چرا خاک را شخم نزنیم؟+ ویدئو

۵ دسامبر ۲۰۲۵ برابر با ۱۴ آذر ۱۴۰۴، روز جهانی خاک؛ روز احترام به زمینی که ما را زنده نگه می‌دارد.

اخبار سبز کشاورزی؛ گاهی یکی از مؤثرترین و قدرتمندترین کارهایی که می‌توانیم برای زمین انجام دهیم، این است که آن را به حال خود رها کنیم.

«خاک بدون شخم» دقیقاً همان چیزی است که از نامش برمی‌آید؛ خاکی که زیرورو نمی‌شود، دستکاری نمی‌گردد و ساختار طبیعی آن دست‌نخورده باقی می‌ماند. در چنین وضعیتی، شبکه طبیعی ریشه‌ها، میکروب‌ها، باکتری‌ها، کرم‌های خاکی و قارچ‌های سودمند فرصت می‌یابند تا با همکاری یکدیگر، جهانی زیرزمینی و زنده بسازند؛ جهانی که ستون پایداری هر بوم‌سازگان و بنیاد امنیت غذایی ماست.

اما زمانی که خاک را به‌طور مداوم شخم می‌زنیم و دستکاری مکانیکی انجام می‌دهیم، این شبکه زنده از هم می‌پاشد:

• کربن ذخیره‌شده در خاک آزاد می‌شود و به جو بازمی‌گردد؛

• موجودات زنده خاک نابود می‌شوند و ساختار خاک تخریب می‌شود؛

• مواد آلی با سرعت بیشتری تجزیه شده و از دست می‌روند.

نتیجه این فرآیند، خاکی گرسنه، فرسوده و کم‌جان است؛ خاکی که توان نگه‌داشت آب و عناصر غذایی را از دست می‌دهد و در برابر خشکسالی و تنش‌های اقلیمی، مقاومت بسیار کمتری خواهد داشت.

در مقابل، سامانه‌های بی‌خاک‌ورزی و کشاورزی حفاظتی راه‌هایی برای بازگرداندن «جان» به زمین به شمار می‌روند. این روش‌ها:

• تاب‌آوری خاک را افزایش می‌دهند؛

• موجب ترسیب کربن و کاهش اثرات تغییر اقلیم می‌شوند؛

• امکان تولید غذای سالم‌تر و غنی‌تر را با کمترین نیاز به نهاده‌های شیمیایی فراهم می‌کنند؛

• و به‌جای مبارزه با طبیعت، در هماهنگی با آن عمل می‌کنند.

روز جهانی خاک یادآوری می‌کند که خاک سالم به مدیریت پیچیده نیاز ندارد؛ بلکه به احترام و مهر نیاز دارد.

اگر این میراث بی‌بدیل را به حال خود بگذاریم، خودش برای ما زندگی می‌آفریند. این احترام، کوچک‌ترین حقی است که می‌توان برای زمینی قائل شد که ما را زنده نگه می‌دارد.