیازمند ساماندهی دانسته و آنها را در زمره آسیب‌های اجتماعی برشمرده است که پژوهش‌های متعدد اجتماعی دانشگاهی نشان داده‌اند که آنچه این افراد از آن رنج می‌برند، نبود نظام حمایتی کارآمد است. نظامی که به آنها فرصت حضور در جامعه و پذیرش فرهنگی از سوی جامعه را نمی‌دهد. این افراد که تفاوتشان با غالب جامعه صرفاً تفاوت در هویت جنسیتی است، یعنی آنها هویت جنسیتی‌ای که خود را با آن می‌شناسند، در تضاد با هویت جنسیتی‌ای که جامعه به آن‌ها نسبت می‌دهد، می‌بینند. وضعیت هویتی که نه‌فقط در قوانین و شرع حاکم کشور جرم نیست بلکه مسیر‌های قضایی و قانونی برای تأیید هویت آنها فراهم شده است.

به‌این‌ترتیب اینکه سخنگوی شورای شهر با علم به قوانین کشور و فقدان نظام حمایتی که از این افراد آسیب‌پذیر برای حضور مؤثر در جامعه حمایت کند، چشم‌پوشی می‌کند و انگشت اشاره خود را به‌سوی افرادی می‌گیرد که خود قربانی شرایط اجتماعی هستند؛ درواقع، دادن آدرس غلط و خلاف ادعای عضو شورای شهر، دقیقاً پاک کردن صورت مسئله است.

 داغ ننگ طرد اجتماعی

نظام قضایی درحالی از تأیید هویت جنسیتی که افراد ترنس خود را با آن می‌شناسند، حمایت می‌کند که هنوز بخش زیادی از جامعه حقوق این افراد را به رسمیت نشناخته‌اند و آنها را باعث سرافکندگی می‌دانند.

شاهد مثال این مدعا نحوه بازنمایی همین نوع نگاه در سخنانی است که عضو شورای شهر تهران درباره این افراد به زبان آورده و گفته است: «لزومی ندارد در معبری که دانشگاهی است و خانواده‌ها تردد می‌کنند، این مسائل را پذیرش کنیم. حتماً باید فضایی برای حضور ترنس‌ها و دیگر افراد در نظر گرفته شود، اما نباید فضای آن در پرترددترین چهارراه کشور باشد.»

سخنانی که جنسی از به حاشیه راندن هرچه بیشتر این گروه دارد. گروهی که همین حالا‌ هم با وجود هجمه‌های فرهنگی-اجتماعی کمتر تمایلی به بیان آشکار هویت خود -مگر در مواقع ضرور- دارند.

محمدرضا پاکدامن، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی:‌ هیچ نهادی حق ندارد ترنس بودن افراد را دستمایه محدود کردن حقوق شهروندی و عمومی افراد قرار دهد و رویکرد شورای شهر هیچ توجیهی ندارد

آنها که می‌ترسند به‌محض بازنمایی و بیان هویتشان از حقوق اجتماعی محروم شوند که در بسیار از مواقع با رجوع به پژوهش‌های اجتماعی می‌توان عین این محرومیت‌ها را خواند و دید.

به‌طور مثال در پژوهشی که «فاطمه جواهری» و «مرتضی حسین‌زاده کاسمانی» در سال ۱۳۹۰ انجام داده و در نشریه مطالعات اجتماعی ایران منتشر کرده‌اند، درباره نوع برخورد مردم با آنها آمده است که «آنها(مردم) از من می‌ترسند، با من رفتار توهین‌آمیز دارند، از ارتبـاط بـا مـن پرهیز می‌کنند، نسبت به من حس ترحم دارند، از من متنفر هستند، با من مثل بیمار رفتار می‌کنند، مرا گناهکار مـی‌داننـد، مـرا مجـرم می‌دانند» برخوردهایی که همگی احساس تبعیض را در این افراد تشدید می‌کند و احتمالاً آنها را بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار می‌دهد.

 طرحی برای نقض آشکار حقوق شهروندی

در همین رابطه «محمدرضا پاکدامن»، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی و مدیر انجمن «سایبان زندگی سبز» حامی افراد ترنس، درباره رویکردی که شورای شهر تهران پیش گرفته می‌گوید: «از منظر حقوقی در ماده ۱۹ قانون اساسی به برابری و مساوی بودن همه مردم‌ ایران‌ از هر قوم‌ و قبیله‌ که‌ باشند از حقوق‌ مساوی‌ برخوردارند و رنگ‌، نژاد، زبان‌ و «مانند اینها» سبب‌ امتیاز نخواهد بود و حقوق همه افراد یکسان خواهد بود. به‌این‌ترتیب، هیچ نهادی حق ندارد ترنس بودن افراد را دستمایه محدود کردن حقوق شهروندی و عمومی افراد قرار دهد و قطعاً این رویکرد که شورای شهر پیش گرفته است، هیچ توجیهی ندارد.»

او در ادامه تأکید می‌کند: «براساس آیات قرآن و اصول اصلی قانون اساسی حفظ کرامت انسان‌ها فارغ از هر ویژگی انتسابی ارجحیت دارد و به صرف انسان بودن رنگ و نژاد زبان و «مانند اینها» سبب امتیاز نخواهد بود.»

افراد ترنس نیازمند حمایت‌های اجتماعی

درحالی‌که نظام فقهی و حقوقی ایران با حضور افراد ترنس زاویه‌ای ندارد، اما اغلب این افراد در تحصیل، ازدواج و اشتغال و به‌طور‌کلی حضور و داشتن زیست روزمره در جامعه با مشکلاتی از جنس فرهنگی رو‌به‌رو هستند. اینکه بخشی از مردم با وجود افزایش میزان اطلاع‌رسانی درباره این افراد هنوز آنها را با سوءظن و قضاوت‌های منفی می‌نگرند، زیست اجتماعی این افراد را پرمخاطره کرده است تا حدی که بسیاری از این افراد با مشکلات زیادی برای سازگاری با جامعه دست‌وپنجه نرم می‌کنند و دست آخر هم به حاشیه رانده می‌شوند.

در شرایطی که افراد ترنس در زمره آسیب‌‌پذیر‌ترین قشر اجتماع هستند، آموزش‌وپرورش، رسانه‌های جمعی و تشکل‌های غیردولتی می‌توانند در ایجاد نگرش‌های فرهنگی صحیح سهم بسزایی داشته باشند

همچنین از آنجا که جامعه ایران گفت‌وگوی آشکار درباره مسائلی ازاین‌دست را به‌مثابه تابوی فرهنگی تعبیر می‌کند، صدای این افراد کمتر به گوش می‌رسد. این درحالی‌است که برای ساماندهی آسیب‌های اجتماعی لازم است ابتدا شرایط موجود تبیین شود و سپس آنچه آسیب‌زاست شناسایی شود و این فقط از رهگذر حضور افراد در جامعه و دسترسی آزاد به اطلاعات ممکن است.

در شرایطی که افراد ترنس در زمره آسیب‌‌پذیر‌ترین قشر اجتماع هستند، آموزش‌وپرورش، رسانه‌های جمعی و تشکل‌های غیردولتی می‌توانند در ایجاد نگرش‌های فرهنگی صحیح سهم بسزایی داشته باشند. همچنین، از بخش دولتی انتظار می‌رود نظام حمایتی موجود را آسیب‌شناسی و امکانات لازم را برای حمایت‌های اجتماعی این افراد فراهم کند./پیام ما