ایران روی زمینِ خالی میایستد؛ سرعت فرونشست در برخی مناطق به ۴۰ سانتیمتر رسیده
ایران با بالاترین نرخ فرونشست جهان روبهروست و در برخی مناطق زمین سالانه تا ۴۰ سانتیمتر پایین میرود.این روند زیرساخت شهرها را در برابر آسیبهای جدی قرار داده است
پدیده فرونشست زمین در ایران با سرعتی بیسابقه در حال گسترش است؛ بحرانی که بنا بر هشدار کارشناسان، به دلیل برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی، اکنون به تهدیدی جدی برای زیرساختهای کشور تبدیل شده است.
اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایرنا؛علی بیتاللهی، مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در حوزه آب و پیامدهای محیطی فرونشست، در گفتوگو با ایرنا تأکید میکند که «در برخی نقاط کشور نرخ فرونشست به ۴۰ سانتیمتر در سال رسیده»؛ عددی که ایران را در زمره پرخطرترین مناطق جهان قرار میدهد.
ایران، رکورددار پهنههای فرونشستی با نرخ بالا
بر اساس گفتههای بیتاللهی، ایران از نظر کسری آبهای زیرزمینی پس از چین و آمریکا رتبه سوم دنیا را دارد. اما نکته نگرانکنندهتر اینجاست که از نظر تعداد و تراکم پهنههای با نرخ فرونشست بالا، ایران در رتبه نخست جهان ایستاده است.در حالی که تنها ۵ درصد فرونشستهای شناختهشده دنیا نرخ بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال دارند، در ایران ۱۸ استان از ۳۱ استان کشور از این حد عبور کردهاند؛ موضوعی که نشاندهنده تغییرات شدید در ساختار زمینشناختی کشور است.
کانونهای بحرانی؛ از رفسنجان تا تهران
برخی از نقاط کشور با سرعتی هشداردهنده در حال فرونشست هستند:
• بهرمان رفسنجان: ۴۰ سانتیمتر در سال
• جنوب استان البرز: ۳۵ سانتیمتر
•جنوب غرب تهران: حدود ۳۰ سانتیمتر
• قم، گلستان و خراسان رضوی: ۲۰ تا ۲۲ سانتیمتر
این نرخها بسیار فراتر از استانداردهای جهانی است و به گفته کارشناسان، نشان میدهد که ذخایر آبی در بسیاری از دشتهای ایران عملاً به مرحله فروپاشی رسیدهاند.
زیرساختها روی لبه خطر
فرونشست، پدیدهای تدریجی اما تخریبگر است. با پایین رفتن سطح زمین، تمامی سازهها و تأسیسات زیرساختی در معرض آسیب قرار میگیرند:
• ساختمانها و منازل مسکونی
•آثار تاریخی
• خطوط انتقال انرژی و سوخت
• شبکههای آب و فاضلاب
•خطوط راهآهن و جادهها
• باند فرودگاهها
خشکسالی؛ تشدیدکننده تهدیدی که نادیده گرفته شده
با کاهش نزولات جوی، تداوم خشکسالیها و ادامه برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی، انتظار میرود شدت فرونشست در سالهای آینده افزایش یابد.این روند نه تنها تهدیدی برای توسعه شهری و اقتصادی است، بلکه خطر تخریب جبرانناپذیر آثار تاریخی و فرهنگی کشور را نیز به همراه دارد.
فرونشست زمین در ایران یک بحران پنهان اما رو به انفجار است. تداوم مدیریت نادرست منابع آب، سیاستهای اشتباه توسعه کشاورزی و عدم بازسازی سفرههای زیرزمینی سبب شده است ایران در وضعیت هشدار جهانی قرار بگیرد. اگر برداشت بیرویه ادامه یابد، بخشهایی از کشور در دهه آینده با خطر غیرقابل سکونت شدن، تخریب زیرساختها و خسارات اقتصادی سنگین روبهرو خواهند شد.
