گلخانه‌های دریایی پاسخی برای بحران جهانی و کمبود آب
نزدیک به شش‌هزار کیلومتر ساحل در شمال و جنوب کشور وجود دارد که می‌توان از انرژی جهانی و سرکش نور خورشید و آب دریا، یعنی از این مواهب خدادادی که در ایران فراموش شده است برای ساخت گلخانه‌های دریایی استفاده کرد. با بهره‌گیری از انرژی جذر و مد و حتی بدون برق نیاز به برق.
اخبار سبز کشاورزی؛ خرداد ماه، امسال مسئول کارگروه آب ستاد توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خبر از احداث دو گلخانه پایلوت 400 متری- یکی در سواحل بوشهر و دیگری در سواحل مکران - داده که پس از گذشت شش ماه هنوز خبری از آن در دست نیست.
این نشریه به دلیل اهمیت این موضوع و ارج‌گذاری به تحقیقات دانشگاه صنعتی شریف، در این شماره اطلاعاتی از نحوه کار، معایب و مزایای گلخانه‌های دریایی ارائه می دهد:
ایده اولیه این پروژه بسیار ساده است. در این روش از دو منبع نامحدود نور خورشید و آب دریا استفاده می‌شود تا شرایط رشد ایده‌آلی برای محصولات زراعی در محیط‌های گرم و خشک فراهم شود. این نوآوری از قدرت خنک‌کننده و رطوبت‌بخش آب تولید شده از تبخیر آب شور بهره می‌برد.
این تکنولوژی برای اولین بار در اوایل دهه 1990 توسط مخترعی انگلیسی به نام چارلی پاتون با پشتیبانی کمپانی گلخانه‌های دریایی به جهانیان معرفی شد.
این نوع گلخانه بیشتر مناسب مناطق ساحلی گرم، آفتابی و خشک با وزش باد ثابت است.
تجهیزات گلخانه دریایی
هر گلخانه دریایی از دو سیستم پد متخلخل سلولزی، یک کندانسور، فن، لوله‌های حاوی آب دریا و آب تقطیرشده و فضای بین دو سیستم پد متخلخل، تشکیل شده است که در واقع همان محیط کشت گلخانه‌ای است.
این تکنولوژی بر مبنای بالا آمدن آب دریا در حالت مد کار می‌کند که در دو مرحله صورت می‌گیرد: ابتدا از آب دریا برای مرطوب و خنک کردن استفاده می‌شود، سپس این آب با حرارت و گرمای خورشید تبخیر می‌شود و بار دیگر برای تولید آب شیرین، تقطیر می‌گردد.
سرانجام هوای مرطوب مانده در گلخانه، بیرون فرستاده می‌شود و برای بهبود شرایط رشد گیاهان در فضای باز از آن استفاده می‌شود.
از این آب، نمک غلیظ‌تر بدست آمده که برای تولید نمک و عناصر دیگر استفاده می‌گردد یا مجدداً به دریا تخلیه می‌شود. گلخانه‌های دریایی پاسخی برای بحران جهانی و کمبود آب است.
تاثیر ترکیب کاهش دما و افزایش رطوبت، همراه با فراهم آوردن محیطی مناسب برای محصولات زراعی، منجر می‌شود که فرایند تبخیر و تعرق تا 90 درصد کاهش پیدا کند، این امر تا حد زیادی مشکل آبیاری را برطرف می‌کند که با فرایند نمک‌زدایی سبب بهبود شرایط رشد می‌شود.
در نتیجه هزینه‌های عملیاتی پایین می‌آید، بازده افزایش می‌یابد، و کشاورزان می‌توانند از تولید سالانه محصولات زراعی و باغی با ارزش بالا بهره‌مند شوند.
برای داشتن زندگی سالم، هر روز باید آب شیرین بنوشیم و این امر در مورد گیاهان و حیوانات نیز صادق است. در سیاره‌ای که بیش از 70 درصد آن آب است، ظاهراً نباید برای کسی دستیابی به آب شیرین مشکل باشد! متأسفانه اینگونه نیست.
بیشترین آبی که در سیاره ما وجود دارد آب شور است که به طور قطع مانند آب شیرین قابل استفاده نیست. اما با توجه به شرایط خشکسالی که در بیشتر مناطق جهان وجود دارد، آبرسانی جزو معضلات است.
با این حال یک راه حل برای این مشکل وجود دارد، راه حلی خاص برای شیرین کردن آب شور فرآیند نمک‌زدایی؛ یعنی جدا کردن نمک و سایر ذرات از آب شور و غیرقابل مصرف.
به عبارت دیگر نمک‌زدایی فرایندی است که منابع آب شور را به محصولات قابل مصرف آب شیرین تبدیل می‌کند.
فرایند شیرین کردن آب به مردم کمک می‌کند تا برخی از اساسی‌ترین نیازهای خود مانند تولید مواد غذایی و کمک به معیشت خود را برآورده سازند. البته به این نکته هم باید اشاره کرد که شیرین کردن آب اثرات مخربی نیز بر محیط می‌گذارد.
تولید محصول از آب شور دریا
با توجه به نکات ذکر شده موارد بسیار مهمی در مبحث معایب و مزایای استفاده از گلخانه‌های دریایی وجود دارد که قبل از استفاده از این فناوری باید در نظر گرفته شود:
معایب
واحدهای آب شیرین‌کن، انرژی زیادی مصرف می‌کنند: استفاده از فناوری نمک‌زدایی از جهات بسیاری مفید می‌باشد، اما برای این پروژه، انرژی قابل توجهی مصرف می‌شود. البته برای گزینه‌های دیگر تولید آب شیرین، تقاضای کمتری وجود دارد که از این فناوری برای بقای خود استفاده می‌کنیم.
آب شیرین‌کن به انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان کمک می‌کند: همه ما می‌دانیم که نمک‌زدایی کاملا به انسان آسیب نمی‌رساند، درست است؟ اما ممکن است واقعاً اینگونه نباشد. متاسفانه فرایند نمک‌زدایی تاثیری منفی بر هوایی که ما تنفس می‌کنیم دارد.
نمک‌زدایی اثرات زیست محیطی چشمگیری دارد: وقتی نوبت به تبدیل آب شور به آب شیرین و نوشیدنی می‌رسد، نمک باید از آن خارج شود. در این فرایند، آب نمکی بسیار غلیظ تولید می‌شود که حاوی تمام مواد شیمیایی برای حذف کلر و همچنین مواد ضد پوسته پوسته شدن است.
مزایا
آب شیرین‌کن بسیار کاربردی است: اگر این پروژه به درستی انجام شود، شیرین‌سازی آب راهی بسیار عالی برای تولید آب سالم و قابل استفاده برای جمعیت‌های بزرگ می‌باشد. این فناوری برای تولید آب قابل استفاده در مواقعی که آب جاری به هر دلیلی در دسترس نیست، مفید می‌باشد. شیرین کردن آب همواره راه حل خوبی است.
پروژه‌های آب شیرین‌کن در مناطق صنعتی واقع شده‌اند: اگرچه مناطق صنعتی دارای امکانات عظیمی است، اما کارخانجات آب شیرین‌کن نیز جای خود را در آنجا پیدا کرده‌اند.
گفته می‌شود که کارخانه‌های آب شیرین‌کن، به حد کافی از مناطق مسکونی دور هستند، به این معنی که هیچ شهروندی را در معرض خطر قرار نمی‌دهد. آیا می‌دانستید که یک واحد آب شیرین‌کن قادر به تولید بیش از 500 میلیون لیتر آب قابل شرب است؟
رشد پایدار مشاغل: این سیستم حتی در سخت‌ترین شرایط نیز می‌تواند رونق بگیرد و از رشد صنایع محلی و منطقه‌ای در مقابل خشکی و خشکسالی محافظت می‌کند.
احیای وضعیت آب: با مرطوب کردن مجدد زمین، با استفاده از بخار گرفته شده از آب دریا، این تکنولوژی یک منطقه آب و هوایی مرطوب ایجاد می‌کند که باعث رشد گیاه در داخل و خارج از گلخانه می‌شود.
کاهش هزینه‌های عملیاتی: گلخانه دریایی تمام انرژی و آب مورد نیاز خود را تامین می‌کند، به این معنی که از نوسانات قیمت سوخت‌های فسیلی مصون است.
بسیار خوب، نظر شما درباره مطالب بالا چیست؟ با اهمیت دادن به مزایا و معایبی که در بالا ذکر شد، هر یک از ما می‌توانیم تصمیم بگیریم که آیا نمک‌زدایی کار ارزشمندی است یا خیر؟
