کشت توام برنج و ماهی
ر کشور ژاپن غذای سنتی«سوشی»، ترکیبی از برنج و ماهی است و از گذشته‌های دور «کشت توام برنج و ماهی» مرسوم بوده است
پلو ماهی یک غذای سنتی ایرانی است که اغلب در شب یا روز اول فرارسیدن سال جدید پخت می‌شود، حال اگر این دو محصول به طور هم زمان کشت شوند می‌تواند نقطه عطفی در تولید موادغذایی باشد. اگر چه در کشور ایران به علت خشکسالی‌های اخیر، اقدام به چنین کاری اندکی دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما در کشورهای آسیای‌شرقی و در نقاطی که بارندگی و آب به اندازه کافی وجود دارد، این روش کشت آغاز شده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ در کشور ژاپن غذای سنتی«سوشی»، ترکیبی از برنج و ماهی است و از گذشته‌های دور «کشت توام برنج و ماهی» مرسوم بوده است. گفته می‌شود که این روش کشت، سابقه‌ای 2 هزار ساله دارد که در ابتدا از سرزمین چین آغاز و به تدریج در سایر کشورهای آسیایی به اجرا درآمده است، اما نکته جالب آن است که اخیرا کشورهای افریقایی که دارای آب کافی هستند نیز به این روش تولید روی آورده‌اند.
بیشتر بخوانید: پرورش برنج به همراه اردک ، آزولا و ماهی
این روش تولید توسط چینی‌ها امکان به دست آوردن برنج و ماهی را به طور هم زمان در یک مکان میسر نمود و دیگر لزومی نداشت که برای صید ماهی تا فواصل دور برای رسیدن به رودخانه‌ها و آب‌بندها در جستجو باشند. علاوه‌بر مفید و مناسب بودن چنین روشی برای کشاورزان، یک روش سودمند متقابل برای برنج و ماهی نیز بود.
گیاه برنج، سایبان و حشره برای تغذیه ماهی فراهم می‌کند که روشی کاملا ارگانیک است، این در حالی است که ماهی‌ها با حرکت در آب موجب هوادهی آن شده و ضمنا موادغذایی را در آب جابه‌جا می‌کنند و در اختیار بوته‌های برنج قرار می‌دهند.
روشی برای مدیریت منابع
در حال حاضر، برنج در جایگاه یکی از مهم‌ترین غلات، تا 50 درصد از نیاز غذایی جمعیت جهان را تامین می‌کند و یکی از پایدارترین کالاهای غذایی مطلوب انسان‌های کره زمین است.
از سوی دیگر، این محصول یکی از پرمصرف‌ترین غلات آب بر است و بخش عظیمی از آب را مصرف می‌کند که مضافا مقادیر متنابهی گازهای گلخانه‌ای و متان تولید می‌نماید، بنابراین نیازمند روش‌های مدیریتی خاص برای تولید آن است.
کشت توام برنج و ماهی، دیدگاهی منحصر به فرد در جهان و به ویژه در مناطق حاره‌ای و نیمه‌حاره‌ای باران‌زا در آسیا است. گفته می‌شود که پرورش و کشت توام برنج با یک جانور دیگر از قبیل ماهی، صدف، میگو یا اردک یکی از تکنیک‌های بهره‌برداری حداکثری و هم زمان از آب و خاک است که از این طریق ضمن تولید یک غله مهم می‌توان پروتئین حیوانی نیز تولید کرد.
روش کشت مذکور برای محیط زیست نیز منافع بسیاری دارد، چرا که ماهی‌ها با خوردن آفات و علف‌های مزارع برنج، موجبات مصرف هر چه کمتر آفت‌کش و علف‌کش را فراهم می‌آوردند، ضمناً در زمان حضور ماهی‌ها در مزرعه برنج نمی‌توان از هیچ سم کشاورزی استفاده کرد. این روش به نوبه خود به توسعه تنوع زیستی نیز کمک می‌کند.
عنوان شده که تغییرات اقلیمی رابطه بسیار نزدیکی با تولید محصولات کشاورزی دارد و تاثیر کشت برنج در این تغییرات در جایگاه اول است.
دو گاز آلاینده عمده از گازهای گلخانه‌ای(GHG) ناشی از تخریب بی‌هوازی مواد ارگانیک نظیر پسماندهای گیاهی در مزارع، مواد و محصولات گیاهی و کودهای آلی است که در شرایط بی‌هوازی و فقدان اکسیژن پوسیده می‌شوند. تحقیقات نشان داده که کشت برنج/ ماهی می‌تواند موجب کاهش میزان آلاینده متان و سایر گازهای گلخانه‌ای گردد.
بین 10 تا 20 درصد از گاز متان موجود در اتمسفر ناشی از پهنه‌های مزارع است و به همین دلیل است که تاثیر گاز متان در گرم کردن هوای زمین، 25 برابر اکسید کربن است.
فرصت‌هایی برای آفریقا
کشورهایی نظیر لیبریا و نیجریه و تعدادی دیگر از کشورهای جنوبی صحرای آفریقا در حال تحقیق و یافتن روش‌هایی برای اجرای کشت توام برنج و ماهی در آن مناطق هستند. کشاورزان محلی از به دست آوردن فرصت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی برای انجام این روش کشت بسیار خوشحال هستند.
بر اساس انتشار یک مطلب در وب‌سایت جنوب/جنوب(South-South)، روش تولید برنج/ماهی تاثیر قابل ملاحظه‌ای در افزایش محصول برنج از 6/7 به 7/5 تن در هکتار و از 0/75 به 2/25 تن در هکتار ماهی شده و درآمد کشاورزان از 8550 دلار به 17/100 دلار در هکتار افزایش یافته که از نظر استانداردهای بین‌المللی بسیار بالا است.
کشور نیجریه افزون بر 10 هزار هکتار را به روش‌های گوناگون به این کار اختصاص داده و کشاورزان با دریافت کمک‌هایی از قبیل برنج‌های پرمحصول و تشکیل گروه‌های تعاونی و خصوصی از این کار استقبال کرده‌اند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۷۳-فروردین ۱۴۰۲
