مراحل طراحی سیستم آبیاری

اخبار سبز کشاورزی؛ آبیاری یکی از اجزای حیاتی شغل کشاورزی و به‌منزله ایجاد اطمینان از رشد مناسب گیاهان و به‌دست آوردن یک محصول نهایی است. اما این عامل تعیین‌کننده در صورت اجرا نکردن سیستم آبیاری مناسب می‌تواند تاثیر زیادی در هدر دادن آب، مصرف انرژی و پول داشته باشد.

در این مطلب، مواردی به‌منظور اجرای یک سیستم آبیاری کارآمد برای مشاغل کشاورزی و مزایای حاصل از آن پرداخته می‌شود:

برآورده‌کردن نیازها: اولین گام در تجهیز و پیاده کردن یک سیستم آبیاری، برآورد نیازها و اهداف ناشی از طراحی آن است. ضرورت دارد تا به عواملی ازقبیل نوع، اندازه و مکان اقلیمی و جغرافیایی محصول، شرایط و جنس خاک و وضعیت آب و هوایی، میزان آب قابل ‌دسترس و کیفیت آن، مقدار هزینه‌های در نظر گرفته شده و چگونگی نگهداری و خدمات پس از نصب آن توجه شود.

با در نظر گرفتن موارد فوق، می‌توان بهترین روش را تعیین و برنامه‌ریزی و ادوات مورد نیاز آن را تهیه نمود. نکته دیگری که باید در نظر قرار داد، نوع محصول و میزان نیازهای آبی آن است.

انتخاب روش آبیاری مناسب: گام دوم، انتخاب نوع و روش‌های آبیاری مناسب برای محصول است که برای این منظور، انواعی از روش‌های سطحی، اسپرینکلر، قطره‌ای و زیرسطحی وجود دارد که هر یک از این موارد، مزایا و عیوب خاص خود را دارد که در رابطه با میزان بهره‌وری از آب مصرفی، مقدار انرژی به‌کار برده شده، مهم و ضروری بودن نوع محصول، هزینه‌های تجهیزات و اثرات زیست‌محیطی آن دارد. بنابراین باید روش‌های مذکور با یکدیگر مقایسه شده و مناسب‌ترین آن‌ها به‌منظور برآورده کردن نیازها و اهداف انتخاب شود.

توجه به میزان نزولات آسمانی در دوره کشت در انتخاب هر یک از روش‌ها تاثیر دارد. چرا که کم یا زیاد بودن آن‌ها، تعیین‌کننده نیاز آبی و اجرای نوع سیستم آبیاری است.

اجرای طرح: سومین اقدام، اجرای بهینه سیستم آبیاری است. طراحی باید به‌گونه‌ای باشد که کمترین مقدار از

هدر روی آب و نشت‌کردن، اتفاق افتاده و حداکثر توزیع آب با روش یکنواخت انجام پذیرد و در زمان واحد تمام مزرعه را پوشش دهد. برای این کار نیاز به نقشه‌های اولیه، دیاگرام‌ها و نرم‌افزارها ضروری است. باید از همان آغاز مکان‌یابی و مساحت کافی برای اتصالات، لوله‌ها، شیرفلکه‌ها، اسپرینکلرها، قطره‌چکان‌ها و حسگرها تعیین گردد.

رصدکردن و کنترل مداوم سیستم آبیاری: براساس نوع محصول و شرایط آب و هوایی باید شدت جریان آب و مقدار آن کاملا تنظیم شود. استفاده از وسایلی نظیر زمان‌سنج، سوئیچ‌ها برای کنترل اتوماتیک جریان آب و حسگرها ضرورت دارد. اطلاعات و داده‌های تحلیلی در مورد میزان رطوبت خاک، ویژگی‌های محصول و بهره‌وری آب مفید خواهند بود.

تعمیر و نگهداری: رفع نواقص و مشکلات احتمالی در سیستم آبیاری موجب افزایش طول عمر آن و بهره‌وری آب در تولید محصول می‌شود. ضرورت دارد تا با بازرسی‌های مداوم، هرگونه خرابی و از کارافتادگی در سیستم آبیاری به سرعت برطرف شود تا بتوان در زمان تعیین شده، محصول را آبیاری کرد. تمیز کردن و تعویض قطعات شکسته و تخریب شده باید فوری انجام شود.

برای برطرف نمودن هرگونه مشکل می‌توان از انواع فیلتر و شیرهای کنترل‌کننده فشار استفاده کرد. محاسبه روزهای کارکرد و به‌روز نمودن سیستم، موجب اطمینان در عملکرد و بهره‌دهی آن می‌شود.

خلق بهره‌وری و کسب سود: ضمن رعایت ضرورت‌ها و نیازهای تجهیز و نصب یک سیستم آبیاری که لازمه شغل کشاورزی است، رعایت هزینه‌های مالی و پس‌انداز کردن برخی از خرج‌های غیرضروری، بسیار مفید است.

اساسا پیاده‌کردن یک سیستم آبیاری موجب خلق بهره‌وری، صرفه‌جویی در مصارف آب، انرژِی، پول و بهبود محصول از نظر کیفیت و کمیت می‌شود. در حاشیه این صرفه‌جویی‌ها می‌توان به کاهش اثرات زیانبار احتمالی محیط‌زیست، ارتقای مسئولیت‌های اجتماعی و رقابت در عرصه‌های تولید نیز توجه داشت.

در حال‌حاضر مهم‌ترین عامل در انتخاب یک سیستم آبیاری، توجه به منابع آبی مناسب با چنین روشی است،

بنابراین هرگونه زیاده‌روی یا ناهمگونی در مصرف آب می‌تواند به استمرار اجرای عملیات کشاورزی آسیب وارد نماید و در مقابل شناخت و رعایت عوامل موثر در طراحی یک سیستم می‌تواند کمک‌های چندجانبه‌ای را به کشاورزان در بر داشته باشد.