آقای ورزشکار یا آقای دکتر؟
بحران مدرک‌گرایی سلبریتی‌ها و ریشه‌های یک بیماری مزمن!
آیا مدرک‌گرایی سلبریتی‌ها به اعتبار دانشگاهی آسیب زده است؟ در گفتگو با دکتر فردین شورج، تبعات این پدیده بر نظام آموزشی و فرهنگ جامعه را بررسی کرده‌ایم
آیا مدرک‌گرایی سلبریتی‌ها به اعتبار دانشگاهی آسیب زده است؟ در گفتگو با دکتر فردین شورج، تبعات این پدیده بر نظام آموزشی و فرهنگ جامعه را بررسی کرده‌ایم. چرا برخی سلبریتی‌ها بدون شایستگی علمی، مدعی دکترا می‌شوند؟
مدرک‌گرایی سلبریتی‌ها: معضلی که علم را به تمسخر می‌گیرد!
اخبار سبز کشاورزی؛ همان‌طور که یک ورزشکار برای رسیدن به مدال باید سال‌ها تمرین و عرق‌ریزی کند، یک دکترای واقعی نیز باید سال‌ها تلاش علمی کرده باشد. اما متاسفانه، مدرک‌گرایی، این بیماری مزمن نظام آموزشی و اجتماعی کشور، امروز ابعاد تازه‌ای یافته است.
دیگر تنها دانشجویان عادی نیستند که با رویای مدرک، راه دانشگاه را در پیش می‌گیرند؛ بلکه برخی چهره‌های مشهور ورزشی و سلبریتی‌ها نیز با کمترین شایستگی علمی، مدعی صندلی دکترا شده‌اند. این در حالی است که بسیاری از نخبگان واقعی، شب و روز در تلاش‌اند تا به سختی وارد دوره‌های تحصیلات تکمیلی شوند.
ماجرا زمانی تلخ‌تر می‌شود که در صدا و سیما، برخی ورزشکاران، با ژستی تمسخرآمیز، از بی‌تلاشی خود در ورود به دانشگاه سخن می‌گویند و حتی از پاسخ‌گویی به ساده‌ترین سوالات علمی و اجتماعی ناتوان‌اند.
در مواردی دیگر، دو چهره ورزشی با تحقیر کتاب و کتاب‌خوانی، زخم عمیقی بر پیکر فرهنگ زده‌اند. برای واکاوی این بحران و بررسی تبعات آن بر نظام علمی کشور، گفت‌وگویی داشته‌ایم با دکتر فردین شورج، کارآفرین آموزشی، نویسنده، و مدرس دانشگاه.
چرا سلبریتی‌ها به دنبال مدرک هستند؟ پاسخ دکتر فردین شورج
خبرنگار: جناب دکتر شورج، چرا مدرک‌گرایی تا این حد در میان سلبریتی‌ها و چهره‌های شناخته‌شده رشد کرده است؟
دکتر شورج: سلبریتی‌ها در ایران به نوعی صاحب تریبون‌های عمومی‌اند. در نتیجه، مدرک برای آنان نه ابزار دانایی، بلکه یک نشان پرستیژ اجتماعی است.
این افراد از نفوذ رسانه‌ای‌شان استفاده می‌کنند تا بدون زحمت و طی مسیر علمی، عنوان دکتر یا مهندس را تصاحب کنند. ما اخیراً شاهد این بودیم که یک ورزشکار در یک گفت‌وگوی صمیمی در تلویزیون، صریحاً اعلام کرد بدون تلاش خاصی وارد دانشگاه شده و در امتحان، پاسخ‌ها را "حدسی" نوشته! و در ادامه از پاسخ دادن به پرسشی بسیار ساده مانند نام‌بردن تنی چند از فامیلان سببی نیز عاجز ماند. این ماجرا تنها تمسخر دانش نبود، بلکه بی‌احترامی به تمام کسانی بود که در مسیر علمی زحمت کشیده‌اند.
ترویج فرهنگ ضدعلمی: وقتی تلاش بی‌فایده می‌شود!
خبرنگار: این قبیل اظهارات چه تأثیری بر جایگاه علم و آموزش در جامعه دارد؟
دکتر شورج: این قبیل رفتارها، فرهنگ ضدعلمی را ترویج می‌کند. جوانان با دیدن چنین چهره‌هایی که بدون سواد علمی، عنوان دانشگاهی دارند و حتی به آن می‌بالند، دچار سردرگمی ارزشی می‌شوند.
این پیام منتقل می‌شود که «تلاش علمی بی‌فایده است، چون می‌توان با شهرت، مدرک گرفت». در نتیجه، انگیزه برای مطالعه، پژوهش و پیشرفت واقعی کاهش می‌یابد و نوعی بی‌اعتمادی به نهادهای آموزشی ایجاد می‌شود.
راهکارهای مقابله با مدرک‌گرایی سلبریتی‌ها: سه سطح اصلاحات ضروری
خبرنگار: چطور می‌توان این روند نگران‌کننده را کنترل یا اصلاح کرد؟
دکتر شورج: به نظر بنده ما نیازمند اصلاحات در سه سطح هستیم:
- سیاست‌گذاری دانشگاهی: جلوگیری از پذیرش افراد فاقد صلاحیت علمی در مقاطع عالی، حتی اگر چهره مشهور باشند.
- رسانه‌ها: صدا و سیما باید الگوی دانایی و سواد را ترویج کند، نه اینکه بلندگوی بی‌سوادی شود.
- فرهنگ‌سازی عمومی: ارزش‌گذاری به پژوهشگران، معلمان و دانش‌آموختگان واقعی. همان‌طور که یک ورزشکار برای رسیدن به مدال باید سال‌ها تمرین کند، یک دکترای واقعی نیز باید سال‌ها تلاش علمی کرده باشد.
تمسخر کتاب‌خوانی: سمی فرهنگی که جامعه را تخریب می‌کند!
خبرنگار: ما چند سال پیش هم شاهد تمسخر کتاب‌خوانی توسط دو سلبریتی ورزشی دیگر بودیم. این حلقه‌های رفتاری چقدر خطرناک هستند؟
دکتر شورج: بسیار خطرناک‌اند. وقتی چهره‌های محبوب مردم، کتاب و مطالعه را مسخره می‌کنند، یعنی دارند به نسل جوان می‌گویند: «دانش مهم نیست، فقط دیده شدن کافی‌ست.» این یک سم فرهنگی است. جامعه‌ای که به مطالعه نمی‌اندیشد، نمی‌سازد؛ و جامعه‌ای که به سلبریتی‌های کم‌سواد میدان می‌دهد، با دست خود، مسیر توسعه را تخریب می‌کند.
ایران در مقابل جهان: تفاوت فاحش در اعتبار علمی
خبرنگار: در مقایسه با کشورهای پیشرفته، وضعیت چگونه است؟
دکتر شورج: در کشورهایی مانند آلمان، فرانسه یا کانادا، افراد مشهور حتی اگر بخواهند وارد دانشگاه شوند، باید مراحل قانونی و علمی را طی کنند. هیچ دانشگاه معتبری به صرف شهرت، مدرک نمی‌دهد. در آن کشورها، جامعه حساس است که هیچ فردی بدون شایستگی علمی، عنوان دانشگاهی نگیرد. اما در ایران، گاهی دانشگاه‌ها با افتخار، پذیرای چهره‌هایی می‌شوند که هیچ سابقه علمی ندارند.
هشدار پایانی: جامعه تهی از علم!
خبرنگار: یک جمله برای پایان گفت‌وگو و هشدار به وضعیت فعلی بفرمایید.
دکتر شورج: من متاسفم که بگویم وقتی مدرک از ارزش علمی تهی شود، جامعه از درون تهی می‌شود. اگر علم را جدی نگیریم، در آینده، افراد ناآگاه، تصمیم‌گیر امور مهم کشور خواهند بود.
