آسیب درازمدت آفت‌کش‌ها بر گرده‌افشان‌ها+اینفوگرافی
آفت‌کش‌های یافت شده در گیاهان و گل‌هایی که مورد هدف سمپاشی نبوده‌اند می‌توانند موجب آسیب‌های درازمدت در حشرات گرده‌افشان شوند.
اخبار سبز کشاورزی؛ اولین بار است که یک مطالعه و بررسی چند منظوره از بقایای سموم بر روی گرده و شهد گل محصولات گیاهی و گیاهان وحشی به عمل آمده است. محققان در پی یافتن بقایای سمومی مانند حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌هایی چون راندآپ(گلایفوسیت) برآمدند که در میان بیشترین سموم مصرفی هستند. آفت‌کش‌های نئونیکوتینوئیدهای از قبیل استامبیرید، کلوتیانیدین، (Clothianidin)، ایمیداکلوپیرید (Imidacloprid) و … نیز در این مطالعه مورد توجه قرار گرفتند. برخی از این سموم در کشورهای اروپایی از مدت‌ها قبل ممنوع شده بودند اما به دلیل پایداری آنها در طبیعت، امکان دارد که ممنوعیت در استفاده از آنها تمدید شود.
در نمونه‌های برداشت شده از گیاهان معلوم شد که برخی از این سموم اخیرا مصرف نشده‌اند، اما بقایای آنها در گیاهانی نظیر کلزا و گیاهان‌وحشی که در حاشیه نهرها، پرچین و حصار باغ‌ها روئیده می‌شوند، حتی پس از چند سال از اولین سمپاشی باز هم وجود دارند.
این تحقیق بنا بر درخواست کمیسیون اتحادیه اروپا در کشور ایرلند و با هدف کاهش حدودا 50 درصدی خطرات آفت‌کش بود. به طور کلی آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی در کشاورزی مدرن برای تولید و برداشت حداکثری با حذف آثار تخریبی آفات و بیماری‌ها است. انواعی از سموم که در کشور ایرلند یا هر جای دیگر جهان بر اساس حوزه جغرافیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل: علف‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها هستند و معمولا گیاهان گلداری نظیر کلزا که مقدار زیادی گل تولید می‌کنند، بسیار مورد توجه گرده افشان‌ها و از جمله زنبورعسل است که در نتیجه مقدار زیادی آفت‌کش نیز از این طریق دریافت می‌کند.
به کار بردن مجموعه‌ای از ترکیبات آفت‌کش مختلف در چند نوبت برای تولید محصول، خطر آلوده شدن گرده‌افشان‌ها از طریق مصرف گرده‌ها و شهد گل‌ها را بالا برده و نتایج ناشناخته‌ای در سلامتی آنها ایجاد می‌کند. یافته‌های به دست آمده از این مطالعات به درک میزان آسیب‌زایی آفت‌کش‌ها و نیز خطرات مرتبط با هر یک از سموم به منظور کاهش آسیب‌زایی آنها کمک می‌نماید. به همین منظور هزاران گل از سرتاسر کشور ایرلند جمع‌آوری و برای مطالعه و بررسی به آزمایشگاه برده شد تا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. یافته‌‌ها نشان داد که هنوز برخی از سموم «نئونیکوتینوئیدها» که به‌عنوان تهدیدکننده سلامت حشرات گرده‌افشان شناخته شده‌اند، علی‌رغم ممنوعیت استفاده آنها از سال 2018 توسط اتحادیه اروپا، متاسفانه همچنان استفاده می‌شوند. در این بررسی‌ها بقایای سم کلوتیانیدین(Clotianidin) علی‌رغم چند سال از توقف مصرف آن،
در گرده گل و شهد برخی از گونه‌های گیاهی دیده شد، بنابراین واقعیت آن است که چنین سمومی به مدتی طولانی در منابع غذایی گرده‌افشان‌ها باقی می‌مانند.
محققان دریافتند که ترکیبی از آفت‌کش‌ها، اغلب بیش از یک آفت‌کش، دوام زیاد داشته که به معنی توجه به اثرگذاری این ترکیبات بر روی گرده‌افشان‌هایی است که اساسا مورد هدف نیستند. اثرات سمی یک ترکیب معمولا روی زنبورهای عسل که در دسترس قرار دارند، آزمایش شد، اما این اثرگذاری در مورد سایر گرده‌افشان‌هایی که در اختیار نیستند، مشکلی است که باید به آن توجه نمود.
زنبورهای عسل و سایر گرده‌افشان‌ها از منابع غذایی تولید شده توسط بسیاری از گیاهان تغذیه می‌کنند و تماس آنها با مجموعه‌ای از آفت‌کش‌های به‌کار برده شده روی محصولات، می‌تواند برای سلامتی زنبورها، اکوسیستم، محصول تولید شده و سلامت انسان‌ها مضر باشد.
اما نکته بسیار مهم آن است که بدانیم ترکیبات مختلف سموم گیاهی چگونه در طبیعت و فضای محیط‌زیست حرکت می‌کنند و تا چه زمانی خواص خود را از دست می‌دهند. دانستن این موضوع که سموم شیمیایی در درازمدت چه اثراتی بر گرده‌افشان‌ها و سایر موجودات دارند نکته بسیار مهمی است، چرا که چگونگی به کارگیری این سموم را مشخص می‌کند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۴- اردیبهشت ۱۴۰۲
