هشدار! ناگهان کلنی، ملکه خود را از دست می‌دهد
بازیابی کلنی‌های زنبورعسل و تاثیر آن بر ملکه کندو
سالیان بسیاری است که پرورش‌دهندگان زنبورعسل به‌دلیل عوامل اثرگذار بر کلنی زنبوران در کندو، مانند آفتکشها، متحمل خسارت زیادی می‌شوند.
اخبار سبز کشاورزی؛ برخی از این مواد شیمیایی امکان دارد که در موم، شان و موادغذایی موجود در کندو، باقی بماند و بعدها دوباره توسط کندودار مورد استفاده قرار گیرد. عمل استفاده مجدد از کلنی‌های تخریب‌شده یک اقدام معمولی در میان زنبورداران است، اما نقش این مواد بازیافتی در سلامت کلنی بعدی به‌خوبی درک نشده که در این‌جا به بررسی آن پرداخته می‌شود.
اساسا زنبورعسل موجب گرده‌افشانی در بیش از 58 نوع گیاه می‌شود که سالیانه ده‌ها میلیارد دلار ارزش دارد. ضمن آن که این زنبور موجب گرده‌افشانی درخت، بوته، گل‌های وحشی و به‌طور کلی اکوسیستم می‌شود. جدا از برخی عوامل موثر، فاکتورهای دیگری ازقبیل تغذیه نامناسب، انگل، بیماری و پاشیده‌شدن آفت‌کش، می‌توانند بر سلامت کلنی اثرگذار باشند.
بسیاری از این عوامل به صورت عمل و عکس‌العمل نسبت به یکدیگر ایجاد شده که درنهایت موجب تخریب کلنی می‌شوند.
کلنی‌های زنبورعسل وابسته به منابع موجود در محیط اطراف زندگی خود برای مهیا کردن شرایط افزایش جمعیت، تولید عسل و بقای کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت خود هستند.
زنبورعسل به‌دلیل رفتارهای جستجوگر خود برای تهیه غذا یکی از نشانه‌های سلامت اکولوژیکی در محیط‌زیست است. به‌عنوان مثال، رصد کردن و ثبت جمعیت، تغییرهای حرارتی و وزنی کلنی، می‌تواند شواهدی بر کیفیت عملکردهای آنها باشد و یا اثرات سموم آفت‌کش را نشان دهد.
به‌طور کلی سموم شیمیایی برای مقابله با کنترل حشرات آفت، علف و بیماری گیاهی لازم‌اند، اگر چه سازوکارهای اخیر نشان از کاهش استفاده از سموم کشاورزی در مزارع دارد.
در برخی از کشورها مانند آمریکا و اتحادیه اروپا، در سال‌های اخیر اطلاعات و داده‌های جدیدی در مورد میزان سموم شیمیایی با قابلیت انحلال در آب، به‌ویژه در مراحل داشت، وجود ندارد. چرا که تعداد زیادی از بذر محصولات در زمان کاشت همراه با سموم آفت‌کش، کشت می‌شوند.
آنچه مشخص است، بین 2 تا 20درصد از این سموم توسط گیاه مصرف شده و باقیمانده آن یا به صورت بقایای سمی در خاک مانده و یا وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند.
امکان دارد که زنبور تحت‌تاثیر بقایای سموم سیستمیک قرار گیرد و در هنگام جستجو برای غذا از منابع مختلفی مانند شهد، گرده و آب‌های آلوده استفاده کند. مواد آلوده مذکور ممکن است مستقیم توسط زنبور مصرف شده و یا در حجره‌ها و یا شان‌ها ذخیره گردد که یکی از این مصرف‌کنندگان، ملکه کندو است.
زنبورداری که متوجه کاهش جمعیت کارگران در کندوها می‌شود، معمولا با جابه‌جایی مواد به‌جا مانده از کندوهای تخریب‌شده اقدام به رفع ضعف کندو و بازسازی جمعیت و دادن یک ملکه جدید به کندو می‌کند.
در چنین شرایطی بقایای آفتکشها در موادغذایی ذخیره شده و حجره‌ها امکان دارد موجب تجمع و افزایش آنها گردند که اختلاط این موادشیمیایی گوناگون می‌تواند اثرات آنها را تشدید کند، به‌عنوان مثال زنبور کارگر متولد شده در شرایط موم‌های آلوده به مواد شیمیایی، دوره عمر کوتاه‌تری داشته و سریع‌تر به بیماری و انگل آلوده می‌شود.
بررسی‌های بسیاری اثرات مرگ‌بار آفت‌کش را بر تمام انواع زنبور نشان داده است. یک آفت‌کش قوی می‌تواند موجب مرگ تعدادی یا تمام کلنی شود. از چنین سمومی می‌توان از «نئونیکوتینوئیدها» نام برد. زنبور ملکه که تحت‌تاثیر این سموم قرار گرفت؛ تعداد کمتری تخم گذاشت و از نظیر فیزیولوژیکی دچار تفاوت‌هایی مانند ترشحات آنزیمی و یا توان جفت‌گیری می‌شود.
زنبور نر که تحت‌تاثیر سمپاشی قرار می‌گیرد، دچار کاهش مقدار اسپرم و زادآوری می‌شود. این اثرگذاری بر ملکه و زنبور نر سرانجام به انهدام کلنی منتهی می‌شود که برای جلوگیری از تخریب کامل کلنی باید یک ملکه جدید به کندو اضافه کرد. هریک از عوامل فوق به همراه سوءمدیریت کلنی، سمپاشی، عوامل بیماری‌زا و یا ترکیبی از این‌ها به یکدیگر همبسته‌اند.
آفت‌کش علاوه‌بر آن که نقش قاطعی در نابودی ملکه در کندو دارد، می‌تواند بر کیفیت تولید ملکه‌های بعدی نیز اثرگذار باشد، چرا که هم ملکه و هم زنبورانی که باید در آینده تبدیل به ملکه شوند؛ مستقیم توسط زنبوران کارگر تغذیه می‌شوند؛ که ژل‌رویال نیز از آن جمله است. به هر حال، ترکیب پروتئینی ژل‌رویال نشات گرفته از گرده‌های آلوده به آفت‌کش است که امکان دارد با مصرف آن موجب کاهش کیفیت ملکه گردد. علاوه‌بر آن، کلنی‌هایی که از چنین مواد بازیابی‌شده‌ای تغذیه می‌شوند نشان داده‌اند که ملکه آن، به بلوغ کامل نرسیده و حجره‌های پرورش‌دهنده ملکه آینده کمتری در آنها ایجاد می‌شود.
نتایج به‌دست آمده از بررسی کندوهای تغذیه شده با مواد بازیابی‌شده معلوم نموده که در چنین کندوهایی، کارگران توانایی پرورش موفقیت‌آمیز ملکه را ندارند.
این به‌معنای ناتوانی کندو در تولید ملکه به روش طبیعی است. گر چه زنبوردار حرفه‌ای همیشه زنبوران ملکه آماده برای معرفی به کندو را در اختیار دارد؛ اما کلنی‌هایی که به‌طور ناگهانی ملکه خود را از دست می‌دهند، همچنان برای بازگزینی ملکه به روش طبیعی، پایبند هستند.
