عزم جهانی و ابزار رسانه در مسیر کاهش فقر

فقر به عنوان یکی از مهم‌ترین معضلات جامعه انسانی، همواره وجود داشته است. تصور اینکه روزی بتوان فقر را به‌طور کامل در جهان از بین برد، بسیار سخت است. دلایل وجود فقر متعدد هستند. تفاوت‌های فردی و شرایط جغرافیایی، حکومت‌های ناکارآمد، عدم مسئولیت‌پذیری اجتماعی و… دلایل عمده فقر هستند. حتی اگر بتوانیم حکومت‌ها را اصلاح کنیم و جامعه‌ای مسئولیت‌پذیر داشته باشیم، به دلیل تفاوت‌های فردی و جغرافیای محل سکونت افراد، باز هم خطر فقر از بین نمی‌رود. به نظر می‌رسد تنها می‌توانیم تلاش کنیم فقر را تا جای ممکن کاهش دهیم.

یکی از اهداف اصلی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی، رفع فقر و محرومیت در کشور بوده است؛ به‌گونه‌ای که همواره مسئله فقر در برنامه‌های توسعه ایران با مراتبی از شدت و ضعف روبرو بوده است. این در حالی است که با وجود تأکید بر ضرورت توانمندسازی محرومان و فقرا در برنامه‌های توسعه کشور، مسئله وجود فقر در ایران همچنان ادامه دارد.

اصولا پیش‌شرط اصلی موفقیت در هر برنامه‌ای « شناخت » درست از آن پدیده‌ای است. به نظر می‌رسد در برنامه‌های فقرزدایی این شناخت به‌درستی صورت نگرفته و به نحوی پیش رفته که تمام برنامه‌ها و فرایندها را تحت تأثیر خود قرار داده است، ازاین‌رو چنین برمی‌آید که شاید یکی از بزرگ‌ترین ریشه‌های استمرار و گسترش فقر در ایران آن است که کشور همچنان در فهم خطوط کلی بنیان‌های اندیشه‌ای و مفهومی فقر دچار کاستی جدی است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود تا اولا نوع نگاه به مسئله فقر در برنامه‌های فقرزدایی تشریح شود. ثانیا با شناخت درست از مسئله فقر در کشور، از انسداد اجتماعی بین برنامه و فقرا ممانعت شود.

بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1398 )، ایران با وجود آنکه در زمره کشورهایی است که به‌لحاظ نرخ فقر در وضعیت مناسب‌تری نسبت به برخی کشورهای درحال‌توسعه یا کمترتوسعه‌یافته ( با نرخ‌های فقر مطلق 30 تا 40 درصد ) قرار دارد، اما همچنان موضوع فقر مطلق در آن مطرح است.

در سال 2015 که خط فقر مطلق 1.25 دلار در روز بود، درآمد 1.4 میلیارد نفر در جهان مستقیما از طریق کشاورزی حاصل می‌شد .

فناوری‌ها و پیشرفت‌های حاصله در حیطه کشاورزی می‌توانند به کاهش گرسنگی در جهان کمک شایانی کنند. این فناوری‌ها شامل ابزارهای کاشت، داشت و برداشت و همچنین روش‌های تولید محصولات کشاورزی در شرایط سخت هستند. امروزه فناوری‌های وجود دارند که می‌توان به کمک آن‌ها، در زمین‌هایی که غلظت نمک در آن‌ها بالا است، برنج کاشت.

فناوری‌ علاوه بر ارائه ابزار، دانه و روش‌های مدرن برای کشاورزی، با افزایش سطح آگاهی کشاورزان، تامین اطلاعات در مورد وضعیت آب‌وهوا و خشک‌سالی، بازدهی کار کشاورزان افزایش دهد. این مسئله تاثیری مستقیم بر کاهش گرسنگی در جهان دارد.

اما اما

با صرف هزینه 175 میلیارد دلار در سال می‌توان به‌کلی فقر را در جهان ریشه‌کن کرد. این عدد فقط 0.1 درصد از کل بودجه نظامی کشورهای جهان است . در سال ۲۰۱۶ حدود 157 هزار میلیارد دلار صرف فعالیت‌های نظامی در جهان شد. اگر یک عزم جهانی وجود داشته باشد می‌توان از شر مالاریا، گرسنگی و سو تغذیه خلاص شد. به‌راحتی می‌توان آب آشامیدنی سالم را برای جمعیت فقیر جهان تامین کرد.

اما چنین اتفاقی نمی‌افتد. زیرا جهان به‌جای مسئولیت‌پذیری، حرص و طمع و کسب قدرت را برگزیده است. این عزم جهانی وجود ندارد زیرا جهان چشم خود را بسته است. مرگ انسان‌ها برای قدرتمندان فقط آمار است. صرفا چند برگه کاغذ با چند نمودار رنگی.

تا وقتی یک عزم جهانی همراه با مسئولیت‌پذیری در جهان وجود نداشته باشد، زدودن رد فقر از چهره جهان ممکن نیست. در این میان فناوری ما را برای ایجاد این عزم جهانی و مسئولیت‌پذیری توانا می‌کند. فناوری افراد را به رسانه تبدیل کرده است. برای زدودن فقر باید مسئولیت‌ آن را به عهده بگیریم و با ابزار رسانه به همگان بیاموزیم که مسئول هستند. باشد که زورمندان و زرمندان نیز از این خواب جاهلیت بیدار شوند.

مهندس نغمه عزیزی
کارشناس باغبانی