سیستان در فراق باران
سیستان در فراق باران است، خشکسالی سیستان و بلوچستان در حالی در دهه سوم همچنان ادامه دارد که طبق نظر کارشناسان، موضوع کمبود آب در این استان به وضعیت بحرانی نزدیک می شود.
ادامه خشکسالی سیستان و بلوچستان با گذشت سه دهه
سیستان در فراق باران است، خشکسالی سیستان و بلوچستان در حالی در دهه سوم همچنان ادامه دارد که طبق نظر کارشناسان، موضوع کمبود آب در این استان به وضعیت بحرانی نزدیک می شود.
مزرعه سبز : موضوع خشکسالی سیستان و بلوچستان و پرداختن به معضلات ناشی از آن سال هاست که در رسانه‌ها مطرح می‌شود و متأسفانه مسئله تازه و جدیدی نیست اما نگرانی اصلی اینجاست که این روزها موضوع از همیشه پیچیده‌تر و نگران کننده تر شده است.
خشک شدن دریاچه هامون سال‌هاست که به یک معضل مهم زیست محیطی برای منطقه و شاید دنیا تبدیل شده و متأسفانه این روزها شرایط زندگی در سیستان و بلوچستان به دلیل تبعات ناشی از این خشکسالی بسیار سخت‌تر از گذشته شده و مردمان این منطقه با معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماری‌های قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیه نشینی رو به رو هستند.
همچنین طبق آخرین آمار در حال حاضر حدود ۸۱ درصد مردم روستایی منطقه بلوچستان به صورت سقایی آبرسانی می‌شوند و هر روز با سهمیه ۱۵ لیتری آب روزگار سپری می‌کنند و مردم آب را به صورت غیربهداشتی در آب انبارهای منازل خود ذخیره می‌کنند و همچنان شهرهای جنوبی سیستان و بلوچستان به شبکه آب و فاضلاب شهری متصل نیستند.
علاوه برهمه این مسائل کاهش میزان بارش‌ها و همچنین قطع شدن آب ورودی رودخانه هیرمند از سمت افغانستان مشکل بی آب مردم سیستان و بلوچستان را تشدید کرده است. طبق اعلام وزارت نیرو میزان بارندگی سیستان و بلوچستان نسبت به متوسط بلندمدت (۵۲ سال)، ۹۱ درصد کاهش داشته است.
۹۲.۶ درصد از مساحت سیستان و بلوچستان درگیر پدیده خشکسالی است
محسن حیدری، مدیر کل ه واشناسی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)، در مدت زمان یک ساله تا پایان دی‌ماه سال گذشته، ۹۲.۶ درصد از مساحت استان سیستان و بلوچستان درگیر پدیده خشکسالی است که در سیستان این مقدار ۹۶.۳ درصد مساحت و در منطقه بلوچستان ۹۰.۳ درصد مساحت آن است.
وی مناطق تحت تأثیر پدیده خشکسالی در دوره یکساله تا پایان آذر ۱۴۰۰ بر اساس شاخص SPEI را ۹۳.۸٪ عنوان کرد و افزود: ادامه کم‌بارشی انباشته و کاهش شدید بارندگی سبب شد تا ۰.۴ درصد از مساحت استان سیستان و بلوچستان از حالت نرمال خارج و به محدوده درگیر خشکسالی اضافه شود.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان ضمن ابراز نگرانی از ادامه دار بودن روند خشکسالی در استان گفت: در مدت زمان یکساله تا پایان آذر سال ۱۴۰۰، ۳۶.۱ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی شدید و ۳۳.۱ درصد درگیر خشکسالی بسیار شدید بوده که این مقادیر در دی ۱۴۰۰ و با وجود بارندگی‌های سیل آسا به ترتیب به ۳۷.۳ درصد و ۲۱.۲ درصد تغییر پیدا کرده است.
وی بیان کرد: داده‌های بلند مدت بارش استان نشان می‌دهد که سیستان و بلوچستان در ۵۵ سال اخیر، ۲۱ سال کم بارش داشته است که ۱۰ سال آن از دهه ۸۰ به بعد روی داده است.
وی افزود: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در این دوره آماری تمام چهار نوع خشکسالی «هواشناسی»، «کشاورزی»، «هیدرولوژیکی» و «اجتماعی-اقتصادی» در سیستان و بلوچستان روی داده است.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: ادامه سه نوع خشکسالی محیطی سبب وقوع خشکسالی اجتماعی-اقتصادی می‌شود که معیشت و زندگی طیف وسیعی از افراد جامعه که اقتصاد خانواده آنها وابسته به منابع آب است را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
حیدری گفت: گسترش حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ نظیر زاهدان، چابهار و ایرانشهر یکی از آثار و پیامدهای خشکسالی اجتماعی-اقتصادی است که در پی کوچ مردم روستاهای بی آب رخ داده است.
مرزنشینان سیستان و بلوچستانی تا آخرین نفس از مرزها حراست می‌کنند
حمید شیرزایی یکی از کشاورزان منطقه سیستان اظهار داشت: حدود یکسال است که شایعه‌ای مبنی بر خالی شدن منطقه سیستان بر اثر خشکسالی بر زبان‌ها جاری است.
وی گفت: بارها برایم پیش آمده که فرد یا اشخاصی این اتفاق را به من یادآوری کرده‌اند و از من خواسته‌اند تا برای جلوگیری از ضرر مالی بیشتر دام‌هایم را بفروشم.
این مرزنشین سیستانی افزود: اکثر مردم معتقدند با تشدید خشکسالی دلال‌ها دام‌ها را به قیمت خیلی ارزان از ما می خرند و زحمت چندین ساله ما بر اثر خشکسالی هدر می‌رود.
وی تصریح کرد: تلف شدن دام‌ها بر اثر گرسنگی و تشنگی و تبدیل شدن مزارع به بیابان‌های خشک و خالی از جمله پیامدهای بی آبی در منطقه است.
شیرزایی با تاکید بر اینکه مرزنشینان سیستان و بلوچستانی تا آخرین نفس از مرزهای ایران اسلامی حراست می‌کنند، تصریح کرد: قطعاً هیچ کسی راضی به ترک کردن خانه و کاشانه خود نیست البته به شرطی که لااقل آبی برای خوردن باشد.
مزارع سبز جای خود را به زمین‌های خشک و بی آب و علف داده است
قاسم صفرزایی یکی دیگر از کشاورزان منطقه سیستان نیز اظهار داشت: در سال زراعی جدید هیچ آبی برای کشت گندم و علوفه وجود نداشت و سبزی زمین‌های روستاییان در فصل کشت و زراعت جای خود را به زمین‌های خاکی و خشک داده است.
وی افزود: سال‌های گذشته وقتی میهمانان نوروزی به روستا می‌آمدند به مزارع سرسبز روستا می‌رفتند تا هوایی عوض کنند اما امسال زمین‌های بایر جذابیتی برای آنها نداشت.
وی با اشاره به اینکه، اندک زمین‌هایی هم که سبز بود به وسیله چاهک آبیاری شده بود، تصریح کرد: شرایط روز به روز سخت‌تر می‌شود و این امکان وجود دارد که آبی برای آشامیدن هم نداشته باشیم.
جنوب سیستان و بلوچستان هم با کم آبی جدی روبرو است
متأسفانه شرایط خشکسالی در سیستان و بلوچستان بسیار پیچیده‌تر از دیگر نقاط کشور است زیرا در جنوب استان هم با وجود بارندگی‌های نسبتاً بیشتر و نزدیکی به دریای عمان وضعیت منابع آبی مطلوب نیست و مردم این منطقه با وجود دریای چابهار همچنان با مشکل جدی کمبود آب مواجه هستند.
شاید چابهار تنها شهری در ایران باشد که قدیمی‌ترین محله‌هایش هم تنها یک بار در طول ماه آبرسانی می‌شوند و آن هم آنقدر کم که حتی کفاف آب شرب آنها را هم نمی‌دهد، متأسفانه بندر استراتژیک چابهار حتی شبکه آب پایدار هم ندارد، یعنی امکان این نیست که هر وقت خواستند شیر آب را باز کنند و از آب استفاده کنند؛ بلکه باید صبر کنند تا یک در زمان‌های نامشخص آب در لوله‌های شهری رهاسازی شود و از طرفی محلات قدیمی شهر هم اصلاً آبی نمی‌گیرند و اگر هم بگیرند بسیار اندک است.
از آن نگران کننده تر اینکه اگر آبی هم در لوله‌های شهر چابهار رها می‌شود به دلیل اینکه شبکه آبرسانی شهر فرسوده و قدیمی است، این آب زمانی که به مردم می‌رسد خاصیت شرب خود را از دست داده و تی. دی. اس آن بالاتر از عدد ۴۰۰ و حتی تا ۶۰۰ هم می‌رود که این دامنه به معنای غیرقابل شرب بودن است.
البته این وضعیت شهر چابهار است و اوضاع در روستاهای جنوب استان به دلیل پراکندگی و کمبود امکانات بسیار سخت‌تر است.
لوله کشی آب وجود دارد اما آب در لوله‌های چابهار نیست
ناصر حسینی یکی از شهروندان چابهاری اظهار داشت: مردم بخش مرکزی شهر چابهار به صورت سقایی آبرسانی می‌شوند این در حالی است که در جوار دریا قرار دارند.
وی افزود: لوله کشی آب در این منطقه وجود دارد اما آب در لوله‌ها نیست و آب مورد نیاز مردم توسط تانکرها تأمین می‌شود.
این شهروند چابهاری با اشاره به اینکه شبکه لوله کشی آب در منطقه فرسوده است و آبی در آن جاری نمی‌شود، گفت: هر ۲۰ لیتری آب ۴ هزار تومان است و از این آب برای حمام گرفتن و شستن و پخت و پز هم استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: در چابهار اگر شخصی بخواهد یک تانکر آب بخرد باید ۴۰۰ هزار تومان پول پرداخت کند که برای مردم این منطقه رقم بالایی است.
از همین رو شرایط موجود سبب شده تا مسئولان دولت سیزدهم دست بکار شوند و به دنبال راهی برای برون رفت از این بحران باشند و راهکارهایی مانند حفر چاه آب ژرف، انتقال آب از «تهلاب» و انتقال آب از دریای عمان دنبال شود که صد البته در صورت عدم تخصیص بودجه مناسب به این زودی ها تغییری در وضع موجود ایجاد نمی‌شود.
