خاک جنگل‌های هیرکانی، مهم‌ترین ذخیره‌گاه کربن در بوم سازگان خشکی+ ویدئو
خاک جنگل‌های هیرکانی، مهم‌ترین ذخیره‌گاه کربن در بوم سازگان خشکی است، از آن مراقبت کنیم.
اخبار سبز کشاورزی؛ منابع طبیعی در هر کشوری یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعه هر کشور محسوب می‌شود و کشوری که فاقد این منابع باشد، به عقیده کارشناسان اقتصاد محیط‌زیست از پشتوانه مناسبی برای توسعه پایدار برخوردار نیست.
جنگل صرف نظر از همه ارزش‌های اکولوژیک نظیر حفاظت از خاک و افزایش نگهداشت آب در خاک که دارد و خود یک منبع در آمد پایدار برای هر کشوری محسوب می‌شود، به مدیریت پایدار و علمی نیز نیاز دارد.
مدیریتی که مبتنی‌بر علم اکولوژی باشد و بیشتر از آنکه در فکر تبدیل درختان به الوار و کاغذ و ذغال و مبلمان و گرده بینه باشد، به فکر حفظ بوم سازگان موجود و استفاده از سایر کارکردهای درختان نظیر ارتباط شهروندان با طبیعت باشد.
اگر چنین مدیریتی حاکم شود قطع یقین گام بزرگی برای حفاظت از این میراث ارزشمند و کهن برداشته خواهد شد.
با این حال، وضع جنگل‌های هیرکانی در حال حاضر به گونه‌ای است که برای اصلاح این وضع و از میان بردن عوامل تخریب به بودجه‌های دولتی هم نیازمند است.
یکی از مهم‌ترین محیط‌های طبیعی با توان بالا در جذب و آزادسازی تدریجی کربن و ایجاد تعادل آن، خاک بوم سازگان جنگل است که دارای توان فوق العاده‌ای در ذخیره کربن اتمسفری، یعنی گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن و کاهش تغییرات اقلیمی دارد.
ذخیره کربن خاک و پوشش گیاهی (سه برابر بزرگ‌تر از کربن موجود در اتمسفر) نشان‌دهنده این است که هر نوع افزایش در ترسیب کربن در خاک، کاهش دی‌اکسیدکربن اتمسفر و در نتیجه تعادل گرمایش جهانی را در پی دارد.
این در حالی است که بوم‌سازگان جنگلی با ذخیره 80 درصد کربن روزمینی و بیش از 70 درصد کربن آلی در خاک، نقش کلیدی در ذخیره کربن جهانی و کاهش آن در اتمسفر بازی می‌کند.
کف جنگل (Forest floor) که لاشبرگ، پوس‌برگ[Duff) یا ریزه (Detritus) نیز نامیده می‌شود، بخشی از بوم سازگان جنگل است که میان بخش زنده و بالای زمینی جنگل و خاک معدنی که عمدتاً از مواد گیاهی مرده و پوسیده مانند چوب های پوسیده و برگ های ریخته‌شده تشکیل شده‌است، واسطه می‌شود.
میزبان طیف گسترده‌ای از تجزیه کننده‌ها و بی‌مهرگان، قارچ‌ها، جلبک‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌هاست. در بوم‌سازه‌های جنگلی، تجزیه لاشبرگ مهم‌ترین راه ورود عناصر غذایی به خاک است و قابلیت در دسترس بودن عناصر غذایی خاک به میزان زیادی ناشی از پویایی عناصر غذایی و تجزیه لاشبرگ در جنگل است.
جنگل‌های هیرکانی دارای خدمات بوم سازگانی متنوع بوده و از نظر بوم‌شناسی، اقتصادی و اجتماعی دارای جایگاه ارزنده ای هستند و ذخیره کربن به‌عنوان یکی از خدمات ارزشمند تنظیمی بوم سازگان شناخته شده است.
گونه‌های درختی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های خاک از طریق تولید لاشریزه بوده و نقش اساسی در چرخه کربن و ترسیب آن دارند.
لاشبرگ و لاشریزه به عنوان راه ورود کربن به خاک جنگل، دارای اهمیت زیادی است. لاشبرگ (Litter) لایه‌ای است متشکل از انواع مواد آلی جانوری و گیاهی که سطح خاک جنگل را می‌پوشاند و پس از تجزیه تبدیل به گیاخاک می‌شود.
تنوع زیستی باعث افزایش کیفیت لاشبرگ و بهبود زادآوری جنگل و تولید زی توده و چرخه کربن در طبیعت می‌شود.
برداشت لاشبرگ از کف جنگل غیرقانونی است ولی غنی بودن آن از مواد غذایی باعث می‌شود. عده‌ای، به‌ویژه پرورش‌دهندگان گل و گیاه، آن را از سطح جنگل برداشت کنند و از آن خاکِ مرغوبی به دست آورند و در سطح گلخانه‌های شهر به‌طور غیرقانونی به فروش می‌رسانند.
پارک جنگلی هیرکانی النگدره گرگان واقع در قلب شهر گرگان که یک میراث کهن هیرکانی محسوب می‌شود نیازمند مدیریت و توجه بیشتر مسئولان و همکاری و همیاری مردم در حفاظت از خاک و لاشبرگ‌های محافظ آن است.
بدون شک اگر زمانی فرارسد که مردم و مسئولان، نگاه سنتی خود را از نگاه پارک شهری به نگاهی مدرن و مبتنی بر طبیعت محور تبدیل کنند آن روز قدم بزرگی برای حفظ این پارک جنگلی بازمانده از دوران سوم زمین شناسی برداشته خواهد شد.
در فصل پاییز هنگامی که بر روی خاک جنگل برگ‌های خشک و شاخه‌های تازه افتاده درختان پهن برگی چون انجیلی، بلوط بلندمازو، ممرز، توسکا، آزاد، افرا، داغداغان، لرگ و..... افزوده می‌شود در قسمت زیرین آن میوه‌ها، برگ‌ها و شاخه‌های کهنه سال‌های پیش تدریجاً پوسیده و با وفور کرم‌ها و جانورانی که در زیرزمین زنده و مشغول سالم‌سازی خاک هستند و همچنین ریشه‌های پوسیده یک لایه تیره رنگی درست می‌کنند که آن را لاشبرگ می‌نامند.
برگ‌هایی که در پاییز از درخت می‌ریزند به‌طور متوسط دارای 12 تا 14 درصد آب و 5 تا 10 درصد خاکستر و 3 تا 4 درصد نیتروژن هستند.
گذشته از نیتروژنی که در برگ‌ها یافت می‌شود، پوشش مرده نیتروژن فراوانی هم از هوا دریافت می‌کند و این‌کار به‌وسیله باکتری‌های ویژه‌ای انجام می‌شود که در روی برگ‌های خشک پوشش مرده یافت می‌شوند و این باکتری‌ها نیتروژن فراوانی از هوا می‌ربایند و خاک جنگل را از این عنصر گران‌بها که در کشاورزی از راه کود به زمین می‌رسد بی‌نیاز می‌کنند. جذب نیتروژن نتیجه هم زیستی چندین باکتری است.
