اکوآرت، جنبشی هنری برای نجات زمین

اخبار سبز کشاورزی؛ در دنیای امروز که با چالش‌های جدی محیط‌زیستی مواجه هستیم، آموزش محیط‌زیست به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای مقابله با این مسائل اهمیت بسیاری پیدا کرده است. تغییر اقلیمی، کاهش منابع طبیعی، آلودگی هوا و آب و از بین رفتن تنوع‌زیستی تنها بخشی از مشکلاتی هستند که نیازمند توجه و اقدام فوری هستند.

آموزش‌های محیط‌زیستی نه‌تنها به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا آگاهی بیشتری درباره مسائل محیط‍‌زیستی کسب کنند، بلکه آن‌ها را به انجام اقدامات عملی و مؤثر در حفاظت از محیط‌زیست ترغیب می‌کنند. ضرورت برخورد با بحران‌های اکولوژیکی نیازمند رویکردهای آموزشی نوآورانه است. آموزش محیطی نقش کلیدی در شکل‌دهی به نگرش‌ها و رفتارهایی دارد که پایداری و حفظ محیط‌زیست را تأیید می‌کند.

این نوع آموزش‌ها می‌توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا اهمیت حفاظت از منابع طبیعی و زندگی پایدار را درک کنند و مهارت‌ها و دانش لازم برای مواجهه با چالش‌های محیط‌زیستی را کسب کنند.

آمـوزش هنـر اکولوژیـک به‌عنوان یک ابزار تحول‌آفرین، از بیان هنری برای تقویت ارتباط دانش‌آموزان با اصول اکولوژیک و پایداری بهره می‌برد. هنر به‌عنوان یک واسطه قدرتمند، می‌تواند احساسات و اندیشه‌های عمیق را بیدار کند و به افراد کمک کند تا به شیوه‌ای متفاوت به مسائل محیط‌زیستی نگاه کنند. از طریق هنر اکولوژیک، دانش‌آموزان می‌توانند ارتباط عاطفی بیشتری با طبیعت برقرار کنند و به اهمیت حفاظت از آن پی ببرند.

 هنر اکولوژیک می‌تواند به شکل‌های مختلفی ارائه شود؛ از نقاشی و طراحی گرفته تا ساخت مجسـمه‌ها و آثار هنری از مواد بازیافتی. این فعالیـت‌ها به دانش‌آموزان اجازه می‌دهند تا به‌طور خلاقانه به مسائل محیط‌زیستی بپردازند و راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای این مشکلات پیـدا کننـد. از طـریق این فرآیند، آن‌ها نه‌تنها مفاهیـم محیط‌زیستی را به‌طور عملی یاد می‌گیرند، بلکه مهارت‌های خلاقانه و تفکر انتقادی خود را نیز تقویت می‌کنند.

آموزش محیط‌زیستی دارای ریشه‌های عمیقی است که به دوران قرن هجدهم بازمی‌گردد؛ زمانی که «ژاک روسو» و «لوئیس آگاسی» اهمیت حفاظت از طبیعت را مطرح کردند. این ایده‌ها در قرن نوزدهم توسط دیگر دانشمندان تقویت شد و به وجود «مطالعه طبیعت» منجر شد که اساس آموزش محیط‌زیستی را بنا نهاد

به‌علاوه، آموزش هنر اکولوژیک می‌تواند به ایجاد فرهنگ محیط‌زیستی در مدارس و جوامع کمک کند. وقتی کودکان و نوجوانان با مفاهیم پایداری و حفاظت از محیط‌زیست آشنا می‌شوند و به‌طور فعال در فعالیت‌های مرتبط با این مفاهیم شرکت مـی‌کنند، این فرهنگ به مرور زمان در جامعه گسترش پیدا می‌کند و افراد بیشتری به اهمیت حفاظت از محیط‌زیست پی می‌برند.

آمـوزش مـحیط‌زیـستی دارای ریـشه‌هـای عـمیقی اسـت کـه به دوران قـرن هجدهم بازمی‌گردد؛ زمانی که «ژاک روسو» و «لوئیس آگاسی» اهمیت حفاظت از طبیعت را مطرح کردند. این ایده‌ها در قرن نوزدهم توسط دیگر دانشمندان تقویت شد و به وجود «مطالعه طبـیعت» منـجر شـد کـه اسـاس آمـوزش محیط‌زیستی را بنا نهاد.

هنر همواره نمایانگر ارتباط انسان‌ها با طبیعت بوده است. اما در سال‌های اخیر به‌عنوان یک عامل آموزشی در حوزه محیط‌زیستی نقش جـدیدی پـیدا کــرده اسـت. هـنر اکولوژیک به‌عنـوان یــک راهـبـرد جدیــد در آمــوزش محیط‌زیستی به‌واسـطـه ارتباطی که برقرار می‌کند، نه‌تنها احسـاسات را در انسان‌ها به وجـود می‌آورد، بلکه درک عمیـقی از مسائل محیط‌زیستی را در دانش‌آموزان ایجاد می‌کند.

تحقیقات انجام شده توسط «سوبل» (۱۹۹۷) به نقش آموزش محیط‌زیست در پرورش این همدردی تأکید دارد. با تشویق دانش‌آموزان به ارتباط عاطفی با جهان طبیعی، آموزگاران امیدوارند تا ارزشمندی عمیق‌تری درباره سیستم‌های اکولوژیکی درک کنند و اقدامات پروژه‌محور را تحریک کنند

هـمدردی نه‌تنها ویژگی انسانی است، بلکه به ارتباط ما با طبیعت نیز گسترده می‌شود. این موضوع نقش مهمی در آموزش محیط‌زیست ایفا می‌کند. زیرا نهادهای آموزشی تلاش می‌کنند نـگـرش‌هـا و رفتارهای ما را درباره محـیـط‌زیـسـت شـکــل دهــنـد.

آمـوزش محیط‌زیست تأکید دارد که تقویت هـمدردی درباره طبیعت برای تربیت رفتارهای پـایدار و آگـاهی از سـیستـم‌های اکــولـوژیـکی در دانش‌آموزان بسیار حـیاتی اســت. تحقیقات انجام شده توسط «سوبل» (۱۹۹۷) به نقش آموزش محیط‌زیست در پرورش این همدردی تأکید دارد.

با تشویق دانش‌آموزان به ارتباط عاطفی با جهان طبیعی، آموزگاران امیدوارند تا ارزشمـندی عمـیق‌تـری درباره سـیستم‌های اکولوژیکی درک کنند و اقدامات پروژه‌محور را تحـریـک کـننـد. تحقـیقـات «کـارلـگـر» و «سـرویـنکا» (۲۰۰۹) نیز این ارتباط بین همدردی و نگرش‌های محیط‌زیستی را تأیید می‌کـند.

پژوهـش آن‌ها با مـشـارکت ۱۷۸ دانش‌آموز نشان داد که کـسـانی که ارتباط نزدیـکی با طبـیعـت داشـتند، حسـاسیت بیشتری را از خود نشان می‌دادند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که مشارکت عاطفی در تقویت رفتارهای پایدار بسیار اساسی است.

تحقیقات نشان داده‌اند که آموزش محیط‌زیستی می‌تواند مزایای زیادی برای دانش‌آموزان به همراه داشته باشد. از جمله افزایش علاقه و تعهد به محیط‌زیست، بهبود عملکرد تحصیلی و تقویت مهارت‌های اجتماعی و احساسی. آموزش محیط‌زیستی به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهـد کـه رابـطه نـزدیک‌تری با طبیعت برقرار کنند و در مسائل محیط‌زیستی دیدگاه‌های متفاوتی پیدا کنند.

بنـابراین آمـوزش نقـاشی با هنـر اکـولوژیک مـی‌تواند کـودکان را بـه درک بـهتـر مـسائل مـحیط‌زیسـتی و اهـمیت حفاظت از طـبیعت هدایت کند. در اینجـا چند نمونه از فعالیت‌های آموزشی نقـاشـی بـرای کـودکـان آورده شـده است:

از کودکان بخواهید مناظری از طبیعت مانند جنگل، کوه، دریا و دشت را نقاشی کنند. به آن‌هـا درباره انواع زیستگاه‌ها و اهمیت حفظ این مناظر طبیعی آموزش دهید.

تـصاویر حیوانات در خطر انقراض ماننـد ببر، پاندا و لاک‌پشت دریایـی را به کودکان نشـان دهیـد و از آن‌ها بخواهـید ایـن حیـوانات را نقاشی کـنند. درباره دلایل کاهش تعداد این حیوانات و راه‌هـای کمک به حفاظت از آن‌ها صحبت کنید.

به کودکان درباره چرخه آب در طبیعت آموزش دهید و از آن‌ها بخواهید این چرخه را نقاشی کنند. تـوضیح دهید کـه چـگونه آب از دریـاها تبخیر می‌شـود، به‌صـورت بـاران به زمیـن برمـی‌گردد و دوبـاره وارد رودخـانه‌ها و دریاها مـی‌شـود.

از کودکان بخواهید تصاویری از محیط‌های آلوده مانند رودخانه‌های پر از زباله یا هوای آلوده را نقاشی کنند. سپس از آن‌ها بخواهید تصاویری از همان محیط‌ها را در حالت پاک و سالم نقاشی کـنند و درباره تفاوت‌ها بحث کنـید.

به کـودکان یـاد بدهید که چگونه درختان مختلـف و جـنـگل‌ها را نقاشی کنند. درباره اهـمیت درختان در تولید اکسیژن و حفاظت از خـاک صـحبت کنـید و از آن‌ها بخواهید نقاشی‌هایی با موضوع درختکاری و حفاظت از جنگل‌ها بکشند.

از کودکان بخواهید تصاویری از زندگی زیر آب مانند ماهی‌ها، مرجان‌ها و گیاهان دریایی نقاشی کنند. درباره تأثیرات آلودگی پلاستیکی بر زندگی دریـایی صحبت کنید و نقاشی‌هایی با موضوع حـفاظت از دریاها و اقیانوس‌ها بکشید.

به کودکان درباره انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و آبی آموزش دهید. از آن‌ها بـخواهید تـصاویـری از پنـل‌هـای خورشیدی، توربین‌های بادی و سدهای آبی نقاشی کنند.

از کودکان بخواهید تصاویری از فرآیند بازیافت مواد مختلف مانند کاغذ، پلاستیک و فلز را نقاشـی کنند. درباره اهمیت بازیافت و کاهش زبـاله صـحبت کـنیـد و از آن‌هـا بخـواهیـد نقاشی‌هایی با موضوع استفاده مجدد از مواد بکشند.

مراحل آموزش نقاشـی بـا هـنر اکـولوژیک به کودکان هم شـامل مـراحلی است. ابتدا یک موضوع محیط‌زیستی مثل حفظ جنگل‌ها، حیات‌وحش، آلودگی هوا یا بازیافت را برای کودکان انتخاب کنید. سپس آماده‌سازی مواد لازم برای نقاشی مـانند کاغذ، مداد، رنگ‌های آبی یا رنـگ‌های روغن و… .

در مرحله بعد به آموزش مـفاهیم محیط‌زیستی به کودکان درباره مفاهـیمی که مـی‌خواهید آن‌هـا آگاه شوند، بپـردازید. مثـلاً اگر مـوضـوع حـفظ جنگل‌ها اسـت، درباره اهـمیت جـنگل‌ها در تولید اکسیژن، پایداری زمین و حیات‌وحش صحبت کنید.

 سپس به کودکان بگویید که تصویری از مفهوم یاد شده را روی کاغذ بکشند. مثلاً می‌توانند جنگلی پر از درختان و حیوانات را نقاشی کنند یا نقاشی از موجودات دریایی را با موضوع حفاظت از دریاها بکشند. با کودکان در مورد نقاطی که در نقاشی‌شان انتخاب کرده‌اند بحث کنید؛ از آن‌ها بپـرسید چـرا ایـن مـوضوع را انتخاب کرده‌اند و به آن‌ها توضیح دهـید که چگونه می‌توانند در حفاظت از محیط‌زیست نقش داشته باشند.

 پس از آن کودکان را ارزیابی و آن‌ها را تشویق کنید که به حفظ محیط‌زیست اهمیت بدهند و در آینده از راه‌هایی که یاد گرفته‌اند استفاده کنند و در پایان نقاشی‌ کودکان را در کلاس نمایش دهید و اجازه دهید دیگران نیز آن‌ها را ببینند. این می‌تواند انگیزه‌بخش برای کودکان باشد که در فعالیت‌های محیط‌زیستی بیشتری شرکت کنند.

این فعالیت‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا از طریق هنر و خـلاقـیت خـود بـه درک عمیق‌تری از مسائل محیط‌زیستی برسند و به آن‌ها یاد بـدهنـد کـه چـگونه می‌توانند در حفاظت از محیط‌زیست نقش مؤثری ایفا کنند و این اتفاق مادامی‌که در کشور نیفتد، درک عمیق از محیط‌زیست در کودکان ایجاد نخواهد شد./پیام ما