درمان کچلی پوستی در گاوها، زخم اَبَرآلاینده

کچلی پوستی یا درماتوفیتوز از جمله بیماری‌های مشترک بین دام و انسان است که می‌تواند ماه‌ها و بلکه سال‌ها در سطوح و مکان‌ها به روند آلایندگی خود ادامه دهد، به همین دلیل این زخم‌ها را می‌توان یک « اَبَر آلاینده » نامید که قادر است دام‌های اهلی را تحت‌تاثیر قرار دهد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ در زبان انگلیسی، به‌دلیل شکل این عارضه پوستی آن را «Ringworm» می‌گویند که علت آن شکل حلقوی عارضه روی پوست است. از جنبه اقتصادی، تقریبا تمام دام‌ها (گاوها) اعم‌از گوشتی، شیری، جوان یا مسن به این بیماری آلوده شده و اثرات منفی بر سلامت آنها بر جای می‌گذارد.

دانستن چگونگی مقابله با این بیماری از راه پیشگیری و سپس درمان است که به کاهش اثرات منفی درازمدت آن کمک زیادی می‌کند. روش‌های درمانی و داروهای بسیاری به‌منظور جلوگیری و انتشار این بیماری وجود دارد که در صورت مشاهده اولین علائم بیماری می‌توان از آنها استفاده کرد.

شناسایی

اکثریت دامداران این عارضه پوستی را به خوبی می‌شناسند، یک زخم آزاردهنده قرمز رنگ به شکل حلقوی که موجب یک آلودگی درازمدت در گاوها و حتی انسان می‌شود. این زخم حلقوی توسط یک قارچ پوستی ایجاد می‌شود.

این قارچ می‌تواند موجب عفونت پوستی در انسان و سایر حیوانات اهلی گردد و عامل ایجاد زخم قادر است ماه‌ها و بلکه سال‌ها بر سطوح آلوده باقی بماند. بیماری مذکور به اسامی دیگر مانند «Tinea» یا درماتوفیتوزیست نامیده می‌شود در انسان، گاه بر پوست پاها و لای انگشتان نیز دیده می‌شود.

از نشانه‌های اولیه بیماری، سست شدن موهای محل آلودگی و سپس پیدا شدن یک دایره گرد روی پوست آلوده به قارچ است.

گاه بثورات و جوش‌های ریز و کوچکی نیز در آن محل دیده می‌شود. ممکن است که این عارضه بدون انجام هرگونه درمانی برطرف شود، اما این بهبودی یک دوره درازمدت بیش از 9 ماه دارد، در صورت استفاده از دارو، پس از 2 تا 4 هفته بهبود می‌یابد و به‌تدریج، موهای آن محل دوباره شروع به رشد می‌کنند.

قبل از اقدام به درمان باید اطمینان داشت که این عارضه ناشی از عوامل دیگری مانند شپش، کنة پوست حیوانات، مگس، صدمه‌های پوستی و …، که در ابتدا شبیه این عارضه هستند، نیست.

باید از وجود یک حلقه گرد قرمز در محل اطمینان داشت تا با سایر عوامل اشتباه نشود. وجود انگل‌های پوستی بر دام‌ها چندان اهمیتی ندارد چرا که با یک یا دو بار حمام کردن با مواد انگل‌زدا معمولا پوست آنها نیز تمیز می‌شود. در صورت اطمینان نداشتن از عارضه قارچی کچلی، می‌توان با دامپزشک مشورت نمود.

درمان کچلی پوستی

در صورت تشخیص درست این عارضه بر پوست دام‌ها می‌توان درمان آن را آغاز کرد:

• اولین اقدام، شستن محل زخم با یک صابون ضدقارچ است. • پس از آن می‌توان از محلول بتادین

(Povidone Iodine) که در تمام داروخانه‌ها موجود است و یا هرگونه پماد ضدقارچ، یک تا دو بار در روز استفاده کرد. پس از آن باید تمام اصطبل نیز با محلول ضدقارچ ضدعفونی شود.

چند توصیه برای بهبود و رفع عارضه کچلی پوستی:

• شستشوی کامل دام آلوده؛

• 2- تمیز کردن پوسته‌های کنده شده از محل آلودگی پوستی؛

• به‌کار بردن«بتادین» یا کِرِم‌های ضدقارچ، یک تا دو نوبت در روز و تکرار آنها تا برطرف شدن کامل آثار بیماری؛

• 4- نظارت و ضدعفونی فضای اصطبل به‌منظور جلوگیری از انتشار عامل بیماری؛

5- جدا کردن دام آلوده از سایر دام‌ها به خاطر تماس نداشتن آنها با یکدیگر.

ممکن است دامداران فرصت کافی برای شستشوی دام‌های خود نداشته باشند اما در صورت مشاهده چنین عارضه‌ای ناچار از انجام آن خواهند شد. برای این کار می‌توان از شامپوی کاملاً طبیعی استفاده کرد. این شامپوها حتی می‌توانند مانع از ابتلا دام‌ها به عارضه کچلی شوند. پس از نظافت پوست دام، باید تمام ابزار شستشو و کاملا ضدعفونی شوند.

گاوداران به نکته‌های زیر توجه کامل داشته باشند:

1- تاثیر نور خورشید؛ - عامل کچلی پوستی نمی‌تواند به مدتی طولانی تحت‌تاثیر نور ماوراء بنفش (UV) زنده بماند، به همین دلیل قرار گرفتن دام آلوده در معرض نور آفتاب، به بهبود بیماری کمک می‌کند. / - آفتابگیری دام پس از شستشو با مواد ضدعفونی‌کننده، سرعت بهبودی را افزایش می‌دهد. / - راه رفتن و حرکت گاوها در فضای باز و یا بستن و مهار کردن آن زیر نور آفتاب مفید است.

2- زدودن پوسته‌های آلوده؛ در هنگام شستشوی دام، محل کچلی باید کاملا پاک و پوسته‌ها از آن جدا شوند. در صورت تمایل نداشتن به شستشوی دام، باید قبل از شروع درمان، پوسته‌های آن محل به هر روش ممکن کاملا زدوده شوند. بعضی از دامداران اعتقاد دارند که باید محل کچلی سوخته شود تا از انتشار بیماری جلوگیری به‌عمل آید، اما به جای این کار می‌توان پوسته‌های آلوده را در یک کیسه و محفظه قرار داد و معدوم نمود تا با سایر دام تماس پیدا نکنند.

3- بهترین داروها؛ همان‌طور که در بالا متذکر شد اولین و در دسترس‌ترین دارو همان«بتادین» است که به فراوانی یافت می‌شود. در صورت نبودن بتادین از یک محلول کلروکسیدین نیز می‌توان استفاده کرد. اما معمولا دامپزشک‌ها هر یک بنابر نظر خود دارویی را توصیه می‌کنند. یکی از این‌ها شامپوی Terminator است.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۷۶-تیر ۱۴۰۲