از کود بهینه استفاده کنیم

اخبار سبز کشاورزی؛ پرفسور محمدجعفر ملکوتی، عمیقا اعتقاد دارد که سلامتی از مزرعه می‌آید، او در کتاب وزین و مفید «نقش مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد و تولید محصولات سالم»، بارها این نکته را یادآوری می‌کند و نشان می‌دهد که چون دام‌ها نیز از مزرعه تغذیه می‌کنند؛ بنابراین سلامت دام و به‌تبع آن سلامت انسان‌هایی که از پروتئین دامی استفاده می‌کنند، لبنیات و فرآورده‌های دامی را مصرف می‌نمایند نیز از مزرعه حاصل می‌شود و به‌همین دلیل، سالم بودن مولفه‌های مختلف مزرعه و ازجمله خاک و کود اهمیت بسیار زیادی دارد.

کتاب «نقش مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد و تولید محصولات سالم»، در واقع کتابی است که براساس تحقیقات میدانی و اطلاعات علمی و تجربی نگاشته شده و براساس آن تلاش دسته از تجارب کشاورزان، هم‌پایه اطلاعات علمی و یافته‌های تحقیقاتی استفاده شود. از این بابت می‌توان کتاب مذکور را کتابی کاربردی و کتاب دستی (هند بوک) دست‌اندرکاران کشاورزی دانست.

نویسنده در مقدمه نخستین چاپ، این کتاب آن را حاصل تلاش‌های تحقیقاتی 40 ساله خود دانسته و تصریح کرده است که تدوین کتاب براساس تجربه‌های کشاورزی موفق صورت گرفته است.

در نخستین فصل کتاب تعریف‌هایی از خاک و نهاده‌های سالم بیان و اضافه می‌شود که در نتیجه سلامتی خاک و کود، محصول سالم کشاورزی حاصل می‌شود و در نهایت دامی که از این مزرعه تغذیه می‌شود، سالم خواهد بود و انسان‌هایی که از این مزرعه تغذیه می‌نمایند نیز سلامتی خود را حفظ خواهند کرد.

در این باره به‌ویژه نقش غنی‌سازی خاک در ارتقای کیفیت و کمیت محصول تولیدی مورد توجه قرار گرفته است و نویسنده تاکید می‌کند: پندار سلامتی از خاک می‌آید فصل‌های بعدی این کتاب به مکانیزم و راهبردهای ارائه توصیه‌های کودی می‌پردازد در فصل دوم مبانی علمی برای انجام توصیه های بهینه کودی مورد توجه قرار گرفته و روش‌های توصیه برای مصرف کود در زمینه‌های مختلف بیان می‌شود.

در فصل سوم، نقش عناصر غذایی، انواع، زمان و روش مصرف کودهای مورد بررسی قرار گرفته و نویسنده با معرفی کودهایی همچون کودهایی سبز، حیوانی و... درمورد نحوه و شیوه تولید هر یک از آن‌ها، مطالب مشروحی را بیان می‌کند.

در این فصل، همچنین نحوه استفاده و بهره‌گیری از کودهای زیستی بیان و اطلاعات و مبانی علمی آن به‌طور مفصل و با جزئیات شرح داده شده است.

در واقع فصل سوم را می‌توان پرحجم‌ترین و مفصل‌ترین فصل کتاب دانست که با ذکر جزئیات، هر یک از کودهایی که در ایران برای تغذیه و تقویت خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد معرفی و نکات علمی آن شرح داده شده است؛ به‌ویژه توجه به کودهایی نانو و مطالبی که درباره این کودها بیان شده است، نشان می‌دهد که در چهارمین ویراست این کتاب تلاش آشکاری برای روزآمد کردن کتاب انجام شده است.

در فصل چهارم، توصیه‌های بهینه کودی برای گیاهان زراعی و دارویی بیان شده و به این ترتیب مشخص می‌شود که پرفسور محمدجعفر ملکوتی، استادتمام دانشگاه تربیت مدرس، با ارائه این کتاب خواسته است تا به همه نیازهای کشاورزان در ابعاد و موضوع‌های گوناگون پاسخی درخور دهد.

در این فصل نویسنده توصیه‌های مختلف برای استفاده از کودها متناسب با شرایط خاک ارائه می‌کند و به این ترتیب به پرسش‌های رایج درمورد مصرف کودها در پرورش گیاهان زراعتی و داروی پاسخ متناسب می‌دهد.

فصل پنجم، مجموعه توصیه‌هایی است که درمورد استفاده از کودها در پرورش درختان میوه بیان شده. نویسنده ضمن تقسیم درختان میوه به میوه‌های گرمسیری، میوه‌های خشک، دانه‌ریز و... برای هر یک از آنها توصیه‌هایی برای مصرف بهینه کود می‌نماید.

دو موضوعی که در این فصل شاید برای مخاطبان و کشاورزان جالب باشد، توصیه بهینه کودی برای درختان میوه براساس نتایج تجزیه برگ و تجزیه میوه است.

در فصل ششم درختان، درختچه‌ها و گل‌های زینتی مورد توجه قرار گرفته و برای این دسته از گیاهان و خاک محل زندگی ایشان، توصیه‌های بهینه کودی ارائه شده است.

مثل فصل‌های پیشین، نویسنده در این فصل نیز به‌طور مفصل و با جزئیات کامل برای هر یک از دسته‌های گیاهی پیشنهادها و توصیه‌های ارائه می‌کند. بخش‌های این فصل نیز براساس بخش‌بندی این دسته گیاهان تنظیم و بیان شده و مباحث را کاربردی کرده است.

در فصل هفتم و پایانی کتاب، مباحث نوین در حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه بیان شده است. در این فصل نیز وجود موضوع و زیربخش‌هایی مانند اثربخشی کودهای پرمصرف انواع مواد آلی و معدنی در تولید محصولات سالم کشاورزی باعث می‌شود تا بهره‌برداران کشاورزی و کشاورزان بسته به نیاز خود هر یک از مباحث این فصل و نیز فصل‌های کتاب را مورد بهره‌برداری قرار دهند، در همین فصل چند پرسش کشاورزان که به دست نویسنده رسیده است، پاسخ داده می شود و در نهایت روش‌ها، شیوه‌های مصرف و انواع کودهای آلی و زیستی بیان و تشریح می‌گردد.

در مجموع می‌توان کتاب نقش مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد تولید محصولات سالم کشاورزی را کتابی کاربردی و دارای اطلاعات به روز شده و عینی درمورد کشاورزی مطالعه و تحقیق در محیط‌های غیرایرانی و بسته به محل زندگی خویش مباحثی را نگاشته و مستندات، مثال‌ها، نمونه‌های ذکر شده در کتاب همگی به مزارع و محیط‌های غیرایرانی تعلق دارد و به‌همین دلیل جذابیت و کاربرد آن شاید برای کشاورز ایران مناسب نباشد.

پرفسور محمدجعفر ملکوتی با وسواس کامل مجموعه‌های کشاورزی ایران را بررسی و نظریات و انتظار کشاورزان ایرانی را در این کتاب لحاظ کرد که کتاب مذکور را به یک هندبوک (hand book) و کتاب کاربردی تبدیل کرده است.