کاهش جهانی جمعیت زنبورها

اخبار سبز کشاورزی؛ به‌طور میانگین، سالانه در فرانسه حدود 30درصد از زنبورها ناپدید می‌شوند و کندوهای زنبورعسل در آمریکا از تعداد 6 میلیون کندو در سال 1947 به 2 میلیون و 400 هزار کندو در سال 2008 رسید و این روند تقریبا در سرتاسر جهان همچنان رخ می‌دهد.

یکی از متخصصان بیولوژیست پیشنهاد می‌کند که برای انطباق زنبورها با شرایط محیط‌زیست باید به «روش داروینی» رجعت نماییم و دخالت‌های بشر در این امر را کاهش دهیم.

در سال‌های اخیر، توجه عمومی به کاهش این حشرات مفید افزایش یافته، چرا که نقش انکارناپذیری در تولید غذا و بقای محیط‌زیست دارند.

در حالی که در سال‌های اخیر کارهای زیادی برای حفظ و افزایش کلنی‌های زنبورعسل به ‌عمل آمده، گونه‌هایی از زنبورهای وحشی نیز که همانند زنبورهای اهلی مورد تهدید قرار داشته و ارزش قابل ‌توجهی نیز در حفظ بقای محیط‌زیست دارند نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. این زنبورها برای مقاومت در برابر پارازیت‌ها و تولیدمثل بهتر عمل می‌کنند.

خطراتی که زنبورهای عسل را تهدید می‌کند

می‌توان بسیاری از کلنی‌های زنبورعسل را در شکاف ساقه درخت‌ها، دودکش بخاری‌های خانه‌ها و ... پیدا کرد، چرا که نیاز به مکانی برای محافظت از خود دارند. آنها ظرفیت بالایی در تولید عسل دارند و به همین دلیل است که توانسته‌اند اهلی شوند.

اما زنبورهایی که به صورت انفرادی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض خطر قرار دارند، چرا که فقط ماده‌های آنها لانه‌سازی می‌کنند و چنانچه در اثر یک سمپاشی بمیرند، لانه آنها نیز به‌طور کامل از بین می‌رود. در جامعه زنبورهای عسل حتی در صورت از بین رفتن عامل مولد، بقیه کلنی می‌تواند به حیات ادامه دهد.

از سال‌ها قبل زنبورداران زنگ خطر را به دلیل نابود شدن کلنی‌هایشان به خاطر صدمات ناشی از آفت‌کش‌ها به صدا در آورده‌اند، اما این صدمات فقط متوجه کلنی‌ها زنبورهای عسل نبوده بلکه بر زنبورهای وحشی نیز اثر گذاشته است.

زنبورداری داروینی

اولین و مهم‌ترین نکته آن است که انسان‌ها بدانند، زنبورها بخشی از طبیعت بوده و براساس قوانین کشف شده توسط داروین زندگی می‌کنند. اکثریت کلنی‌هایی که در اختیار زنبورداران قرار دارند تحت‌فشار انگل‌هایی مانند کنه‌واروا، سموم نیکوتینوئید و تغییرات اقلیمی هستند. در نتیجه، کلنی‌های زیادی برای تطبیق‌یافتن به محیط‌زیست و دارا بودن توانایی کافی برای مقابله با تهدیدها باقی نمانده است. علی‌رغم این موضوع، هنوز در برخی از نقاط جهان، کلنی‌هایی از زنبورها وجود دارند که در مقابل چنین تهدیداتی دوام می‌آورند.

از سال 1990 گونه‌هایی از این زنبورهای مقاوم در فرانسه، انگلستان، سوئد و آمریکا شناسایی شده‌اند و Tomas seeley به مدت 40 سال آنها را مورد مطالعه قرار داده است. او روی چگونگی بقای این زنبورها علی‌رغم دخالت‌های انسان مطالعات و بررسی‌های زیادی انجام داده است.

چگونه به زنبور کمک کنیم؟

زمانی که کندوها به ردیف و یکی بعد از دیگری قرار می‌گیرند، بعضی از زنبورها که برای تغذیه به بیرون رفته‌اند، در زمان برگشت به اشتباه وارد کندوی دیگری می‌شوند. حال چنانچه زنبورها به ویروس یا انگل آلوده باشند، سایر کلنی‌ها را نیز آلوده می‌کنند. در ماه‌های سرد که زنبورها نمی‌توانند برای تغذیه بیرون بروند به کندوهای دیگر حمله می‌کنند و دست به غارت می‌زنند. حال، در صورت فاصله‌گذاری مناسب بین کندوها، آلودگی به پارازیت‌ها و بیماری‌ها و غارت شدن کاهش می‌یابد.

بهترین کار برای کمک به زنبورها چیست؟ آیا باید از خوردن عسل اجتناب کرده و در باغچه‌هایمان گل بکاریم؟ باید گفت که هر کاری می‌تواند برای محافظت از زنبورها مفید باشد که اولین مورد آن بالا بردن آگاهی‌های جمعی است. وضعیت و شرایط این حشرات باید چشم‌های ما را نسبت به اتفاقاتی که در اکوسیستم‌های اطراف ما می‌افتد، باز کند.

پیش از اینها ما شهرنشینان محدود به آن بودیم که زنبورها را به‌عنوان حشره‌ای که عسل تولید می‌کند و نیش می‌زند، بشناسیم، اما امروزه می‌دانیم که ادامه بقا و حیات ما و اکوسیستم‌های اطراف ما به وجود زنبورها وابسته است، ضمن آن که آدم‌ها می‌دانند که زنبورها در خطرند.

در حال‌حاضر آگاهی‌های جهانی در مورد کاربری آفت‌کش‌ها یا مراقبت از زنبورهای عسل نیست بلکه سایر گرده‌افشان‌ها مانند پروانه و دیگر حشرات را که از سموم شیمیایی آسیب می‌بینند نیز در بر می‌گیرد.