پس از پایان مهلت توافق‌نامه «ممنوعیت صید ترال و پرساین» شناورهای دوباره بازگشته‌اند
شکست حریم دریا با بارگشت دوباره شناورهای صید ترال
پس از پایان توافق‌نامه ممنوعیت صید ترال، از سال گذشته شناورهای صید ترال و پرساینرها دوباره و به‌رغم همه هشدارهای محیط‌زیستی، به دریا بازگشته‌اند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ سازمان شیلات می‌گوید، این شناورها دارای مجوز و برای یک مدت‌زمانی محدودِ فعالیت و به تعداد محدود فقط برای صید میگو و یک نوع خاص از ماهی ساردین فعالیت می‌کنند و حالا آنچه مشکل خلیج‌فارس و دریای عمان است، صید غیرمجاز به این روش‌هاست که خود سازمان شیلات، آن را «مخرب» ارزیابی می‌کند.
افزایش صید غیرمجاز در استان بوشهر، به این دو روش نام‌برده، پای دادستان را هم به میان آورد. شیلات و دادستانی اعلام کرده‌اند، با قانون‌شکنان برخورد میشود.
قانون‌شکنان می‌گویند تا «شغل» دیگری نباشد، چاره دیگری نداریم و فعالان محیط‌زیست، هر دو گروه را زیر سؤال می‌برند.
به نظر صید ترال و پرساین در جنوب کشور، یک مغالطه است؛ کاری که نکو نیست و مخرب است، اما گروهی می‌توانند انجامش دهند و برای گروهی مجازات سنگین در پی دارد.
دریا را دوره کرده‌اند. روی آب دایره تورها به چشم صیادها می‌آید و می‌توانند دایره‌ها و مستطیل‌ها را منظم با تورها بسازند؛ البته اگر تاریکی شب به چشمشان فرصت تماشا بدهد؛ حتی اگر روز هم باشد، این چیزها زیر دریا نه به چشم «هشینه‌ها» می‌آید و نه به چشم «موتوها» و «شیرماهی‌ها»
قایق‌های صیادی هم وسط دریا هستند؛ جایی که تا چشم کار می‌کند، آب است، جایی که چشمِ بیننده‌ای، آن‌ها و تورها را نبیند، جایی که احتمالاً دریابان‌ها، سروکارشان به آنجا نیفتد. این‌ها را بلوچ به زبان خودش تعریف می‌کند؛ بلوچ که عاشق دریا و صید است، اما قدیم‌ها در این ۵۸ سال که از خدا عمر گرفته، این‌طور صیادی نمی‌کرد: «یواشکی و پنهان از انظار!»
یک صیاد غیرمجاز: تا زمانی که نتوانند مشکل معیشت مردم را حل کنند، نمی‌توانند جلوی صید غیرمجاز را هم بگیرند
«آن زمان تور ماهی افتخار داشت، امروز جریمه و حبس. کار سخت‌تر هم هست، خطرش هم بیشتر است؛ خطر که دیگر فقط دریا نیست، حالا گشتِ دریا هم هست. چاره‌ای نیست؛ خدا روزی رسان است و خودش هم مراقب ماست.»
بلوچ این‌ها را می‌گوید؛ بلوچ که از کنارک در جنوب سیستان‌وبلوچستان، خودش را این همه راه به «دیر» در استان بوشهر رسانده که برود صید موتوها.»
می‌پرسم خدا روزی کار قاچاق را می‌رساند؟ «تو می‌گویی قاچاق است؛ اولین بارت هم نیست، قبلاً هم گفته‌ای، اما برای خدا خیلی فرقی نمی‌کند؛ او قاچاق را می‌بیند، بیکاری و شکم گرسنه بچه‌های ما را هم می‌بیند، شرمندگی و جیب خالی را هم می‌بیند. مادر جان! کار کیمیاست؛ کیمیا می‌دانی یعنی چه؟»
قصه‌اش را ادامه می‌دهد؛ «موتو قیمت ندارد، هشینه هم قیمت ندارد. در بازار امروز، می‌گویند ساردین. رزق ما هم از این راه است. قضاوتش با خدا. ما شیرماهی نمی‌گیریم؛ یعنی غیروقت صید نمی‌کنیم.»
دادگاه ویژه
اما سروکار بلوچ و ۲۰ نفر دیگر از دوستانش که با هم کار می‌کنند، فقط با خدا نیست؛ این بار سروکارش با قانون، سازمان شیلات و دادگستری است.
همین دو روز پیش بود که مدیرکل شیلات استان بوشهر، از اجرایی‌شدن طرح مقابله صید غیرمجاز به‌ویژه روش‌های صید ترال کف و پرساین در سواحل استان بوشهر خبر داد و گفته بود، شعبه ویژه‌ای برای رسیدگی به پرونده‌های مرتبط با مباحث محیط‌زیستی دریا در دادگاه‌های استان بوشهر تشکیل شده است: «صید غیرمجاز ترال و دفره‌ای، خسارت جبران‌ناپذیری به زیستگاه آبزیان خلیج‌فارس وارد می‌کند،روش صید پرساین فقط برای ۱۴ قایق صیادی در جنوب استان و تنها برای صید ساردین ماهیان و در بازه زمانی تعیین‌شده با مشارکت پژوهشکده میگو صادر میشود و هیچ شناور دیگری اجازه استفاده از این روش را ندارد. امروز صیادان قانونمند، از آسیب‌های مخرب صید پرساین و ترال کف آگاه و خواستار برخورد با صیادنما‌هایی هستند که به دلیل منافع سودجویانه خود، دست به صید با این روش‌های مخرب می‌زنند و حق و حقوق صیادان قانونمند ما را ضایع می‌کنند.»
سازمان شیلات هم در خبری که به نقل از «عقیل امینی» منتشر کرد، نوشته بود: «یگان حفاظت منابع آبزیان شیلات، با جدیت پیگیر مقابله با این روش صید است، اما ضمن تشکر از تعامل و همکاری دستگاه قضا و نیروهای مرزبانی و سپاه پاسداران در این امر، نیاز است به دلیل گستره سواحل استان، دستگاه قضا و ارگان‌های مختلف نظامی و انتظامی، در این موضوع ما را یاری کنند. دغدغه و آگاهی صیادان دلسوز محلی برای حفاظت از منابع و ذخایر دریا ستودنی است و تلاش میشود با استفاده از تمام ظرفیت یگان حفاظت منابع آبزیان و با مشارکت نیروهای نظامی و انتظامی، برای احقاق حق صیادان قانونمند گام برداریم. کسانی هم که اقدام به صید میگو در زمانی غیر از فصل صید میگو کنند، مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند و مجازات می‌شوند. در این راستا شعبه ویژه‌ای برای رسیدگی به پرونده‌های مرتبط با مباحث محیط‌زیستی دریا در دادگاه‌های استان بوشهر تشکیل شده است.»
وقتی کار نباشد
بلوچ این حرف‌ها را قبول ندارد. بلوچ که توسعه را می‌فهمد و وقتی برای تخریب بندرگاه قایق‌های صیادی کنارک سراغ گرفته بودیم، می‌گفت: «خانم توسعه با این ساخت‌وسازها اتفاق نمی‌افتد.»
حالا هم همان حرف را می‌زند، اما فکر می‌کند برای تصویب آیین‌نامه و مقررات، اول باید زندگی مردم را ببیند: «وقتی نصف صیادها بیکار می‌شدند، کسی به فکرشان بود که حالا آدم‌هایی که می‌خواهند یک لقمه نان درآورند، فکر محیط‌زیست باشند؟ می‌دانید چند سال است صیادهای محلی به چه سختی معیشت می‌کنند؟ حلال است؛ این نان حلال است.»
بااین‌حال قانون، قانون است. مدیرکل شیلات بوشهر هم بر لزوم رعایت قانون و حمایت همه دستگاه‌های مرتبط از اجرای آن تأکید می‌کند.
امینی توضیح می‌دهد که صید ترال ممنوع است، مگر در یک بازه زمانی که برای برداشت میگو انجام میشود: «از ۱۵ مرداد به‌مدت چهل روز به‌خاطر صید میگو که باید به‌صورت ترال کف انجام شود، مجاز است، اما بعد از آن دوباره ممنوع میشود. ۲۵ شهریور پایان صید میگو ۱۴۰۳ اعلام شده است، اما هر شناوری در دریا ترال کف انجام دهد، توقیف میشود. موضوع دیگر صید پرساین یا صید محاصره‌ای است که ممنوع است. مصوبات بسیار خوبی از سوی رئیس کل دادگستری استان صادر شده است. طی این چند روز هم ۳ قایق در ارتباط با صید محاصره‌ای توقیف شده است. صید محاصره‌ای کلاً ممنوع است، مگر از آبان تا فروردین و فقط برای یک گونه خاص از ماهی ساردین. فقط هم ۱۴ شناور مجوز برداشت دارند، اما متأسفانه متخلفان ماهی شیر و انواع ماهیان دیگر را صید می‌کنند و میزان برداشتشان بسیار زیاد است.»
فرمانداران پای کار
گستردگی موضوع صید قاچاق و پیامدهای آن، پای فرمانداران را نیز به ماجرا بیش از پیش باز کرده است.
«سید محمد احمدپور» فرماندار عسلویه نیز معتقد است که باید برای مقابله با صید غیرمجاز در جنوب کشور به‌ویژه استان بوشهر، عزم گروهی مسئولان را جمع کرد: «در جلسه‌ای که برخی مسئولان مرتبط در شهرهای دیر، عسلویه و کنگان در آن حضور داشتند، قرار شد تا در یک نشست مشترک با صیادان، بر ممنوعیت صید ترال و دفره در منطقه به‌ویژه در منطقه دیر تأکید شود و در مورد جرایم و ابزارهای تنبیهی، در صورت تخلف هشدارهای لازم داده شد.»
موضوع مبارزه با این نوع قاچاق، این روزها در رسانه‌های محلی بوشهر نیز به‌شدت پیگیری میشود.
روزنامه محلی «پیام عسلویه» به نقل از «یونس باربرز» فرماندار دیر، جزییاتی از نحوه انجام این صید را منتشر کرده است: «صیادان غیرقانونی در آب‌های استان بوشهر با صید دفره ای و ترال، به‌راستی حیات آبزیان را با خطر جدی مواجه ساخته‌اند؛ این افراد شب‌ها به‌صورت غیرمجاز با توری به وسعت حدوداً ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر و ارتفاع ۳۰ متری، به‌طور کامل همه موجودات آبزی را تا حدود ۲۰ تن در منطقه صید می‌کنند که البته به دلیل محدودیت در حمل و جمع‌آوری آن‌ها، بیش از نیمی از این ماهی‌ها تلف می‌شوند.»
هشدارِ نشنیده
در گفته‌های هیچ‌کدام از مدیران و مسئولان این استان، نشانی از آنچه بلوچ می‌گوید نیست: «قرار است صیادها نانشان را چگونه به‌دست بیاورند؟» نه نشانی از توجه به معیشت شهروندان دیده میشود، نه اشاره‌ای به چالش‌های گسترده محیط‌زیستی صید ترال و پرساینرها که موجب شد با مصوبه مجلس، به مدت دو سال این صید در خلیج‌فارس و دریای عمان ممنوع اعلام شود. پس از پایان دوره ممنوعیت دوساله، با اما و اگرهای بسیار و زیرفشار جامعه محیط‌زیست کشور، زمزمه‌های ممنوعیت دائم آن شنیده شود.
حتی در گزارشی که دفتر زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده بود هم، پیشنهاد توقف دائم آن ارائه شد: «پیشنهاد میشود تا انجام تحقیقات و پژوهش‌های پیش‌بینی‌شده با تأمین اعتبار لازم، روشن‌شدن اقتصادی‌بودن صید فانوس‌ماهیان، بررسی ذخایر شیلاتی قابل‌جایگزین برای شناورهای صنعتی متوقف‌شده در آب‌های دوردست و در نهایت بررسی امکان ممنوعیت دائمی صید ترال ماهی به مرحله اجرا درآید و تا تعیین تکلیف نهایی، ممنوعیت ادامه یابد.»
حالا بیشترین چیزی که بر آن تأکید شده است، جریمه‌ها و مجازات‌هاست و خبری از ممنوعیت یا مطالعاتی که مرکز پژوهش‌های مجلس به آن اشاره کرده بود، نیست.
خط‌ونشان سرهنگ
آخرین هشدار را «سرهنگ سید عبدالکریم غلامی» فرمانده یگان حفاظت از منابع آبزیان شیلات استان بوشهر صادر کرده است: «با هر نوع قانون‌گریزی که بخواهد بدون مجوز اقدام به صید به‌شکل محاصره‌ای یا پرساین کند، مقابله جدی انجام میشود.»
اداره کل شیلات بوشهر، در خبری که به نقل از سرهنگ غلامی منتشر کرده است، موضوع معیشت را این‌گونه مطرح کرده است: «معیشت هزاران نفر در مناطق ساحلی استان بوشهر به دریا مرتبط است و باتوجه‌به اینکه ماهی ساردین در تأمین غذای ماهیان استخوانی و پستانداران دریایی و حتی پرندگان آبزی به‌عنوان یک زنجیره حیات دریایی اثرگذار است، هرگونه تخریب زیستگاه و ذخایر این موجود ارزشمند، می‌تواند توازن حیات سایر ماهیان را نیز به خطر بیندازد. ازبین‌رفتن توازن حیات زندگی آبزیان، می‌تواند بر زندگی چند ۱۰ هزار صیاد محلی که از طریق دریا ارتزاق و معیشت دارند نیز، خطرآفرین شود. قطعاً نقش صیادان دلسوز محلی برای پاسداشت و حفاظت از منابع و ذخایر دریا ستودنی است و سعی ما نیز این است که با استفاده از این پتانسیل و ظرفیت برای نظم‌بخشی به حیات و اکوسیستم دریایی تلاش کنیم. در این مسیر از توان سایر نیروهای نظامی و انتظامی نیز بهره برده و با صیادان فاقد مجوز، در چارچوب قانون و بدون اغماض برخورد می شود.»
آنچه به نظر روشن است، اینکه حالا خلیج‌فارس مانده است و «گوفه‌کش»ها (شناورهایی که ترال انجام می‌دهند) و پرساینرها؛ برخی با مجوز و برخی بدون مجوز؛ بدون مجوزها با جریمه و مجازات روبه‌روخواهند بود و توجیه تداوم کارشان، مسئله معاش است و بامجوزها هم مسئله معاش. بستر خلیج‌فارس است و روبیده‌شدن‌های پی‌درپی با همه ذخایری که ارزشمند می‌شناسیمشان./ پیام ما
