عوارض جانبی مصرف پروبیوتیک‌های غذایی

اخبار سبز کشاورزی؛ پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های غیربیماری‌زایی هستند که اگر به تعداد کافی و به‌صورت زنده مورد استفاده قرار گیرند؛ از راه ایجاد تعادل میکروبی در روده، اثرات مفید و سلامت‌بخشی بر میزبان خود اعمال می‌نمایند، به‌همین دلیل جزو غذاهای فراسودمند محسوب می‌شوند.

از فایده‌های پروبیوتیک‌ها، کمک به درمان افرادی که لاکتوز را نمی‌توانند هضم کنند، اسهال، یبوست، آلرژی‌ها (کاهش سیتوکین‌های التهابی در آلرژی)، بیماری‌های التهابی روده، سندرم روده تحریک‌پذیر و به‌ویژه درد و گاز معده، زخم معده، تحریک و تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی، کاهش میزان قند خون ناشتا و هموگلوبین گلیکوزیله، کاهش کلسترول و حفاظت علیه اگزما در مدت دو سال اول زندگی است.

نباید افرادی که HIV مثبت دارند یا پیوند عضو داشته‌اند؛ یا داروهای شیمی‌درمانی دریافت می‌نمایند و همچنین افراد دارای دریچه‌های قلب مصنوعی، از پروبیوتیک ها استفاده کنند.

پتانسیل دیگر خطرناکی که در زمان مصرف پروبیوتیک‌ها وجود دارد؛ استفاده نامناسب یک‌سویه خاص برای کنترل وضعیتی است که مناسب نیست. پروبیوتیک‌ها مشابه نیستند؛ به‌طوری‌که بعضی از آنها برای مشکلات خاصی موثر هستند؛ در حالی‌که بقیه ممکن است چنین ویژگی را نداشته باشند.

عوامل پروبیوتیک دارای ویژگی‌هایی هستند که آنها را از سایر عوامل درمانی متمایز می‌سازد.

مهم‌ترین ویژگی‌ها: زنده بودن این عوامل و تاثیر آنها بر محیط زنده؛ آسانی تهیه و تکثیر آنها؛ قابلیت زیست و بقای این عوامل در شرایط داخلی محیط زنده؛ امکان پاسخ ندادن سیستم ایمنی بدن به آنها؛ قدرت تکثیر به میزان بالا در بدن میزبان. همچنین، بی‌خطر بودن مصرف آنها و نداشتن عوارض سوءجانبی مانند آن‌(که در مورد استعمال آنتی‌بیوتیک‌ها دیده می‌شود)؛ و قیمت پایین تهیه این عوامل. براساس مطالعه‌ای که برای بررسی اثر پروبیوتیک در درمان و پیشگیری از آلرژی کودکان انجام شد؛ نشان داد که عملکرد آنها در پیشگیری از بروز حساسیت، موثر است.

در حالی‌که تاثیر چندانی بر درمان آنها دیده نشد. بنابراین اثر پروبیوتیک‌ها بیشتر در پیشگیری از ایجاد آلرژی است تا درمان آن. همچنین، عمر پروبیوتیک‌ها کوتاه است؛ پس در زمان مصرف آنها، به تاریخ انقضای فرآورده توجه شود.

برخی از عوارض جانبی پروبیوتیک‌ها

عوارض گوارشی؛ مصرف پروبیوتیک‌ها در اکثر افراد بی‌ضرر است؛ اما مصرف مقادیر زیاد آنها در بعضی افراد سبب بروز ناراحتی‌های گوارشی با آثاری مانند: تهوع، نفخ و احساس پر بودن شکم می‌گردد. این عوارض معمولاً با ادامه درمان از بین می‌روند.

عفونت؛ در حالی که مصرف پروبیوتیک‌ها در افراد سالم بی‌ضرر در نظر گرفته می‌شود، اما استفاده از آنها در افراد دچار نقص سیستم ایمنی با احتمال افزایش عفونت و بیماری‌زایی این باکتری‌ها همراه است. کسانی که دارای بیماری گوارشی خاص مانند: سندرم روده کوتاه هستند؛ احتمال ایجاد عفونت‌های خطرناک ناشی از پروبیوتیک‌ها در آنها بیشتر است. همچنین، افراد دارای دریچه‌های قلب مصنوعی نباید از پروبیوتیک‌ها استفاده نمایند.

اثرات متابولیک؛ مصرف پروبیوتیک‌ها ممکن است سبب تحریک متابولیک سیستم ایمنی شود. همچنین تغییرات ژنتیکی مانند انتقال و یا جایگزینی ماده ژنتیکی در سلول دیگر ممکن است روی دهد.

در این زمینه مطالعات بیشتری لازم است تا بی‌ضرری این ترکیبات در کودکان و سالمندان را اثبات نماید.

واکنش‌های آلرژیک؛ از دیگر واکنش‌های احتمالی ایجاد شده در اثر استفاده پروبیوتیک‌ها، ایجاد حساسیت است. علائم این حساسیت ممکن است خفیف به عارضه‌های راش‌های پوستی، التهاب صورت و گلو، خس‌خس و مشکل بلع دیده شود.

در بعضی موارد، واکنش ایجاد شده بسیار شدید بوده و آنافیلاکسی یا کاهش سطح هوشیاری اتفاق می‌افتد.

پروبیوتیک‌ها با هم مشابه نیستند؛ پتانسیل خطر دیگری که در زمان مصرف پروبیوتیک‌ها وجود دارد؛ استفاده نامناسب از یک سویه خاص برای کنترل وضعیتی است که برای آن مناسب نیست.

پروبیوتیک‌ها مشابه نیستند؛ به‌طوری‌که بعضی از آنها در برابر مشکلات خاصی موثر هستند؛ در حالی که بقیه ممکن است چنین ویژگی را نداشته باشند. استفاده از گونه نامناسبی از پروبیوتیک‌ها به جای دریافت درمان معمولا وضعیت بیماری را بدتر می‌سازد.

به‌طور مثال یک گونه به نام لاکتوباسیلوس GC برای درمان اسهال مسافران سودمند است. استفاده از این‌گونه، برای درمان اسهال‌های دیگر، یا کاربرد گونه‌های متفاوت، سبب بدتر شدن وضعیت بیمار و دهیدراتاسیون وی می‌شود.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۹-مرداد ۱۴۰۳