کشاورزی در بن‌بست گرانی: افزایش ناگهانی قیمت کود اوره و زنگ خطر برای امنیت غذایی
گرانی ناگهانی قیمت کود اوره ضربه سختی به کشاورزان و امنیت غذایی کشور زده است. آیا افزایش قیمت‌ها، زنگ خطر نابودی کشاورزی داخلی است؟
کشاورزی، ستون فقرات اقتصاد هر کشوری، این روزها در ایران با چالشی بزرگ روبرو شده است. با جهش ناگهانی قیمت کود اوره و افزایش نرخ هر کیسه به بیش از ۶۸۰ هزار تومان، کشاورزان یک بار دیگر زیر بار سنگین هزینه‌های تولید خم شدند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ این گرانی، نه تنها معیشت هزاران کشاورز را به خطر انداخته، بلکه آینده تولید داخلی و امنیت غذایی کشور را نیز در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. آیا این تصمیم، پیش‌درآمد خشک شدن ریشه تولیدات کشاورزی داخلی است؟
بیشتر بخوانید: افزایش ۷۴ درصدی قیمت کود اوره؛ چالش جدید کشاورزان و امنیت غذایی کشور
کشاورزی فدای پتروشیمی‌ها می‌شود؟
ابلاغیه جدید مبنی بر افزایش قیمت کود اوره از ۱۸ مرداد ۱۴۰۴، یک تحول نگران‌کننده در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور است. طبق اعلام رسمی، قیمت هر کیسه ۵۰ کیلویی کود اوره به ۶ میلیون و ۸۷۶ هزار و ۹۵۰ ریال افزایش یافته است. این جهش قیمتی، که نسبت به گذشته بسیار چشمگیر است، پیامدهای متعددی بر بخش کشاورزی کشور خواهد داشت.
کود اوره به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاده‌ها در تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، برنج و ذرت، نقشی حیاتی دارد. بسیاری از کشاورزان ایرانی، خرده‌مالک یا بهره‌بردارانی هستند که با مشکل نقدینگی روبرو هستند. این افزایش قیمت ناگهانی، فشار مالی زیادی به آنها وارد می‌کند و توانایی خرید نهاده‌های مورد نیازشان را کاهش می‌دهد. در نتیجه، پیش‌بینی می‌شود که مصرف کود کاهش یابد.
از کاهش تولید تا افزایش تورم؛ گرانی کود اوره چه پیامدهایی دارد؟
کارشناسان معتقدند کاهش مصرف کودهای شیمیایی، به خصوص اوره، می‌تواند منجر به کاهش حاصلخیزی خاک و افت عملکرد محصولات کشاورزی شود. این مسئله در درازمدت، بهره‌وری زمین‌های کشاورزی را کاهش داده و به کاهش تولید در واحد سطح منجر می‌شود. در نهایت، امنیت غذایی کشور تهدید شده و وابستگی به واردات محصولات اساسی افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر، افزایش هزینه‌های تولید به طور مستقیم در قیمت نهایی محصولات کشاورزی منعکس می‌شود. با توجه به رشد قیمت نهاده‌هایی مانند کود، بذر، سوخت و دستمزد نیروی کار، کشاورزان مجبور به افزایش قیمت فروش محصولات خود هستند. این امر، قیمت مواد غذایی را در بازار بالا برده و فشار بیشتری بر مصرف‌کننده نهایی، به ویژه اقشار کم‌درآمد، وارد می‌کند. در شرایطی که تورم عمومی در کشور بالاست، این گرانی‌ها می‌تواند نارضایتی‌های اجتماعی را نیز تشدید کند.
شکاف طبقاتی و استفاده از کودهای بی‌کیفیت: تبعات دیگر گرانی
افزایش قیمت کود اوره، شکاف بین کشاورزان صنعتی و خرده‌مالکان را بیشتر می‌کند. تنها کشاورزانی که منابع مالی کافی یا دسترسی به تسهیلات بانکی دارند، قادر به خرید این نهاده خواهند بود. در نتیجه، کشاورزی سنتی که سهم بالایی در تولید داخلی دارد، بیش از پیش به حاشیه رانده می‌شود.
علاوه بر این، برای کاهش هزینه‌ها، ممکن است کشاورزان به استفاده از کودهای غیرمجاز، بی‌کیفیت یا نامناسب روی آورند. این کار نه تنها به خاک و منابع آب آسیب می‌زند، بلکه کیفیت محصولات تولیدی را نیز پایین می‌آورد و سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر می‌اندازد.
چگونه دولت می‌تواند به کمک کشاورزان بیاید؟
با وجود اینکه افزایش قیمت کود اوره برای تولیدکنندگان این نهاده (مانند پتروشیمی‌ها) سودآور است، اما در سطح کلان اقتصادی و به ویژه در حوزه امنیت غذایی کشور، تبعاتی گسترده و جبران‌ناپذیر دارد.
برای کاهش آثار منفی این سیاست، دولت باید اقداماتی مانند ارائه تسهیلات کم‌بهره، توزیع عادلانه نهاده‌ها، و آموزش‌های لازم در خصوص مصرف بهینه کودها را در دستور کار قرار دهد. در غیر این صورت، این افزایش قیمت می‌تواند به عاملی برای تضعیف تولید داخلی، افزایش وابستگی غذایی، و تشدید نابرابری در بخش کشاورزی تبدیل شود.
