به آفریقای ایران خوش آمدید

اخبار سبز کشاورزی؛ منطقه خارتوران را که در جنوب شرقی شهرستان شاهرود در استان سمنان قرار دارد، از زیستگاه‌های اصلی یوز ایرانی و گور ایرانی (دو گونه مهم و در خطر انقراض حیوانات بومی ایران) می‌دانند.

این منطقه حفاظت‌شده، شامل سه دشت بسیار وسیع می‌شود؛ هشت درصد این محدوده را پارک ملی خارتوران، ۷۵ درصد آن را پناهگاه حیات‌وحش و ۱۷ درصد را نیز منطقه‌ محافظت‌شده‌ توران تشکیل می‌دهد. روستای قلعه بالا که به آن لقب «دروازه حیات وحش توران» داده‌اند و روستای رضاآباد که محل اسکان طایفه چوداری است، از جمله مناطق دیدنی کویر خارتوران به حساب می‌آیند.

کویر یا پارک ملی خارتوران را تحت عنوان آفریقای ایران نیز معرفی می‌کنند. حیات وحش منحصربه‌فرد این منطقه بالغ بر ۳۰۰ گونه متفاوت را شامل می‌شود. علاوه بر حیوانات بومی چون یوزپلنگ آسیایی و گور ایرانی، آهو، گربه پالاس، هوبره، زاغ بور، سارگپه، بزمجه، مار جعفری و مار شاخدار ایرانی نیز از جمله گونه‌های جانوری ارزشمند کویر خارتوران هستند. تماشای طلوع و غروب خورشید و منظره کویری از فراز تپه‌ها، از لذت‌های وصف‌نشدنی کویرگردی در خارتوران به شمار می‌رود.

خارتوران کجاست؟

پارک ملی توران در منتهی‌الیه شرقی استان سمنان و در جنوب‌شرقی شهرستان شاهرود قرار دارد و قسمت کوچکی از بخش شرقی آن در سبزوار استان خراسان رضوی قرار گرفته‌ است. این مجموعه در ضلع جنوبی جاده تهران مشهد، شرق دهستان طرود، غرب دهستان زمان‌ها و شمال‌شرقی کویر مرکزی ایران واقع شده‌ است.

منطقه‌ای که از ۳ دشت بسیار وسیع تشکیل شده‌ دارای زیباترین و خوش آب‌وهواترین جاها هم هست که از آن جمله می‌توان به روستای قلعه بالا اشاره کرد که ملقب به "دروازه حیات وحش توران" است. این روستا روی کوهی همانند ماسوله ساخته شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. روستای رضاآباد هم از دیگر مناطق دیدنی کویر خارتوران و محل اسکان طایفه چوداری است.

بهترین زمان سفر به خارتوران

مناطق کویری همان طور که انتظار دارید، آب‌وهوایی بسیار گرم دارند. به همین خاطر بهترین زمان سفر به خارتوران شش ماه دوم سال است. اگر قصد اقامت شبانه در خارتوران را دارید، باید بدانید شب‌های زمستانی خارتوران بسیار سرد و طاقت‌فرسا است.

آفریقایی درون ایران

خارتوران را آفریقای ایران نامیده‌اند؛ چرا که از نواحی پست آن گرفته تا کوه‌هایش، حیات وحش گسترده‌ و نادری همانند آهو و گربه پالاس، پرندگانی مانند هوبره، زاغ بور و سارگپه و خزندگانی همچون بزمجه، مار جعفری، مار شاخدار ایرانی و ... را در خود جای داده،‌ اما شاهکار حیات‌وحش این منطقه به خاطر حضور یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی است.

یوزپلنگ آسیایی، زیر گونه به شدت در حال انقراضی است که کمتر از ۱۰۰ قلاده از آن در دنیا باقی مانده‌ و اکنون تنها در ایران یافت می‌شود و یکی از زیستگاه‌های اصلی آن خارتوران است. گورخر ایرانی هم که در این منطقه زیست می‌کند، گونه در معرض انقراض دیگریست که نخودی رنگ است و برخلاف آنچه ما از گورخر در ذهن داریم راه راه نیست.

مجموع این ویژگی‌ها خارتوران را به یکی از مهم‌ترین مناطق دنیا برای گردشگران دوستدار تماشای حیات وحش تبدیل کرده‌ است.

صنایع دستی منطقه

اگرچه رفتن به خارتوران بیشتر برای لذت بردن از کویر و حیات وحش بی‌نظیر آن است و قدم زدن روی بلندترین تپه‌های ماسه‌ای ایران، بدون خار و خاشاک و سنگریزه، با پای‌برهنه و تماشای منظره کویری و طلوع و غروب خورشید از فراز تپه‌ها بسیار لذت‌بخش است و می‌تواند ساعت‌ها وقت گردشگران را پر کند، اما در کنار این‌ها آشنایی با زندگی مردم بومی منطقه و صنایع دستی آن‌ها لطف دیگری دارد. بافته‌هایی پرنقش و نگار از جمله انواع گلیم ساده و نقش برجسته توبره، قالی، پشتی، سفره آردی و... که الهام گرفته از طبیعت پیرامون مردم منطقه بوده و توسط زنان روستای اطراف خارتوران بافته می‌شود.