مبارزه با گیاه انگل سس

اخبار سبز کشاورزی؛ با گرم شدن هوا در مناطق جغرافیایی مختلف در مزارع آلوده به بذور سس، به‌تدریج نشانه‌هایی از اندامک‌های باریک و نازک این گیاه انگل مشاهده می‌شود که در اطراف ساقه‌ها و برگ‌های انواع گیاهان پیچیده شده‌اند.

مشخصات

سس، گیاهی کاملا انگلی و فاقد ریشه، برگ و کلروفیل است، بنابراین برای زنده ماندن و رشد و جذب موادغذایی به سایر گیاهان متکی و موادغذایی را از آن‌ها به دست می‌آورد. این گیاه بومی آمریکای‌شمالی و تا قبل از دهه 50 در ایران جمع‌آوری نشده بود، اما در حال‌حاضر تقریباً در سرتاسر کشور روی مزارع یونجه و انواع دیگری از گیاهان و حتی گیاهان وحشی و مرتعی دیده می‌شود. سس به رنگ‌های زرد مایل به سبز، زرد، نارنجی و حتی قرمز دیده می‌شود و بین 100 تا 170 گونه دارد که حدود 20 گونه از آن در مزارع و باغ‌ها به‌عنوان یک علف‌هرز انگلی، تهدیدی برای محصولات کشاورزی به‌شمار می‌آیند.

گل‌های آن به رنگ‌های سفید و صورتی کوچک است که پس از رسیدن، بذور بسیار ریزی به اطراف پراکنده می‌کنند. معمولاً از فصل بهار و با گرم شدن هوا، بذور موجود در خاک جوانه می‌زنند که باید خیلی‌سریع به دنبال یک میزبان بگردند، در غیر این صورت، پس از چند روز می‌میرند.

جوانه سس در صورت مجاورت با گیاهان به دور ساقه آن‌ها پیچیده و با وارد کردن اندامی به نام ‌هاستوریوم به درون ساقه، شروع به مکیدن شیره گیاهی کرده و به رشد سریع خود ادامه می‌دهد.

سس یکی از ۱۰ گونه علف‌هرز خطرناک جهانی است که نه فقط به محصولات مزرعه‌ای، بلکه انواعی از آن به درخت‌ها نیز حمله کرده و تا انتهای ساقه آن‌ها به رشد خود ادامه می‌دهد. در باغ‌های سیب و مرکبات مواردی از این انگل مشاهده شده و حتی گیاهان غیرمثمر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

مبارزه با سس

با انواع روش‌های زراعی، شیمیایی و مکانیکی می‌توان با این انگل مبارزه کرد. به دلیل سرعت رشد این گیاه، کشاورزان باید در صورت مشاهده اولین آثار، اقدام به مقابله با آن نمایند.

روش‌های زراعی

• نشانه‌گذاری محل‌های آلوده و قطع ارتباط گیاهان آلوده با اطراف آن‌ها. در مزارع می‌توان با کف بر کردن و یا درآوردن بوته‌های آلوده به سس با رعایت احتیاط کامل، خارج کردن و دفن یا سوزاندن در مکانی دور از حاشیه مزرعه، به دفع سس اقدام نمود.

در صورت وجود لکه‌های بزرگ آلوده می‌توان با پاشیدن مواد نفتی(گازوئیل یا نفت) با رعایت اصول سمپاشی، آن لکه را در همان محل کنترل نمود، چرا که با مرگ گیاهان میزبان، سس نیز از بین خواهد رفت. پس از مرگ گیاه میزبان، اندام‌های معدوم شده به خارج از مزرعه منتقل و دفن شوند.

• در صورت اطمینان از آلوده بودن مزرعه به سس و بذور آن می‌توان چند روز قبل از انجام کاشت محصول، تمام مزرعه را آبیاری و فرصت جوانه‌زدن به بذور سس را داد و سپس با اجرای یک شخم نسبتاً عمیق آن‌ها را از بین برد.

• رعایت تناوب و کشت گیاهان مانند گندم، جو، ذرت، کاهو و کلم به کنترل سس کمک می‌کند.

مبارزه شیمیایی

انواعی از علف‌کش‌ها نظیر داکتال به میزان 12 تا 15 کیلوگرم در هکتار، قبل از سبز شدن یونجه در بهار و یا در اواخر زمستان قبل از سبز شدن یونجه‌های چند ساله می‌تواند در کنترل سس موثر باشد. علف‌کش پیش‌رویشی «پندی‌متالین» به میزان پنج لیتر در هکتار، بسیار موثر است.

مصارف دارویی

از آنجایی که سس روی انواعی از گیاهان اهلی و وحشی رشد می‌کند مواد موجود در آن بستگی کاملی به محتویات گیاه میزبان دارد. این گیاه به‌عنوان مسهل قوی در درمان بیماری‌های عصبی و تقویت دستگاه گوارش و موارد دیگری استفاده می‌شود.

در عطاری‌ها به نام آفتیمون یا کشوت برای موارد فوق قابل تهیه است. در صورت خورده شدن این گیاه انگل، توسط دام‌ها، در آنها مسمومیت و اسهال ایجاد می‌شود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۶-اردیبهشت ۱۴۰۳