به بهانه سی‌ام شهریورماه «روز جهانی صلح»

دوستی با طبیعت

سی‌ام شهریورماه برابر ۲۱ سپتامبر روز جهانی صلح‌ست. روزی که به خشنونت پرهیزی و صلح تأکید می‌شود. به‌راستی چگونه می‌توان خشونت پرهیزی را در حوزه‌‌های مختلف رواج داد، به گونه‌ای که این مشارکت جهان‌شمول باشد و کلیه افراد عادی یک جامعه نیز به آن متعهد باشند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ برای تبین موضوع، پیشنهادهای اجرائی قابل قبولی قابل ارائه ا‌ست. اما در ابتدای امر نیاز به مقدمه‌ی کوتاه‌ست. «دشت کاشان» افزون بر یک میلیون هکتار وسعت دارد و «تنوع زیستی» قابل قبولی در این دشت حاکم‌ست. از پستانداران اندمیک گرفته تا غیراندمیک، از پرندگان مقیم و مهاجر گرفته، تا پروانه‌ها و گونه‌های خزندگان.

بر اساس کتاب «راهنمای میدان خزندگان و دوزیستان ایران»، تألیف دکتر «کامران کمالی» تعداد گونه‌های خزندگان ایران ۲۵۵ گونه ذکر شده است. از این تعداد برخی اندمیک، یعنی بومی بخشی از اکوسیستم‌های خرد و کلان ایرانند و برخی عضو زیستگاه‌های مشابه در کشورهای همسایه هستند.

به لطف تنوع‌زیستی و ژنتیکی، دشت کاشان، دشتی غنی است. چه در تپه‌‌ماهورهای ماسه‌ بادی شهرستان آران و بیدگل که زیستگاه سه گونه اندمیک خزنده است و چه در ارتفاعات مناطق «یخاب» و «قمصر- بَرزُک» که زیستگاه متنوعی از گونه‌های «آگاما» هستند. «اسکینک مارشکل مرنجاب»، «اِرمیاس مرنجاب» و «گکوی‌ دم‌پخ کایزرلینگ»، گونه‌های اندمیک ارزشمند این دشت هستند.

اینکه خزندگان در طبیعت برای انسان نقش مفید و ارزشمند غیرقابل انکاری دارند، بر کسی پوشیده نیست و همین‌طور اینکه همین جاندارن همچون بسیار از جانوران، جانشان درگیر خرافاتی گوناگون شده است نیز بر کسی پوشیده نیست. ولی اینکه چگونه انسان شهرنشین با ندانم‌کاری‌هایش چگونه تیشه به ریشه تنوع‌زیستی و نابودی خویش می‌زند، قطعاً بر بسیاری از مردم پوشیده است.

اخیرأ شرکت‌های داخلی و خارجی جهت دفع جوندگان خانگی اقدام به ارائه «چسب‌های کتابی» می‌کنند. سهل‌الوصولی جذب گونه‌های مزاحم خانگی، عاملی‌ست که باعث گسترش روزمره این سطوح چسبناک شده است.

سطوح یا پدهای چسبانی که در کنار به‌دام انداختن‌های ناموفق موش‌های خانگی، تا دل‌تان بخواهد مارمولک‌های خانگی مفید را به دام می‌اندازند و با تمام خشونت، این خزندگان نازنین و زیبا را زنده‌زنده به کام مرگ می‌کشند.

مبارزه‌های شیمیائی با حشرات خانگی که غذای مارمولک‌ها محسوب می‌شوند و مارمولک‌ها می‌توانند جمعیت آنها را کنترل کنند، باعث گسترش بسیاری از آلرژی‌ها و بیماری‌های انسانی شده است. سمومی که از اختلال در سیستم‌های عصبی گرفته تا اشکالات سیستم تنفسی از پیامدهای مصرف آنهاست. مثلاً اسپری‌های حشره‌کشی که از ترکیباتی همچون «کاربامات‌ها» استفاده می‌کنند، می‌توانند حداقل شش ساعت بر سیستم ایمنی و تنفسی انسان تأثیر منفی داشته باشند.

حشره‌کش‌های آلی دیگر با ترکیبات «فسفر»، «کلر»، «گوگرد» و «ازت‌»، نمونه‌های از حشره‌کش‌هایی هستند که متأسفانه در نبود مارمولک‌های خانگی، سلامت شهروندان را به مخاطره می‌اندازند. حالا در روزی که نام «صلح جهانی و دوری از خشونت» را یدک می‌شود شاید بتوانیم از یک کار ساده آغاز کنیم و افراد جامعه را به خشونت‌پرهیزی علیه خزندگان دعوت کنیم.

کافی‌ست با استفاده نکردن از پدهای چسبانک، به حیات مارمولک‌ها کمک کنیم. البته در سطح تصمیم‌گیران هم کافی‌است تا این گروه با عدم به‌کارگیری مالچ‌‌های نفتی و صنعتی و جلوگیری از پاشیدن آنها در تپه‌های ماسه‌ای که زیستگاه مناسبی از انواع خزندگان طبیعی‌ هستند، نقش موثری در حیات خزندگان و البته تعدیل جمعیت حشرات و آفات بازی کنند. می‌توان با طبیعت با صلح و دوستی برخورد کرد و می‌توان با دوستی با طبیعت، سلامت خود را تأمین کرد. می‌توان به خشونت نه گفت و با آن حیات را به زندگی بازگردانید.