نقش تکنولوژی در کشاورزی دقیق
با روند گسترش و توسعه فناوری‌های پیشرفته در عرصه‌های گوناگون و از جمله کشاورزی گذر از شرایط سنتی امری اجتناب‌ناپذیر و البته ضروری است، چرا که افزایش نیازها و تنوع در تقاضاها با روش‌های کشاورزی قدیمی قادر به پاسخگویی چنین خواسته‌هایی نیست.
اخبار سبز کشاورزی ؛ علاوه‌بر آن که در کنار تامین غذا برای جامعه نگاه اقتصادی به تولید و حفظ سرمایه و منافع از الزام‌های بکارگیری تکنولوژی‌های جدید در تولید است.
به همین منظور در گفتگویی با مهندس مجید علی محمدی، رئیس هیات‌مدیره شرکت «دانش‌بنیان آسمان سرخ آدینه» به چگونگی کاربری فناوری‌های جدید در عرصه‌های کشاورزی پرداختیم.
در مورد تاریخچه شرکت و این‌که از چه زمانی و با چه اهدافی مبادرت به تشکیل مجموعه ASAgro شد توضیح دهید؟
شرکت دانش‌بنیان آسمان سرخ آدینه در سال 1394 توسط گروهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی امیرکبیر به‌منظور توسعه سامانه‌ها و زیرسامانه‌های پهپاد و خدمات مرتبط با آنها تاسیس شد. عمده فعالیت شرکت تولید سیستم‌های کنترلی و اتوماسیون، پهپاد نقشه‌برداری و کشاورزی، خدمات سنجش از دور و هوش‌مصنوعی است.
در سال 1399 دپارتمان کشاورزی دقیق «شرکت آسمان سرخ آدینه» با برند آساگرو (ASAgro) با هدف ارائه این خدمت نوین به صنعت کشاورزی ایران تاسیس شد.
کشاورزی دقیق چه مفهومی دارد و برداشت جامعه کشاورزی ایران از آن چیست؟
کشاورزی دقیق به مجموعه‌ای از فناوری‌ها، روش‌ها و استراتژی‌های مدیریت کشاورزی اطلاق می‌شود که با استفاده از داده‌های دقیق و مکان‌محور، به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و حفاظت از محیط‌زیست کمک می‌کند. این موضوع شامل استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند GPS، سنسورها، داده‌های هواشناسی و نرم‌افزارهای تحلیل‌مکانی (GIS)، پهپادها و … می‌شود.
همچنان در ایران، استفاده از فناوری‌های کشاورزی دقیق در مراحل اولیه است و برداشت جامعه کشاورزی از این عنوان، استفاده از تکنولوژی‌های روز است.
در ایران، با وجود پتانسیل زیاد کشاورزی، وجود محدودیت‌های منابع آبی و مسائل محیط‌زیستی، استفاده از کشاورزی دقیق دارای اهمیت ویژه‌ای است و با توجه به نیازها و چالش‌های کشاورزی کنونی، پیش‌بینی می‌شود که در آینده نقش بزرگ‌تری در توسعه کشاورزی کشور ایفا کند.
خدمات و فعالیت شما در زمینه کشاورزی تکنولوژی‌محور چیست؟
با کمک داده‌های پهپاد و ماهواره‌ای، داده‌های جمع‌آوری شده میدانی از مزرعه و تجزیه‌وتحلیل آنها توسط هوش‌مصنوعی در نرم‌افزار بومی توسعه داده شده، به کشاورزان و کشت و صنعت‌ها مشاوره می‌دهیم که این خدمت باعث کاهش هزینه‌ها اعم‌از سم، کود و آب شده و هم زمان باعث افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول آنها می‌شود.
هم‌اکنون این خدمت را برای محصولات استراتژیک گندم، جو، ذرت، کلزا و پسته انجام می‌دهیم و در آینده نزدیک محصولات دیگری را به این خدمات اضافه می‌کنیم.
کارایی خدمت ما و اعتمادی که به کار داریم به اندازه‌ای است که برای زمین‌های بزرگ مبلغی دریافت نمی‌کنیم و در صورت افزایش بهره‌وری زمین نسبت به زمین شاهد، در همان دوره کشت قسمتی از آن افزایش بهره‌وری را دریافت می‌کنیم.
موارد مهم مزایای اقتصادی این اقدامات در چه حدودی است؟
با توجه به اطلاعاتی که به کشاورزان داده می‌شود معمولاً درصد قابل ملاحظه‌ای در هزینه‌ها صرفه‌جویی رخ می‌دهد و از طرفی به‌واسطة کشاورزی اصولی، کیفیت و کمیت محصولات نیز افزایش می‌یابد.
قرارداد با کشاورزان به دو روش انجام می‌شود :
دریافت مبلغی ثابت بابت پایش هر هکتار از زمین: که در این مدل قیمت‌گذاری به گونه‌ای صورت گرفته که مبلغ دریافتی از کشاورزان کمتر از یک درصد از محصول موجود در زمین آنان باشد. با این توصیف اگر تنها یک‌درصد به افزایش عملکرد مزرعه کمک کنیم، کشاورز در حاشیه سود خواهد بود که همواره این اتفاق می‌افتد.
مدل سهم‌بری دانش از تولید: با کشاورزان قراردادی منعقد می‌نماییم که برای آنان در دوره کشت پایش انجام می‌دهیم با مقایسه‌ی محصول برداشت شده و زمین شاهد که به روش پیشین در آن کشاورزی صورت گرفته و زمین‌هایی که پایش شده، از محل سود مازاد کشاورز درصدی را به‌عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌نماییم. این مدل برای مزارع و باغات با وسعت بالا پیشنهاد می‌شود.
تاثیر ارائه خدمات به‌روز شده کشاورزی، برای تولید محصولات با کیفیت چگونه است؟
تاثیر این خدمات در کیفیت و کمیت محصول نهایی، بسیار قابل توجه است! از نظر کمیت با توجه به وضع فعلی زمین‌ها افزایش بهره‌وری متغیر است، اما با توجه به سنتی بودن کشاورزی ایران تاثیری که ما با آن روبرو بودیم افزایش 15 تا 40درصدی تولید است که تماما مستند شده و از کشاورز و کشت و صنعت، تاییدیه و رضایت‌نامه گرفته‌ایم.
در رابطه با کاهش هزینه‌ها صرفه‌جویی 30 تا 60درصدی در مصرف سم و کود را شاهد بودیم. از نظر کیفیت نیز هم با توجه به بهینه شدن مصرف سم، کود و آب و همچنین تشخیص و مقابله به‌موقع علف هرز و آفت‌ها، که تشخیص‌شان در جای جای زمین با دقت بالا از خدمات ما است؛ شاهد افزایش کیفیت محصول نهایی هستیم.
پایش سلامت خاک و آب و رسیدگی به موقع به آن چگونه ممکن است؟
به کمک سنسورهای فراطیفی، امواج ساطع شده از خاک و گیاهان را برداشت می‌کنیم و با پردازش آنها به کمبودها و مشکلات خاک و گیاه پی می‌بریم و راه کار مناسب را برای حل آنها در اختیار کشاورز قرار می‌دهیم. با توجه به روش کارمان سرعت تشخیص بسیار بالا است. می‌توانیم هزاران هکتار را در روز پردازش و نقطه به نقطه مشکلات را پیدا کنیم، بنابراین می‌توانیم به سرعت واکنش نشان داده و به مشکل رسیدگی کنیم.
به‌عنوان مثال یک زمین 2000 هکتاری را در نظر بگیرید. زمانی که کشاورز می‌فهمید که با آفت‌های کشاورزی درگیر شده است؛ هنگامی بود که حداقل 300 هکتار از زمین آلوده شد. اما می‌توانیم در 24 ساعت، تمام 2000 هکتار را پردازش و بگوییم در هریک از نقاط یا موقعیت‌های کاملا مشخص در زمین به مقدار چند مترمربع آلوده است و مبارزه با آفت در همان زمان یعنی با مصرف سم بسیار کمتر انجام می‌شود، نتیجه این اقدام‌ها، تولید محصول بیشتر و با کیفیت‌تر است!
آموزش کشاورزان برای روزآمد شدن آنان را چگونه ارزیابی و عملیاتی می‌کنید؟
متاسفانه بحث آموزش در زمینه تکنولوژی‌های جدید را بسیار ضعیف ارزیابی می‌کنم. تجربه چندساله نشان داده که پذیرش تکنولوژی جدید در کشاورزی کشورمان با مقاومت بسیار از اکثر کشاورزان روبرو است. معتقدم در صورت آموزش قوی نباید شاهد این حجم از مقاومت و نداشتن اعتماد به تکنولوژی باشیم.
روزمه کارهای اجرایی مجموعه Asagro از زمان تاسیس تاکنون را بیان کنید؟
آساگرو پروژه‌های متعدد تحقیقاتی و تجاری برای محصولات گندم، جو، ذرت، کلزا و پسته را به انجام رسانده است. تمامی این پروژه‌ها با رضایت کامل کشاورز و کشت‌و‌صنعت‌ها به پایان رسید. از کشت و صنعت‌های خصوصی معتبری مانند «کشت و صنعت خزاعی» و «کشت و صنعت هزار جلفا» و نهادهای دولتی مانند جهادکشاورزی و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تاییدیه و رضایت‌نامه دریافت کرده‌ایم.
با توجه به موقعیت کنونی، رویکرد در جهت کشاورزی نوین چگونه است؟
کشور ما در موقعیت بسیار خاصی قرار گرفته است، وجود بحران اساسی آب، غیرقابل کشت شدن بسیاری از زمین و بحث جهانی امنیت غذایی راهی برای ما جز افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی نمی‌گذارد. بنابراین باید رویکرد ویژه‌ای برای استفاده از انواع تکنولوژی‌های نوین مانند کشاورزی دقیق را در پیش بگیریم. کشور ما کم و بیش متوجه این رویکرد شده؛ اما سرعت پیشروی کُند است.
برنامه‌های آینده مجموعه در چه حوزه‌هایی است؟
قصد داریم تنوع محصولات تحت پوششمان را گسترش دهیم. تحقیقات برنج و نیشکر را آغاز کرده‌ایم و این راه را ادامه خواهیم داد. همچنین قصد راه‌اندازی پلتفرمی جامع در سایت شرکت به نشانی agro.asauas.com برای آموزش کشاورزان و علاقه‌مندان به کشاورزی دقیق را داریم.
چه انتظاراتی از تصمیم‌سازان مرتبط از جمله وزارت جهادکشاورزی دارید؟
در وهله اول نسبت به تکنولوژی‌ها جدید در جامعه کشاورزی اعتماد ایجاد کنند. این کار با اموزش کشاورزان و ترویج روش‌های جدید کشاورزی قابل انجام است. در مرحله بعدی از شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم انجام دهند، مانند ایجاد لیزینگ برای استفاده کشاورزان از محصولات و خدمات دانش‌بنیان، زیرا به کارگیری دانش نوین در اکوسیستم کشاورزی ایران سخت و زمان‌بر است که با مقاومت نیز بسیار روبرو است.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۹ - مهر ۱۴۰۲
