هموار شدن مذاکرات ایران و آمریکا؛ آتش‌بس یمن، نشانه‌ای از گشایش مسیر گفتگوها؟
هموار شدن مذاکرات ایران و آمریکا؛ آیا آتش‌بس یمن نشانه‌ای از گشایش مسیر گفتگوهای تهران و واشنگتن بود؟ تحلیل تحولات و پیامدها.
عقب‌نشینی ایالات متحده از جنگ با یمن در ازای آتش‌بس اعلامی از سوی حوثی‌ها، در نگاه اول شاید رویدادی رویدادی چندان مهم به نظر نرسد. اما تحلیل عمیق‌تر این تحول و پیامدهای آن، این گمانه را تقویت می‌کند که ممکن است در آن برهه زمانی، شاهد هموار شدن مذاکرات ایران و آمریکا در پشت پرده بوده باشیم؛ مسیری که در پی سال‌ها تنش، نشانه‌هایی از گشایش از خود بروز می‌داد.
ناکامی حملات نظامی؛ قدرت حوثی‌ها در میدان نبرد
وقتی به این نکته مهم توجه می‌شود که هفته‌ها حملات هوایی ایالات متحده و بریتانیا به تأسیسات، مواضع و مناطق مسکونی یمن نتیجه‌ی امیدبخشی نداشته و تقریباً در پایان این حملات، حوثی‌ها توانستند فرودگاه بن گورین اسرائیل را در ۱۷۰۰ کیلومتری از خاک یمن هدف قرار دهند، آشکار می‌شود که همه حملاتی که آمریکایی‌ها، انگلیسی‌ها و دست آخر اسرائیلی‌ها، علیه اهداف گوناگون انسانی، اقتصادی و نظامی یمن انجام داده‌اند، نتیجه مطلوب در بر نداشته است.
پس از حمله یمنی‌ها به فرودگاه بن گورین، نیروی هوایی اسرائیل در دو نوبت تأسیسات بندری و اقتصادی و نظامی حوثی‌ها در بندر الحدیده را بمباران کرد.
ارتش اسرائیل چند ماه پیش نیز به یمن حمله کرده و تأسیسات اقتصادی و نظامی آن را مورد هدف قرار داده بود. اما با وجود تحمل تمامی حملات که اسرائیل، ایالات متحده و بریتانیا علیه یمنی‌ها انجام داده‌اند، آن‌ها هم‌چنان توانستند ضربه‌هایی به طرف‌های مقابل وارد کنند و نه فقط ناوشکن‌های عظیم آمریکایی را وادار به عقب‌نشینی کنند تا از حملات پهبادی و موشکی در امان بمانند، بلکه سنتکام را با همه توانایی و ابهتش وادار به پذیرش آتش‌بس نمایند.
می‌توان اذعان کرد که اگر ارتش آمریکا قادر به نابودی توان و یا موجودیت حوثی‌ها بود، هیچ‌گاه آتش‌بس را نمی‌پذیرفت. در عین حال، دولت‌های امارات متحده عربی، عربستان و کویت که پس از حملات آمریکا برای تصرف خاک یمن و سرنگونی دولت حوثی‌ها طمع کرده بودند، اکنون از تصمیم خویش منصرف شده‌اند.
این امر نشان می‌دهد که دولت‌های ریاض، کویت و دبی دریافته‌اند که اجرای این عملیات و تصرف یمن شانسی برای موفقیت ندارد و به همین دلیل رهبران سه کشور یاد شده ریسک اجرای این حمله را نپذیرفته‌اند. این انصراف مبین آن است که حوثی‌ها هم‌چنان در قدرت بوده‌اند و تلاش برای حذف آنان احتمالاً نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.
آتش‌بس یمن؛ گامی در مسیر هموار شدن مذاکرات ایران و آمریکا؟
اما این آتش‌بس وجه دیگری هم دارد؛ همان کشوری که میزبانی و برنامه‌ریزی گفتگوهای ایران و ایالات متحده را در دست داشته، همان کشور میان یمنی‌ها و ایالات متحده میانجیگری کرده است. علاوه بر این، رسانه‌های بین‌المللی از جمله واشنگتن پست اعلام کردند که در حصول توافق آتش‌بس، ایران نقش ایفا کرده است.
بر این پایه، محور بودن عمان در میانجیگری آتش‌بس و نقش‌آفرینی ایران، ممکن است به معنای ارتباط این توافق با گفتگوهای هسته‌ای ایران و آمریکا بوده باشد.
در واقع می‌توان این‌گونه تحلیل کرد که پس از آن‌که افرادی که به عنوان وزیر دفاع و وزیر امور خارجه آمریکا معرفی شده بودند، به ایران برای کمک به حوثی‌ها هشدار دادند و تهران را به حملات تلافی‌جویانه تهدید کردند، ایران به نتیجه رسیدن گفتگوهایش با ایالات متحده را در خطر دید و رهبران یمن را تشویق کرد تا به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به توافق احتمالی ایران و ایالات متحده، حمله به شناورهای آمریکایی را متوقف سازند.
در این صورت، ممکن است در آن زمان، راه برای تداوم گفتگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا هموارتر شده بوده باشد. از همین روست که در روزهای گذشته، استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات ایران با آمریکا در مورد از سرگیری این گفتگوها ابراز خوش‌بینی و تأکید کرده بود که تنها چیزی که ممکن است تعویق این گفتگوها را طولانی‌تر کند، سفر خاورمیانه دونالد ترامپ خواهد بود.
پیامدهای توافق یمن برای اسرائیل؛ نگرانی‌های نادیده گرفته شده؟
نکته جالب توجه این است که در این توافق آتش‌بس، ارتش حوثی‌ها تعهدی برای توقف حمله به اسرائیل نداده و از این بابت، واشنگتن به متحد راهبردی خویش بی‌توجهی نموده است.
این بی‌توجهی و همچنین این نکته مهم که آتش‌بس میان یمن و آمریکا بدون نقش ایران انجام نشده، پیام مهمی را برای اسرائیل ارسال می‌کند و نگرانی‌های مقامات اسرائیلی را که از این توافق مطلع نشده بودند، بسیار افزایش داد.
محمد البخیتی، یکی از رهبران حوثی‌ها، پس از اجرای توافق آتش‌بس، در گفتگو با شبکه بلومبرگ، تصریح کرد که حمله یمنی‌ها به اسرائیل و حمایت آن‌ها از مبارزات مردم فلسطین متوقف نخواهد شد.
این بدان معنی است که علی‌رغم برقراری این آتش‌بس و آسیب‌هایی که یمنی‌ها از حملات سنتکام، بریتانیا و اسرائیل دیده بودند، باز هم در آینده شاهد وقوع حملاتی از جانب یمن علیه اسرائیل خواهیم بود.
آیا جاده مذاکرات هموار شده بود؟ نگاهی به افق گفتگوها
تحلیل تحولات یمن و ارتباط آن با نقش‌آفرینی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، این گمانه را تقویت می‌کند که پیچیدگی‌های صحنه منطقه، گاهی می‌تواند مسیرهایی غیرمنتظره برای گفتگوهای دیپلماتیک میان طرف‌های متخاصم باز کند.
اگر تحلیل ارتباط آتش‌بس یمن با نقش ایران و تلاش برای نجات مسیر گفتگوها صحیح باشد، می‌توان گفت که در آن مقطع زمانی، تحولات منطقه به نوعی به هموار شدن جاده مذاکرات ایران و آمریکا کمک کرده بود.
اظهارات نماینده ترامپ در مذاکرات نیز در همین راستا قابل تفسیر است، هرچند که سفر آتی رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه، به عنوان عاملی برای وقفه در این روند مطرح شده بود.
