کروکودیل حیوانی جادویی و فراموش شده در ایران
به‌گواهی سنگواره‌ها، کروکودیل باقی مانده از نسل دایناسورها است.
اخبار سبز کشاورزی؛ از مزایای پرورش این موجود خارق‌العاده می‌توان به تولید چرم با کیفیت و بعضا گران و تولید لوازم مختلف چون انواع کیف، کفش، پالتو، کمربند و... نام برد. امروزه دانشمندان از خون این حیوان توانسته‌اند داروهایی برای از بین بردن برخی بیماری‌های عفونی و سرطانی استفاده کنند.
این حیوان اصالتا بومی ایران بوده و در رودخانه سرباز تعداد زیادی از این جانور یافت می‌شود. نام این حیوان در جوامع محلی ایران با اسم گاندو مشهور است و تکثیر این حیوان در ایران از طریق اقتصادی‌سازی حدودا از اوایل سال 85 و به طور جدی در سال 87 آغاز شده و در حال‌حاضر مزارعی در ایران در حال کار حرفه‌ای و تولید و تکثیر می‌باشند.
این حیوان در حوزه صنعت توریست نیز سهم بسزایی دارد به طوری که در پارک‌ها و مراکز تفریحی با توجه به نوع شکل خود جاذبه بالایی برای عموم مردم دارد و با توجه به اقلیم ایران و تنوع آب و هوایی می‌توان مزارع خوبی را در کشور ایجاد و توسعه داد.
ویژگی‌های کروکودیل
کروکودیل، جانوری خزنده و دوزیست است. این جانور در انواع مختلف و با تنوع زیستی در قاره‌های آمریکا میانی، جنوبی، آفریقا، آسیای میانه، هندوستان ،جنوب ایران، آسیای شرقی، مجمع الجزایر نزدیک به ژاپن و استرالیا وجود دارد.
تمساح واژه کلی برای نامیدن انواع کروکودیل است که از انواع مختلف کایمن و الیگاتور تشکیل می‌شوند. تمساح-Alligator- جانوری است خزنده که دارای دست و پا است و به راحتی در آب شنا می‌کند ولی همیشه در آب نمی‌ماند. این جاندار تخم‌گذار است و تخم‌هایش را در خشکی می‌گذارد. اغلب در آب شیرین زندگی می‌کند اما انواع کمی از آن‌ها در آب‌های نیمه شور نیز زندگی می‌کنند.
مشخصات ظاهری
این موجود از انواع پیشرفته خزندگان است و از قشر مغزی هوشمند برخوردار است. این حیوان سیستم صوتی خارجی دارد. علائم زندگی آن تنوع آب و خاک را در بر می‌گیرد همچنین بدن خط‌دار و ناصاف دارد که موجب زیبایی پوست این حیوان می‌شود.
این جاندار به راحتی با جمع کردن پاها در کنارهای بدن خود با سرعت بالا و با کمک دم قوی خود در آب شنا می‌کند. این حیوان آروارهای بسیار قوی دارد. دندان‌ها برای گرفتن و پاره کردن گوشت بسیار قدرتمند و خطرناک است. با تمام این موارد اگر دهان این حیوان مهار و بسته شود دیگر خطرناکی قبل را ندارد.
شرایط نگهداری و پرورش کروکودیل
اولین فاکتور نگهداری این حیوان آب تمیز می‌باشد. آب استخرها مرتب باید کنترل شود و دمای آن به‌طور میانگین 32 درجه باید باشد. آمونیوم داخل آب از ppm20 نباید تجاوز کند. رطوبت محیط نیز بین 60 الی 90 درصد، میزان مناسبی خواهد بود.
برای بالا بردن بازدهی در سالن‌های پرورش بایستی از سیستم عایق‌کاری، تهویه، گرم‌کردن و گاها سرد کردن رطوبت گردوغبار و سنگینی هوا استفاده شود.
کروکودیل‌ها حدود 6 تا 10 سالگی بالغ می‌شوند. طول این حیوان بین 120 تا 150 سانتی‌متر و تعداد تخم‌گذاری در هر نوبت بین 20 تا 60 عدد است که سرباز کردن تخم‌ها بین 60 تا 90 روز طول می‌کشند. بچه‌ها با طول 20 تا 26 سانتی‌متر متولد می‌شوند.
در حال‌حاضر بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده کروکودیل در جهان کشور استرالیا می‌باشد که تقریبا 11 هزار پوست کروکودیل تولید می‌کند و نیاز یک درصد جهان را تامین می‌کند.
مزایای پرورش کروکودیل شامل تولید پوست مناسب آن برای تولید انواع البسه چرمی و حتی استفاده در یونیفرم‌هایی مثل صندلی، مبلمان و وسایل داخل خودروهاست.
استخوان کروکودیل در درمان سرطان تاکنون استفاده آزمایشگاهی زیادی داشته و به تازگی خون این جاندار در برخی از بیماری‌های صعب‌العلاج نیز استفاده و آزمایش می‌شود.
گوشت کروکودیل دارای کیفیت بسیار بالایی از نظر ارزش غذایی است. به طوری که بیش از 100 سال است در برخی کشورها گوشت این حیوان جزو گران‌ترین گوشت‌ها محسوب می‌شود و در حال‌حاضر قیمت جهانی آن بین 7 تا 10 دلار محاسبه می‌گردد.
جدول مقایسه‌ای و ارزش گوشت کروکودیل
|
انرژی در 100 گرم |
چربی در 100 گرم |
پروتئین |
نوع گوشت |
|
436 |
1/9 |
21/1 |
گوشت کرکودیل |
|
469 |
22 |
22/8 |
گوشت گوسفند |
|
921 |
16 |
19/3 |
گوشت گاو |
|
921 |
10/2 |
20/2 |
گوشت سینه مرغ |
عملا اگر در قسمت چربی نگاه کنیم گوشت این حیوان پروتئین خوب و چربی 9/1 را دارد یعنی کاملاً عاری از کلسترول و چربی‌های نامناسب برای بدن است و در بیماری‌هایی همچون چربی خون، دیابت ،کبدچرب و رژیم درمانی می‌تواند استفاده شود.
گوشت کروکودیل در مغازه و تک‌فروشی‌ها بین 27 تا 30 دلار ارزش دارد و خریداران آن بیشتر کشورهای انگلستان، دانمارک، سوئیس، چین، کره، ژاپن، روسیه و نیوزیلند هستند که به‌صورت منجمد این گوشت به این کشورها صادر می‌شود و نیز، قابل‌توسعه و بازاریابی به کشورهای دیگر است.
کیفیت پوست
پوست کروکودیل به دو صورت پوست شاخدار پشت و پوست شکم، تولید و صادر می‌گردد. قیمت پوست به پهنای سینه و شکم و سالم بودن آن بستگی دارد، همچنین قیمت 34 سانتی‌متر پوست شکم درجه یک 300 تا 400 دلار است و نوع درجه دو آن تا 250 دلار می‌باشد. البته اگر این پوست دباغی گردد 700 تا 1000 دلار آمریکا قیمت خواهد داشت.- قیمت‌ها حدودی بوده و در حال‌حاضر افزایش در بازار مشاهده می‌شود-.
پوست این حیوان به‌دلیل نسوز بودن و مقاومت در برابر آتش از طرفداران زیادی برخوردار است.
روش نگهداری کروکودیل و مصالح مورد نیاز
سالن‌ها به‌صورت کاملا عایق و بدون ورودی مضاعف و دارای راه در کنار یکدیگر برای جداسازی و انتقال هر نسل به سالن بعدی پس از رشد است.
برای تولیدمثل معمولا به‌ازای هر 10 ماده، 1 تا 2 حیوان نر مناسب است. به‌طور طبیعی به دلیل تخم‌گذار بودن این جانور زمان جفت‌گیری در ایران در منطقه باهوکلات ایران از اواخر اسفند آغاز می‌شود که این کار در سالن‌ها با ایجاد شرایط مصنوعی ترتیب داده می‌شود، سپس تخم‌ها بعد از 2 ماه از مرحله تولید مثل آغاز و طی 2 ماه بچه‌ها متولد می‌گردند.
نکته در اینجاست که این کار به جای حالت طبیعی توسط ماشین‌های جوجه‌کشی یا هچر بعد از جمع‌آوری تخم‌ها انجام می‌شود.
تغذیه
به‌طور طبیعی کروکودیل از حیواناتی مثل ماهی‌ها، قورباغه، سنجاب، روباه، سگ و پرندگان دام‌ها تغذیه می‌کند و به غذای زیادی احتیاج ندارد، شاید در روز 500 گرم گوشت قناعت کند.
با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر شیروان و نزدیکی به استان گلستان که مقدار زیادی ماهی خوراکی در آن هر روز طی صید تهیه می‌گردد، می‌توان این ماهی‌ها را به قیمت ارزان خرید و در سردخانه دپو و تا حدود زیادی مزرعه را با آن تغذیه کرد.
در مرحله دیگر دام‌هایی که در منطقه برای خوردن انسان مناسب نیستند در منطقه همچون انواع الاغ و گاو‌هایی که گوشت آن حذف می‌گردد و مرغ‌هایی که از گله‌ها حذف می‌گردد، نیز می‌توان با رعایت اصول تغذیه به این حیوان داده شود.
مبنای دیگر می‌تواند غذاهای pellet شده باشد همانند غذاهای مرغ‌داری‌ها اما با قیمت پایین‌تر که مواد تشکیل‌دهنده آن به ازای هر کیلوگرم پلت مصرف شده 1/1 کیلوگرم افزایش وزن را خواهد داشت.
انواع برنامه غذادهی به کروکودیل
|
تغییر روش 3 تا 6 ماه |
طول‌مدت یک ماه |
دفعات غذادهی در روز |
روزهای غذادهی در هفته |
روش غذادهی |
|
- |
6 |
1 |
5 روز غیرمتوالی |
1 |
|
سه بار در هفته تا کشتار |
4 |
2 |
5 روز غیرمتوالی |
2 |
|
یک روز در میان تا کشتار |
6 |
1 |
2 روز غذادهی یک روز فاصله 2 روز غذادهی |
3 |
|
4 روز تغذیه یک روز فاصله |
3 |
1 |
6 یا 7 روز |
4 |
با این برنامه گروه‌های کوچک‌تر و متوسط روزی 2/0 میلی‌متر رشد خواهند داشت و هر کروکودیل تا 6 ماهگی به‌صورت میانگین در هر وعده غذایی 6 گرم ماده غذایی دریافت خواهند کرد. در رشد یک کروکودیل دمای آب حائز اهمیت است یعنی دمای 32 درجه موجب افزایش رشد تا 30 درصد می‌شود.
شرایط نگهداری
|
سرد کردن |
عایق‌کاری |
تهویه |
فصل |
|
کاهش میزان حرارت |
جلوگیری از نفوذ گرمای خورشید |
خروج گرما و دور زیاد |
تابستان |
|
- |
نگهداری دمای سالن |
دور کم |
زمستان |
تهویه
برای کاهش گاز کربنیک سالن‌ها، کنترل دمای سالن‌ها، کاهش گرد وغبار و تامین هوای تازه برای تنفس کروکودیل‌ها نیاز اساسی به تهویه مناسب داریم.
شیوه‌های مکانیکی پنکه‌ها و هوا‌کشی‌های برقی نیاز به برنامه‌ریزی زیر است:
1- در هوای گرم بالای 34 درجه، از تهویه 50 تا 100 درصد استفاده می‌کنیم، اگر تهویه جوابگو نباشد باید از کولر اسپری آب و یا جریان سرد لوله‌های کف سالن استفاده کرد.
2- هوای خوب
3- در هوای سرد به‌قدری استفاده می‌کنیم که فقط دی‌اکسیدکربن از سالن‌ها خارج شود.
تکثیر کروکودیل
تکثیر این حیوان دارای ضوابط خاص است که البته خوشبختانه در ایران به تصویب رسیده است این شرایط شامل اجرای ماده 1 و 6 قانون شکار و مصوب 1346/3/16 و با اصلاحات بعدی و نیز مواد 33 الی 36 آیین‌نامه اجرایی همان قانون و ماده 8 قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست مصوب در 1356/3/28 همراه با اصلاحات انجام شده آن می‌باشد. البته این آیین‌نامه‌ها تنها به قانون فوق ختم نمی‌شود و تعداد زیادی پارامتر شامل حفظ فاصل محل پرورش و بهداشت محیط و رعایت موازین پرورشی و ایمنی را نیز شامل می‌شود.
در کل سه مجوز پرورش برای چهار گونه کروکودیل صادر گردیده که شامل:
کروکودیل گیه‌نو، کروکودیل سیامی، کروکودیل مردابی و کروکودیل آب‌های شور است.
در ایران به‌طور جدی پرورش این حیوان در سال 1389 با زحمات زیاد در جزیره قشم و با هزینه‌ای معادل 450 میلیون انجام شد که توسط بخش خصوصی این کار صورت گرفت.
کار با جانداران علاوه‌بر مشکلاتی که دارد فردی خستگی‌ناپذیر را می‌طلبد. با توجه به اقتصادی بودن پرورش کروکودیل، به دلیل کم‌توقع بودن و ارزشمند بودن این حیوان و شرایط محیطی و اقلیم ایران، نیاز به جذب سرمایه و بازشدن بستر در جهادکشاورزی و ارگان‌های مربوطه برای سرمایه‌گذاران در تولید این حیوان دارد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۲۸- ۱۳۹۸
