معرفی کتاب
کشاورزی پایدار، فراتر از تامین غذا: نگاهی عمیق به «خدمات کشت بوم‌ها»
خدمات کشت بوم‌ها؛ کتابی جامع با همکاری ۲۵ متخصص کشاورزی که خدمات حیاتی بوم‌سازگان‌های کشاورزی از تامین غذا تا تنظیم محیط زیست را در ۱۵ فصل کاوش می‌کند
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که مزارع و باغ‌های ما، علاوه بر تولید غذا، چه خدمات شگفت‌انگیز دیگری به ما و محیط زیست ارائه می‌دهند؟
اخبار سبز کشاورزی؛ دنیای کشاورزی و بوم‌سازگان‌های کشاورزی (Agroecosystems) بسیار فراتر از تصور رایج ماست. کتاب «خدمات کشت بوم‌ها» (Agroecosystem Services)، دریچه‌ای نوین به سوی این دنیای پیچیده و در عین حال حیاتی می‌گشاید.
بیشتر بخوانید:۱۰۰ راه طلایی برای نجات قطره‌های حیات: راهنمای جامع صرفه‌جویی در مصرف آب
تولد یک اثر جامع: حاصل تلاش ۲۵ متخصص کشاورزی
در شهریور ۱۴۰۴، جامعه علمی کشاورزی ایران شاهد انتشار اثری ماندگار بود: کتاب «خدمات کشت بوم‌ها». این اثر نفیس، حاصل همکاری نزدیک ۲۵ نویسنده دانشگاهی و پژوهشگر برجسته کشاورزی به سرگروهی جناب آقای دکتر حسین کاظمی، استاد گرانقدر زراعت در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، است. این کتاب در ۱۵ فصل و در ۴۸۴ صفحه، طیف وسیعی از مباحث مرتبط با خدمات بوم‌سازگان‌ها را پوشش می‌دهد و توسط مرکز نشر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به زیور طبع آراسته شده است.
نکته ویژه برای علاقمندان: بنده، محمد اسماعیل اسدی، افتخار نگارش فصل دهم این کتاب با عنوان «خدمات بوم‌سازگانی در کشاورزی حفاظتی» را از صفحه ۲۹۹ تا ۳۲۴ بر عهده داشته‌ام.
فراتر از تولید غذا: خدمات چندوجهی بوم‌سازگان‌های کشاورزی
«خدمات بوم‌سازگان» به تمام مزایایی گفته می‌شود که انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم از اکوسیستم‌ها به دست می‌آورد و برای تامین نیازها و رفاه خود از آن‌ها بهره می‌برد. کشتبوم‌ها (Agroecosystems)، به عنوان سامانه‌های نیمه‌طبیعی و نیمه‌مصنوعی، نقشی کلیدی در ارائه این خدمات ایفا می‌کنند. این خدمات را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:
- خدمات تامینی (Provisioning Services): مانند تامین غذا، فیبر، چوب و آب.
- خدمات تنظیمی (Regulating Services): مانند تنظیم آب و هوا، کنترل سیلاب، تصفیه آب و هوا، و کنترل آفات و بیماری‌ها.
- خدمات حمایتی (Supporting Services): مانند چرخه مواد مغذی، تشکیل خاک و فتوسنتز.
- خدمات فرهنگی (Cultural Services): مانند ارزش‌های زیبایی‌شناختی، تفریحی، معنوی و آموزشی.
شاید تصور عمومی بر این باشد که کشتبوم‌ها صرفاً ارائه‌دهنده خدمات تامینی (مانند غذا) هستند، اما خدمات تنظیمی بخش قابل توجهی از کل خدمات ارائه شده توسط این سامانه‌ها را تشکیل می‌دهد.
مدیریت پایدار: کلید ارتقای خدمات بوم‌سازگانی
در دنیای امروز، مدیریت پایدار کشتبوم‌ها می‌تواند نقش آن‌ها را به عنوان ارائه‌دهنده خدمات بیشتر به جامعه بشری ارتقا دهد. از سوی دیگر، مدیریت نامناسب می‌تواند به طور چشمگیری این خدمات را کاهش داده و حتی منجر به بروز “ضدخدمت” (Dis-service) شود. در کشاورزی فشرده و ناپایدار، تبعات منفی و ضدخدمات امری رایج است.
برای حفظ و افزایش انواع خدمات بوم‌سازگانی و کاهش ضدخدمات، شناخت دقیق نوع خدمات و کارکردهای بوم‌شناختی مرتبط با آن‌ها ضروری است. این کتاب با گردآوری تجربیات متخصصان رشته‌های مختلف، به صورت فصل‌های مستقل به بررسی انواع خدمات و همچنین ضدخدمات در کشتبوم‌ها پرداخته است.
آنچه در این کتاب خواهید آموخت:
- آشنایی با طیف وسیع خدمات ارائه‌شده توسط کشتبوم‌ها.
- بررسی عمیق خدمات در سیستم‌های کشاورزی خاص.
- شناخت و تحلیل ضدخدمات رایج در کشاورزی مدرن.
امید است این تلاش گروهی، مورد استفاده جامعه علمی کشور قرار گرفته و گامی مؤثر در جهت توسعه کشاورزی پایدار بردارد.
علاقمندان می‌توانند جهت تهیه نسخه الکترونیکی کتاب «خدمات کشت بوم‌ها» به وب‌سایت مرکز نشر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان مراجعه نمایند.
