میراث فرشچیان: نبرد رطوبت با گنجینه‌های نگارگری در موزه سعدآباد

رطوبت، دشمن خاموش میراث گرانبهای استاد محمود فرشچیان در موزه سعدآباد. با درگذشت این هنرمند برجسته، چالش‌های نگهداری از آثار نگارگری او در بنایی قاجاری و مجاور رودخانه دربند، بیش از پیش آشکار شده است. آیا راهکاری برای حفاظت از این گنجینه ملی وجود دارد؟

وداع با نگارگر، دغدغه‌ای برای میراث

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ خبر درگذشت استاد محمود فرشچیان، نگارگر بی‌بدیل ایران، قلب هر دوستدار هنر را به درد آورد. اما در کنار حسرت فقدان این هنرمند بزرگ، دغدغه‌ای عمیق‌تر در میان کارشناسان و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی شکل گرفته است؛ سرنوشت گنجینه‌های بی‌نظیری که او با سخاوتمندی تمام به موزه اختصاصی خود در کاخ سعدآباد هدیه کرد.

این موزه، که سال ۱۳۸۰ با حضور خود استاد افتتاح شد و ۲۴ سال شاهد حضور پرمهر ایشان بود، اکنون با چالشی جدی به نام “رطوبت” دست و پنجه نرم می‌کند. آیا این موزه قاجاری با تمام شاخصه‌های معماری سنتی‌اش، می‌تواند پناهگاه امنی برای “میراث فرشچیان” باشد؟

میراث فرشچیان در قلب سعدآباد: داستان یک ایده و یک موزه

سال ۱۳۸۰، مجموعه تاریخی سعدآباد میزبان اتفاقی نادر در دنیای هنر ایران بود: افتتاح موزه استاد محمود فرشچیان. موزه‌ای که نه پس از درگذشت، بلکه در زمان حیات خود هنرمند و با حضور گرم او در کنار مردم، جان گرفت. بنایی قاجاری با چشم‌اندازی زیبا به رودخانه دربند، به خواست حسین الهی قمشه‌ای و با همت محمد عبدالعلی‌پور، رئیس وقت مجموعه سعدآباد، به مکانی برای نمایش آثار استاد تبدیل شد.

فرشچیان، بی‌هیچ چشم‌داشتی، حدود ۶۰ اثر ارزشمند خود را، حتی از نیوجرسی آمریکا، به این موزه هدیه کرد. او صبح‌ها زودتر از کارکنان موزه در آنجا حاضر می‌شد و با شور و اشتیاق فراوان، در آماده‌سازی و نصب تابلوها کمک می‌کرد.

این موزه در ۲۶ مهرماه ۱۳۸۰ با حضور سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، و جمعی از هنرمندان و مردم افتتاح شد و به سرعت به محفلی برای دیدار مردم با استاد و تحسین هنر نگارگری ایرانی بدل گشت.

چالش رطوبت: تهدیدی خاموش برای میراث گرانبها

امروز، با درگذشت استاد فرشچیان، نگاه‌ها به سوی این موزه و وضعیت نگهداری آثار او جلب شده است. بسیاری از کارشناسان نسبت به شرایط حفاظتی موزه ابراز نگرانی می‌کنند.

بنای قاجاری موزه، با توجه به کاربری مسکونی گذشته خود و مجاورت با رودخانه دربند، از استانداردهای لازم برای نگهداری از آثار ظریف نگارگری برخوردار نیست. رطوبت بالا و نوسانات دمایی، تهدیدی جدی برای این گنجینه‌های هنری محسوب می‌شود.

محمد عبدالعلی‌پور نیز بر اهمیت رعایت دقیق الزامات فنی از قبیل نور حرفه‌ای، فضای مناسب، دمای کنترل‌شده و رطوبت متعادل تأکید دارد. او معتقد است که وزارت میراث‌فرهنگی وظیفه دارد با دقت و مراقبتی دوچندان از این امانت‌های بی‌نظیر محافظت کند.

فراخوان برای بازنگری: نجات میراث از بلای رطوبت

گزارش‌های کارشناسان حاکی از آن است که موزه‌هایی نظیر موزه فرشچیان، بهزاد و هنرهای زیبا در مجموعه سعدآباد نیازمند بازنگری جدی و تغییرات اصولی در سیستم حفاظتی خود هستند. این نیاز، به‌ویژه با توجه به قرار گرفتن موزه فرشچیان در نزدیکی رودخانه دربند و افزایش میزان رطوبت در این محدوده، بیش از پیش حیاتی به نظر می‌رسد.

نگاهی به آینده میراث فرشچیان

“میراث فرشچیان” نه تنها مجموعه‌ای از آثار هنری، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و هنری ایران است. حفاظت از این گنجینه‌های بی‌بدیل، وظیفه‌ای ملی است که نیازمند توجه ویژه و اقدامات کارشناسی شده است. امید است با بازنگری جدی در شرایط حفاظتی موزه سعدآباد، “بلای جان میراث فرشچیان” برطرف شده و این نگارگری‌های نفیس برای نسل‌های آینده نیز به یادگار بمانند./پیام ما

بیشتر بخوانید:  چالش فرش‌های سعدآباد همچنان ادامه دارد