عدم ورود جهاد کشاورزی به پرورش و صادرات ملخ

با توجه به استقبال مردم اروپا و آسیا از غذاهایی که با ملخ طبخ می‌شود، پرورش ملخ به صنعتی در ترکیه تبدیل شده است.

به گزارش مزرعه سبز ، بهای هر وعده غذایی که با ملخ پخت می‌شود در اروپا و آسیا بین 20 تا 50 دلار است. از ملخ های صادراتی ترکیه همچنین به عنوان غذای پرندگان و حیوانات خانگی استفاده می‌شود. بهای هر ملخ پرورشی بین سه تا هفت سنت است.

پرورش‌دهندگان ملخ در ترکیه به منظور تامین غذای مورد نیاز ملخ ها، مزارع ذرت، گندم و جو ایجاد کرده اند. از پانصد نوع ملخ در جهان، نوعی که در صحرای مصر زندگی می کند در ترکیه پرورش داده می‌شود. آلمان، اتریش، هلند، سوئیس و فرانسه اصلی‌ترین مشتریان ملخ زنده هستند.

حشرات خوراکی یکی از ترکیبات اصلی غذاها در کشورهای مختلف به شمار می‌آیند. در برخی مناطق ملخ، موریانه، شپش، عقرب، کرم، سنجاقک، آخوندک، پروانه، سوسک و… می خورند. برخی از مردم آنقدر با علاقه این حشرات را می‌خورند که حتی در کنار غذاهای دیگر هم از این گروه جانوری به عنوان چاشنی استفاده می‌کنند و معتقدند یک غذای خوشمزه حرف اول را می‌زند.

جمعیت‌شناسان و خوردن حشرات

افزایش سریع جمعیت انسانی زنگ خطری است که هشدار قحطی و فقر در آینده را می‌دهد. عده‌ای از متخصصین علم تغذیه، جامعه‌شناسی و… معتقدند منطقی‌ترین راه برای تأمین نیازهای غذایی بشر خصوصاً در کشورهای محروم استفاده از تمام امکانات و منابع غذایی موجود است. (حتی اگر فکر خوردن حشرات نفرت‌انگیز باشد).

این محققین حتی به وجود مزارعی برای پرورش حشرات خوراکی هم اشاره دارند و به دلایل بسیاری این کار را عاقلانه‌تر از پرورش دام می دانند:

نخست آن که این جانوران برای رشد و تولید مثل به مواد غذایی زیادی نیاز ندارند (حجم غذای گاو را با کرم مقایسه کنید).

دوم اینکه برای رشد و پرورش این موجودات فضای زیادی لازم نیست. (محل زندگی و فضای اشغال شده توسط یک گوسفند و موریانه تا چه حد قابل مقایسه هستند؟)

سرعت تخم‌ریزی و رشد حشرات به هیچ عنوان با زاد ولد پستانداران و پرندگان تأمین کننده غذای انسان قابل مقایسه نیست (رشد یک بره را با تعداد تخم‌ها و سرعت رشد در سوسک مقایسه کنید)

این گروه از جانوران به تعداد فراوان و گونه‌های مختلف در دسترس بشر هستند و با کمال تعجب عده‌ای معتقدند بسیار خوشمزه‌تر از گوشت حیواناتی چون مرغ، ماهی، گوساله و گوسفند است.

ارزش غذایی حشرات

در حال حاضر ۴۴ نوع حشره خوراکی در جهان استفاده می‌شود. آنها از منابع غنی پروتئین، ویتامین و املاح محسوب می‌شوند. براساس گزارش FAO این گروه با داشتن پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی و آهن و ویتامین B منبع با ارزشی به حساب می‌آیند. در حال حاضر در برخی مناطق آفریقایی برای مبارزه با سوء تغذیه کودکان از نوعی کرم خوراکی خشک شده آرد تهیه می‌شود و به غذا افزوده می‌شود. همچنین از آرد ذکر شده برای تغذیه زنان باردار یا بیمار و همچنین کسانی که کم خونی دارند (به جهت میزان بالای آهن، کلسیم و پروتئین) استفاده می‌شود.

به طور کلی حشرات از نظر میزان انرژی در مقایسه با سویا، ذرت، عدس، گوشت و حبوب منبع مناسب‌تری هستند.

یک غذای اشرافی

در بعضی مناطق دنیا، برخی حشرات بسیار گران هستند؛ مثلاً در هندوستان غذایی که از کرم ابریشم تهیه می‌شود گران‌‎تر از ابریشم تولیدی توسط کرم است. در برخی رستوران‌های مکزیک یک پرس لارو پروانه بسیار گران است.

مصرف‌کنندگان چینی فقط سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای خوردن نوعی مورچه هزینه می‌کنند.

کنسروهای گران‌قیمتی از حشرات در برخی کشورها مانند مکزیک و ژاپن تهیه و صادر می‌شود. حشرات در کشورهای مختلف در بسیاری از نقاط دنیا به این مخلوقات کوچک به عنوان منبع با ارزشی نگاه می شود. آفریقایی‌ها کرم، ملخ، موریانه و مورچه را منبع غنی از پروتئین می‌دانند. ژاپنی‌ها به پرورش کرم ابریشم به عنوان یک منبع غذایی توجه دارند و مکزیکی ها سال های سال است که حشره می خورند.

پسران در این کشور از شکار ملخ ها لذت می برند، به سوسک های درختی مانند یک هله هوله نگاه می کنند (خوراکی مشابه چیپس یا پفک و…) و با حشرات آبی غذایی خوش عطر و بو به همراه پیاز و سیر و فلفل و قارچ می پزند و تخم نوعی مورچه قرمز رنگ را در سالاد مخصوص می ریزند و با لذت می خورند! آنها از پروانه های کوچکی که در اطراف شعله آتش به زمین می افتند به همراه نمک نوعی چیپس تهیه می کنند که ۱۰۰ گرم آن حاوی ۶۰-۳۷ گرم پروتئین و ۳۳-۴ گرم چربی است (پروتئین و چربی معادل با ۱۰۰ گرم گوشت قرمز)

حتی برخی حشراتی که مصرف می کنند کلسیم و فسفری معادل با تخم اردک دارند.

در الجزایر بومیان یک منطقه از این کشور از پخت ملخ در آب نمک و خشک کردن آن در آفتاب خوراکی خوشمزه تهیه می کنند.

ژاپنی‌ها چندین نوع غذا از حشرات تهیه می کنند که لیست برخی از آنها که در رستوران های این کشور یافت می شود عبارتند از:

- hachi-no-ko لارو زنبور معمولی

- zaza-mushi لارو حشرات آبی

- inago ملخ سرخ شده مزارع برنج

- semi جیرجیرک سرخ شده

- sangi پروانه ابریشم سرخ شده

مردم نیجریه و غرب آفریقا نیز از جیرجیرک، بید، ملخ، کرم و لارو شپش درختی و سوسک برای تهیه غذا استفاده می کنند. آن را زیر منبع نور یک کاسه آب قرار می دهند و حشراتی که به دور نور پرواز می کنند و سپس داخل آب می افتند را جمع کرده برای تهیه غذا استفاده می کنند و معتقدند ملکه حشرات از سایر افراد گروه خوشمزه تر است.

آنها جیرجیرک ها را از تونل های خاکی جمع می کنند و سپس بر روی آتش سرخ کرده اجزای اضافی داخل شکم آنها را بیرون کشیده و سپس می خورند.ملخ ها را نیز مانند جیرجیرک می‌خورند، گرچه برخی از کشاورزان این منطقه ملخ را خام می خورند.در برخی نقاط این کشور از نوعی کرم درختی هم پس از خشک شدن برای تهیه سوپ سبزیجات استفاده می کنند و با کمال تعجب لارو سوسک را نیز از آشغال ها، زباله ها، فاضلاب یا کود می گیرند و پس از جدا کردن قسمت پایین شکم که روده هاست، سوسک را می شویند و آن را کاملاً سرخ کرده و می خورند. البته خیلی از آنها این غذا را به علت آنکه از نقاط کثیفی تهیه می شود نمی خورند.

تایلندی‌ها زنبورعسل، حشرات آبی، مورچه و ملخ می‌خورند.

مردم اندونزی هم از طرفداران سرسخت سنجاقک ها هستند و غذای لذیذی را با آن تهیه می کنند. از زبان کسانی که حشره خورده اند بشنوید که

بید سرخ شده طعم «بادام» می‌دهد.

حشرات آبی مزه «نعناع» دارند.

نوعی از مورچه‌های برگخور طعم «گردو» دارند.

و نوعی دیگر از مورچه مزه «هندوانه» می دهد.

پیله کرم ابریشم مزه‌ای «شیرین و خامه ای» دارد.

حشراتی که بخش‌های رنگارنگی دارند اغلب طعم نامطبوعی دارند و سمی هستند.

حشرات تیره‌تر کمتر سمی هستند (البته قانون کلی نیست) و البته خوشمزه‌تر.

نکات مهم در استفاده از حشرات

نخست باید دانست که ۴۴ نوع حشره ذکر شده که خوراکی شناخته شده اند را می توان با اطمینان خورد و باید در پخت آنها بال و پوشش سخت موجود روی بدنشان و همچنین روده ها را جدا کرد و بیرون ریخت و پس از پخت آنها را به شکل تند با انواع چاشنی ها و ادویه جات استفاده کرد و فراموش نکرد مصرف برخی حشرات به شکل خام به دلیل داشتن «اسید هیدروسیانیک» که سمی است، بسیار خطرناک است و مصرف این حشرات به شکل خام و به میزان زیاد عوارضی چون ضعف، استفراغ، عدم هوشیاری و حتی مرگ را به همراه دارد (البته این ماده خطرناک به راحتی با حرارت از بین می رود)

آیا می دانید که

ارزش غذایی یک کنسرو قارچ معادل ۲۴ کرم کوچک است.

ارزش غذایی کلم بروکلی یخ زده (با آن میزان فایده) کمتر از ۵۰۰ شته است.

حشره خورها می گویند، حشره ها هم اگر تازه مصرف شوند، خوشمزه تر از نوع کنسرو شده و یخ زده هستند.

ژاپنی ها بچه زنبورها را به همراه سسی مخصوص و همچنین نوزاد ملخ و کرم ابریشم را کنسرو می کنند.

در برخی از کشورها به کمک علم ژنتیک دست به پرورش ملخ هایی درشت تر زده اند و امیدوارند روزی نرسد که برای شکار این ملخ ها از اسلحه استفاده کنند.

از برخی حشرات به عنوان دارو هم استفاده می کنند.

و خلاصه اینکه خیلی ها حشرات را ماده ای غذایی با پروتئین بالا، چربی پایین و املاح و ویتامین فراوان و مزه ای متنوع می دانند.

این فرصت تولیدی از بکرترین بازارها در ایران به شمار میرود زیرا هیچ نوع آماری در زمینه پرورش این محصول در ایران تا به حال منتشر نشده از طرفی ایران با داشتن زیست بومی چهار فصل قابلیت دسترسی و پرورش انواع حشرات را دارد و اینکه ترکیه به عنوان کشوری مسلمان و کشوری که خود در این زمینه آماری در زمینه استفاده داخلی ندارد در این زمینه موفق بوده که برای ایرانیان جای امیدواری مضاعف در پی دارد.

امیرهوشنگ عسگرسمنانی ـ کارشناس بازرگانی