وقتی میراث جهانی ایران قربانی تعارض توسعه شهری می‌شود
سکوت معنادار معاون میراث‌فرهنگی در برابر نگرانی‌ها درباره تخت‌جمشید
با وجود موج گسترده نگرانی‌ها درباره طرح توسعه مرودشت و تهدید حریم تخت‌جمشید، معاون میراث‌فرهنگی کشور همچنان سکوت کرده است.
از همان روزی که وزیر میراث‌فرهنگی در نطق رأی اعتماد خود از «بازنگری در ضوابط حرایم آثار تاریخی» سخن گفت، کارشناسان میراث‌فرهنگی نسبت به پیامدهای خطرناک این رویکرد هشدار دادند. آنان پیش‌بینی می‌کردند که نتیجه چنین وعده‌ای دیر یا زود به آثار شاخصی مانند تخت‌جمشید و پاسارگاد برسد.
اخبار سبز کشاورزی؛ امروز این نگرانی به واقعیت نزدیک شده؛ اما آنچه افکار عمومی را بیشتر نگران کرده، سکوت سنگین معاون میراث‌فرهنگی کشور در برابر این اتفاق است.
حریم تخت‌جمشید در برابر توسعه بی‌ضابطه
طی هفته‌های اخیر، اظهارات «اسفندیار عبداللهی» نماینده مردم مرودشت در مجلس درباره تصویب طرح جامع شهر مرودشت، موجی از واکنش‌های کارشناسان و دوستداران میراث‌فرهنگی را برانگیخت.
وی اعلام کرد که حدود ۹۶۰ هکتار زمین به محدوده شهری افزوده شده که بخشی از این اراضی با حریم درجه دو تخت‌جمشید هم‌پوشانی دارد.
هرچند سازمان میراث‌فرهنگی وجود چنین نقشه‌هایی را تکذیب کرد، اما هم‌زمان عبداللهی مدعی شد «پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید» طرح را تأیید کرده است — ادعایی که مدیر پایگاه در گفتگو با رسانه‌ها رد نمود.
تناقض در گفتار مدیران و بی‌عملی در میدان
اظهارات متناقض مدیر پایگاه تخت‌جمشید، مدیرکل پایگاه‌های جهانی و دفتر ثبت آثار تاریخی نشان می‌دهد که هماهنگی لازم میان نهادهای میراثی وجود ندارد.
در حالی که یکی از مدیران از عدم استعلام رسمی سخن گفته، دیگری تاکید دارد «تمام اراضی حریم تخت‌جمشید تحت کنترل کامل ضوابط حفاظتی است». این چندگانگی گفتار در کنار سکوت معاون میراث‌فرهنگی، افکار عمومی را نسبت به شفافیت تصمیم‌گیری‌ها بی‌اعتماد کرده است.
شهرک مهدیه؛ نقطه تعارض میان خدمات و حفاظت
مرکز اصلی این مناقشه، شهرک مهدیه است؛ منطقه‌ای با سابقه چند دهه‌ای که در محدوده حریم تخت‌جمشید قرار دارد.
به گفته کارشناسان، زمین‌های باقی‌مانده این شهرک تنها برای کاربری‌های گردشگری تعریف شده‌اند و هرگونه ساخت‌وساز یا تغییر کاربری باید با تأیید شورای حرایم و پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید انجام شود.
با وجود این، برخی نمایندگان مجلس از «الحاق رسمی این شهرک به محدوده شهری» خبر می‌دهند — اقدامی که، در صورت اجرا، قواعد جهانی حفاظت از آثار ثبت‌شده در یونسکو را نقض می‌کند.
واکنش وزارتخانه: از واژه‌سازی تا «تدقیق» در حرایم
مدیران وزارت میراث‌فرهنگی به‌جای شفاف‌سازی، با واژه‌سازی‌هایی چون «تدقیق حرایم» تلاش داشته‌اند تغییر ضوابط حفاظتی را طبیعی جلوه دهند.
منتقدان اما بر این باورند که این سیاست نوعی عقب‌نشینی در برابر فشارهای توسعه‌گرایانه شهری است؛ رویکردی که نه‌تنها از اصول توسعه پایدار فاصله دارد بلکه زمینه‌ساز تهدید تدریجی میراث تاریخی ایران می‌شود.
سخنان وزیر و واقعیت میدان
وزیر میراث‌فرهنگی اخیراً تأکید کرده بود که «میراث‌فرهنگی مانع توسعه نیست، بلکه می‌تواند موتور محرک توسعه پایدار باشد».
اما واقعیت میدانی نشان می‌دهد که سیاست‌های اجراشده، نه محافظه‌کارانه بلکه سهل‌انگارانه است. امروز تخت‌جمشید، نماد هویت فرهنگی ایران، در برابر تصمیم‌هایی قرار گرفته که اگر اصلاح نشود، می‌تواند به زوال یکی از ارزشمندترین آثار جهان بینجامد.
مطالبه شفافیت از معاون میراث‌فرهنگی
اکنون که بیش از ده روز از آغاز بحران تخت‌جمشید می‌گذرد، جامعه فرهنگی کشور انتظار دارد معاون میراث‌فرهنگی کشور در برابر افکار عمومی پاسخگو باشد. سکوت در برابر تعرض به حریم «تخت‌جمشید» نه سیاست مدیریتی که نشانه بی‌تفاوتی نهاد مسئول نسبت به میراث جهانی ایران است. تاریخ ایران، تاب تکرار چنین بی‌توجهی‌هایی را ندارد./ پیام ما
