عسل طبیعی ایران و چالش‌های پیش‌روی آن

اخبار سبز کشاورزی؛ عسل خام همچنین حاوی گرده زنبورعسل و بره‌موم است. فرآوری و پاستوریزه کردن، بسیاری از عناصر مفید عسل را کاهش می‌دهد. عسل خام فواید سلامتی بیشتری نسبت به نوع فروشگاهی دارد.

نحوه تعیین عسل طبیعی و خام

امروزه تشخیص عسل طبیعی و سطح کیفیت آن تنها از طریق آزمایش‌های علمی معتبر عسل‌شناسی صورت می‌گیرد؛ همچنان‌ که برای تشخیص سلامت بدن، انسان نیازمند علوم آزمایشگاهی است در تشخیص سلامت عسل طبیعی نیز نیازمند علوم آزمایشگاهی و آزمایشگاه ویژه آنالیز عسل است.

نمونه‌های شاخصی‌ از این آزمایشگاه‌های مجهز عسل‌ در کشورهای اروپایی به‌عنوان‌ تنها مرجع علمی معتبر در تعیین کیفیت عسل‌های تولیدی و نیز تایید کیفیت عسل‌ در حوزه صادرات و واردات عسل هستند.

در ایران روند بررسی کیفی عسل‌ها بدین شکل است که در ابتدا نمونه‌های‌ عسل برداشت شده توسط زنبوردار به زمایشگاه معتبر عسل ارسال می‌شود و مورد آنالیز کیفی قرار می‌گیرد؛ سپس توسط کارشناس ویژه مورد آنالیز حسی قرار می‌گیرد، هر دو آنالیز از اهمیت بالایی در کیفیت‌سنجی و رتبه‌بندی‌ نمونه‌های مختلف عسل برخوردارند و در پایان نمونه‌های عسل‌ پس از گذراندن این دو مرحله، دو گواهی معتبر دریافت می‌کنند: برگه‌ آنالیزکیفی عسل و در نهایت برگه شناسنامه اصالت عسل توسط آزمایشگاه.

در هنگام خرید عسل باید دو گواهی «برگه آزمایش» و «گواهی اصالت عسل»‌ را از فروشنده بخواهیم، تمام مشخصات عسل در برگه‌ها قید شده که با دقت در اعداد و امتیازات و سطوح استاندارد میزان کیفیت عسل برای شما مشخص می‌شود.

نمونه‌هایی از آیتم‌های استاندارد عسل عبارتند از: سطح پرولین، سطح ساکروز و میزان فعالیت دیاستازی عسل که هر کدام بر کیفیت عسل و طبیعی بودن آن دلالت دارد و تفسیر و شرح مختصات آزمایش برای خریدار برعهده فروشنده است.

چالش‌های پیش‌‌روی عسل طبیعی در ایران

1-عسل تغذیه (شکری):

بازار پر رونق عسل تغذیه شکری و بازار کساد  و ورشکسته عسل طبیعی!

حدود ۷۰ درصد عسل تولیدی ایران عسل تغذیه‌ای است، با وجود کسب مقام سوم جهان در تولید عسل، حجم بالایی از این سطح تولید را عسل تغذیه‌ای تشکیل می‌دهد، اما مشکل این حجم عسل تولیدی کجاست؟

بی‌اعتبار شدن عسل طبیعی ایران چه در سطح داخلی چه در سطح جهانی، اشباع شدن بازار داخلی از عسل تغذیه‌ای و در نتیجه ورشکستگی و ناامیدی تولیدکنندگان عسل طبیعی، شیوع امراض قندی و دیابت در میان مردم از جمله این دلایل است.

هر چند صدور مجوز برای تولید عسل تغذیه‌ای در سطحی بسیار در راستای اشتغال افراد بیکار صادر شده، اما در واقع نوعی توسعه ناپایدار قلمداد می‌شود، امروزه در اذهان تولیدکنندگان عسل طبیعی این سوالات مطرح است که سازمان نظارت بهداشت سلامت غذا کجاست؟!

2- ضعف‌ آگاهی عمومی درمورد عسل

امروزه می‌دانیم مصرف شکر زیان‌های بسیاری برای سلامتی افراد جامعه دارد، ازجمله چربی خون، قند خون یا دیابت، گرفتگی قلب عروق و...، اما آیا مردم همین سطح آگاهی را نسبت به عسل شکری که با صرف هزاران تن شکر به‌دست می‌آید دارند، چگونه مردم با مصرف عسل‌های تغذیه‌ای و شکری به‌سمت بیماری می‌روند؟ چقدر نسبت به مواد موجود در شکر و عسل شکری آگاهی دارند؟ سطح ساکروز و Hmfدر عسل تغذیه چقدر است؟ و آیا افراد جامعه نسبت به مضررات و مشکلاتی که‌ شکر و محصولات آن تحت عنوان عسل تغذیه به‌وجود می‌آورد آگاهی دارند؟

مضرات ساکاروز

برخی از مضرات ساکاروز عبارتند از: افزایش وزن و چاقی مزمن، بالا رفتن میزان قند خون، ایجاد اعتیاد به مصرف شکر به‌واسطه تحریک ترشح هورمون دوپامین، بروز بیماری کبد چرب، افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، ابتلا به سرطان، بروز بیماری‌های سندرم متابولیک و دیابت، تخریب دندان‌ها به‌واسطه رشد باکتری‌های موجود در دهان،

3-بازاریابی

مشکل دیگر اینکه تمام تمرکز زنبوردار بر روی نگهداری از زنبورها و تولید عسل است و به بعد آن فکر نمی‌کند، اینکه حالا از زمستان عبور کردیم و بهار و تابستان آمد و تولید انبوه عسل هم کردیم و مقام سوم جهان شدیم، حالا چطور می‌خواهیم این حجم عسل را بفروشیم؟ و در کدام بازار پر رونق؟  تمام فکر و انرژی زنبوردار حول مدیریت زنبور است و به مدیریت بازرگانی و بازار فکر نمی‌کند.

4-بازار پر رونق‌ دلالان عسل وحشی

با از دست رفتن اعتبار داخلی عسل ایران، مشکلات بزرگی برای تولیدکنندگان زحمت‌کش عسل طبیعی به‌وجود آمده، دیگر کسی به زنبوردار طبیعی کار اعتماد ندارد، در نتیجه بازار عسل وحشی در ایران در دست دلالان و شکارچیان غیرمجاز سودآوری زیادی دارد.

این درحالی‌ است که عسل طبیعی و کندو عسل وحشی از نظر علمی هیچ تفاوتی با هم ندارد؛ از این حیث که منابع گیاهی شهدزا در طبیعت ثابت هستند و فرقی نمی‌کند این شهد را عسل کندو جمع‌آوری کند یا عسل وحشی، اما دلالان و سودجویان با فریب افکار عمومی و عوام فریبی این عسل‌ها را طور دیگری معرفی می‌کنند و برای آن خواص معجزه‌آسا و غیرعلمی برمی‌شمرند و با قیمت‌های میلیونی به مردم می‌فروشند، در نتیجه تمام محصول یک زنبور طبیعی‌کار پس از یک‌سال رنج و تلاش و صرفه هزینه نابود می‌شود.

محسن کریمی، کارشناس ارشد و پژوهشگر حوزه زنبورعسل، زنبوردار نمونه استان فارس و تولیدکننده عسل ارگانیک

mkarimi9630804@gmail.com

برگه آزمایش عسل 

برگه شناسنامه عسل