کندوهای هوشمند و بازسازی کاهش گرده‌افشان‌ها
در سه دهه گذشته، توده زیستی حشرات پرنده تا 75درصد کاهش‌یافته و در میان این قربانیان عملکردهای کشنده انسان در طبیعت و مرگ گرده‌افشان‌ها و در راس آن‌ها، زنبوران عسل، بسیار قابل‌توجه است. به عنوان مثال در سال گذشته، فقط در آمریکا 48درصد از کلنی‌های زنبورعسل نابود شدند که در نوع خود یک رکورد به شمار می‌آید.
اخبار سبز کشاورزی؛ بخشی از این ضایعه خسارت‌بار به دلیل تخریب و نابودی سریع کلنی‌های زنبورعسل رخ داد.
در قاره اروپا نیز به‌طور همزمان چنین اتفاقی رخ داد، اما با درجاتی کمتر که بسته به مناطق مختلف، بین 6 تا 32درصد گزارش گردید.
یک داستان علمی تخیلی
برای این کاهش نگران‌کننده زنبوران عسل چه کاری باید انجام داد؟
برخی با نگاهی علمی-تخیلی به موضوع، پیشنهاد جایگزینی زنبوران روباتیک با زنبوران واقعی هستند.
این زنبوران مصنوعی عکس‌العمل‌هایی مشابه زنبوران واقعی با گل‌ها داشته و با توجه به کاهش تعداد زنبوران واقعی، آن‌ها عملیات گرده‌افشانی را نیز انجام می‌دهند. این دیدگاه خلاقانه می‌تواند موجب طراحی روبات‌هایی به اندازه یک حشره که قادر به پرواز باشند، گردد. در واقع چنین اختراع‌هایی از دیدگاه مهندسی، بیشتر جنبه سرگرمی دارند.
کندوهای باهوش مصنوعی
به جای کوشش در جانشین کردن زنبوران عسل واقعی با ربات‌ها باید سعی شود تا هوش‌مصنوعی در خدمت کندوها قرار گیرد و کندوها دارای عناصر زیستی(زنبوران عسل) و اجزای تکنولوژیکی باشند تا شرایط نگهداری و سلامت کندوها ارتقاء یابد.
اولین پروژه‌ها برای این منظور انجام برخی از مکانیسم‌های محرک توسط تکنولوژی دیجیتال است. این پروژه که از سال 2019 آغاز و تا مارس 2024(اسفند 1402) به پایان رسید، در کندوهایی به اجرا درآمد که دارای چهار هزار زنبور به جای 40 هزار زنبور هستند.
در این خانه(کندو) هوشمند، شان‌ها دارای حسگرهای حرارتی و لوازم تولید گرما هستند که موجب می‌شود زنبوران در بهترین شرایط ممکن در زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم به زندگی ادامه دهند. چون زنبوران برای گرم شدن لازم است که به یکدیگر بچسبند؛ چنین شان‌های هوشمندی موجب می‌شود که آن‌ها در تمام کندو پراکنده شده و به نقاط مختلف آن
رفت و آمد کنند. از آن‌جایی که چنین کنترل‌هایی کافی نیست این قبیل کندو دارای سیستم‌ها و درهای الکترونیکی برای رصد کردن خروج و ورود زنبوران هستند تا فعالیت‌های آن‌ها زیر نظر داشته باشند.
این تکنولوژی‌های دوگانه به زنبوردار اجازه می‌دهد تا محل ذخیره عسل و گرده‌ها را شناسایی نماید و در صورت ضرورت اقدام به برداشت عسل نماید. آخرین تکنولوژی در کندوهای هوشمند وجود یک زنبورعسل رقصنده رباتیک است که سایر زنبوران را به سمت گیاهان و محل‌های گرده‌افشانی و گیاهان دارای گرده هدایت می‌کند. با اطمینان می‌توان گفت که چنین کندوهای هوشمندی قادرند تا زنبوران را در طول زمستان‌های سرد حفظ کنند.
ملکه زنبور ناز نازی
دومین پروژه اتحادیه اروپا تمرکز بر زنبوران عسل ملکه و حوزه زندگی آن‌ها است که توسط ربات‌هایی به‌طور مستمر آن‌ها را زیر نظر دارد. در سال 2024، هر یک از این کندوها با شش ربات به اندازه یک زنبور مجهز می‌شوند که به تیمار کردن و غذا دادن به ملکه می‌پردازد.
برخی از این ربات‌ها دارای ژل رویال بوده و مجهز به یک پمپ خاص برای غذا دادن به ملکه هستند، در حالی که سایر ربات‌ها خدمات دیگری به زنبور ملکه می‌دهند. این ربات‌ها دارای دوربینی هستند که رفتار ملکه را در کندو رصد می‌کند.
رقابت با زنبوران کارگر
در مرحله بعدی در نظر است تا ربات‌هایی در اندازه زنبوران عسل که قادر باشند رفتار کارگران را تقلید و انجام دهند، ساخته شوند و بتوانند وظایف آن‌ها را برعهده بگیرند. زنبوران کارگر علاوه‌بر ساخت ژل رویال که برای تغذیه ملکه از اهمیت خاصی برخوردار است، امور نظافت ملکه را نیز برعهده دارند.
در زمان این عملیات، کارگرها مقداری از فِرِمون مخصوص ملکه را گرفته و آن را در سرتاسر کندو پخش می‌کنند. این فرمون به سایر زنبوران پیام می‌دهد که ملکه همچنان در کندو وجود دارد و فعال است. اعتقاد بر این است که کارگران، ملکه را به تخمگذاری در حجره‌های ویژه‌ای هدایت می‌کنند که ساخته‌اند. چنین رفتارهایی موجب دوام کندو می‌شود و به نرخ زادآوری کمک می‌کند.
در شرایط سخت زمستانی امکان دارد که زنبوران برای ادامه زندگی ناچار از خوردن لاروهای داخل حجره‌ها شوند. حال سعی بر این است که از چنین شرایطی جلوگیری شده و با کمک ربات‌ها در داخل کندوها، زنبوران بیشتری را نگهداری کرد.
