تولید یا واردات؛ جنگ ادامه خواهد یافت؟

اخبار سبز کشاورزی؛ مهم‌ترین مشخصه این نمایشگاه آن بود که واردکنندگان نهاده‌های کشاورزی را هر سال جمع می‌کند و در مقابل تولیدکنندگان نهاده‌های کشاورزی که نمایشگاه‌شان در بهمن برگزار می‌‌کنند، قرار می‌دهد.

در سال‌های گذشته و هنگامی که تولیدکنندگان نمایشگاه‌شان را در پارک گفتگو برپا می‌کردند، برخی واردکنندگان نیز همراه ایشان بودند و داشته‌های خود را در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌دادند.

اما برپاکنندگان آن نمایشگاه تصمیم گرفتند که نمایشگاهی جامع برپا نمایند و حساب خود را از واردکنندگان جدا نمایند.

در مقابل واردکنندگان هم سهم خود را برداشتند و به ایران مال رفتند؛ اگرچه در سال‌های گذشته این دو نمایشگاه همزمان برپا می‌شد، اما امسال و برای دورشدن از رقابت ناسالم تصمیم برآن شد که این دو نمایشگاه با فاصله زمانی مشخصی برپا شود تا متخصصان و علاقه‌مندان برای حضور در نمایشگاه دچار چالش و همزمانی برنامه‌ها نشوند.

البته همان موقع هم گفته می‌شد که همزمان برگزار کردن این دو نمایشگاه در واقع خدمت به بازدیدکنندگان و مخاطبان است؛ چراکه وقتی یک گروه برای بازدید از یکی از این دو نمایشگاه به تهران می‌آید، می‌تواند از نمایشگاه دیگر هم بازدید کند و به این ترتیب در وقت و هزینه‌های رفت و آمد او صرفه‌جوبی می‌شود.

اما در عین حال این نکته نیز مطرح است که چون بازدید از هر دو نمایشگاه در یک روز امکان‌پذیر نیست، مخاطب حتما باید در تهران اقامت بگزیند که هزینه‌های اقامت در تهران، اگر خانه اقوام و فامیل نباشد، کمتر از هزینه‌های رفت و برگشت نیست.

با این همه، بسیاری از ناظران معتقدند که برگزاری دوگانه این نمایشگاه‌ها، یعنی نمایشگاهی که به واردکنندگان تعلق دارد و هر ساله در ایران مال برگزار می‌شود و نمایشگاهی که چندسالی است عنوان جامع را بر خود نهاده و در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپا می‌شود، مقداری به ریختگی و شلختگی برنامه برای مخاطبان به وجود می‌آورد.

در این باره البته ذکر این نکته مهم است که کسانی از نهاده‌ها و محصولات خارجی و وارداتی استفاده می‌کنند، معمولا به کالای ایرانی چندان توجهی نمی‌نمایند و کسانی که کشت و زرع خود را بر استفاده از محصولات ایرانی استوار کرده‌اند، از برندهای خاجی و غیرایرانی استفاده نمی‌کنند.

بنابراین در کلیت ماجرا نمی‌توان تصریح کرد که این دو نمایشگاه قرار است بازار یکدیگر را تصاحب نمایند؛ اما چنین واقعیتی مانع از رقابت‌های بی‌رحمانه میان این دو نشده است؛ هر دو بخش معتقدند که به تنهایی می‌توانند نیاز کشور به نهاده‌ها و نیازهای مزارع کشور را در زمینه‌های کود، سم، بذر اصلاح شده و ماشین‌آلات کشاورزی تامین کنند.

همان‌گونه که به نظر می‌رسد، تمام تولیدکنندگان، به لحاظ عقب ماندگی فناورانه کشورمان از فناوری روز دنیا در زمینه‌هایی نظیر بذرهای هیبریدی، نمی‌توانند تمام نیازهای کشور در زمینه‌های نهاده‌های کشاورزی را تامین کنند.

به علاوه هم اکنون در موارد معدودی هنوز کشورمان به واردات برخی از گونه‌های سم و کود نیازمند واردات است. نکته‌ای که در این میان وجود دارد، رقابت میان دو گروه واردکننده و تولیدکننده است.

هر دو گروه معتقدند که به تنهایی قادرند تمام نیازهای کشور در زمینه نهاده‌های کشاورزی را تامین نمایند و به‌ویژه تولیدکنندگان می‌پرسند در حالی که یک تولیدکننده فقط برای خرید و واردات ماده موثره و مواد اولیه ارز دریافت می‌نماید، چرا واردکنندگان حتی برای کارتن و کارگر حمل و نقل محصول نهایی، ارز یارانه دریافت می‌نمایند؟

مقامات دولتی در مقابل این اعتراض تولیدکنندگان پاسخ صریحی نمی‌دهند و بارها نگارنده با رده‌های گوناگونی از مدیران کشاورزی کشور در این باره صحبت کرده است.

مدیران ارشد دولتی در این باره فقط توضیح می‌دهند که اولویت‌شان تولید کالا و نهاده در داخل است؛ اما اگر ضرورت تامین امنیت غذایی در نظر گرفته شود، آن‌گاه اگر نیاز باشد، استفاده از کالا و محصول وارداتی نیز مجاز است.

اظهاراتی که امسال و در افتتاحیه نمایشگاه واردکنندگان نهاده‌های کشاورزی در مرکز نمایشگاهی ایران‌مال بر زبان آورده شد، نشان می‌دهد که در دولت اتفاقا اراده آشکاری برای واردات نهاده‌های کشاورزی وجود دارد، بخشی از این اراده از سرآمدی تکنولوژیکی محصولات وارداتی ناشی می‌شود که البته تولیدکنندگان ایرانی به‌طور کلی این ادعا را مردود می‌شمارند.

بخشی دیگر از این اراده به رانتی باز می‌گردد که پیدا و پنهان دست‌اندرکاران بخش خصوصی و احتمالا دولتی از آن منتفع می‌شوند و باعث شده تا برخی از تولیدکنندگان در کنار تولید خود، به واردات هم مشغول شوند و از آن منبع درآمد قابل اعتنایی را نصیب خود سازند. در این صورت پافشاری تولیدکنندگان بر حفظ هویت مستقل‌شان از واردکنندگان نیز ادامه پیدا می‌کند و تولیدکنندگان استقلال خویش را از دست نخواهند داد.

از این بابت احتمالا دوگانگی میان نمایشگاه واردکنندگان و تولیدکنندگان که هم اکنون وجود دارد، باقی خواهد ماند و یکتا شدن این دو، چشم‌اندازی نخواهد داشت.