مالچ‌های زیستی و پایداری کشاورزی

اخبار سبز کشاورزی؛ مشکلات حفظ خاک در شرایط شدت یافتن فرسایش و از بین رفتن حاصلخیزی آن تبدیل به یک نگرانی جدی برای فعالان عرصه‌‌های کشاورزی گردیده؛ و یافتن راهکارهایی در جهت کاهش آسیب‌ها به خاک اهمیت بسیار دارد.

یکی از روش‌های پیشنهادی برای این منظور استفاده از مالچ‌ها است. به‌طور کلی مفهوم مالچ بیانگر هرگونه پوششی است که بتواند به پایداری خاک و محصول کمک نماید. انواعی از پوشال، کاه، نایلون و پلاستیک را می‌توان به‌عنوان مالچ مورد استفاده قرار داد.

گیاهان پوششی(Cover Crops) نیز که می‌توانند استفاده چندگانه داشته باشند، گاه به‌عنوان حافظ پوششی خاک، می‌توانند به پایداری کشاورزی کمک نمایند.

مشکل عمده‌ای که در مالچ‌های پلاستیکی وجود دارد؛ طول عمر زیاد آن‌ها تا زمان پوسیدگی کامل است. زمان پوسیدگی گاه تا پانصد سال می‌رسد. حال تولید مالچ‌های زیستی که بنابر پاره‌ای از استانداردها عمر کوتاهی داشته و به سرعت پوسیده و بقایای مضری بر جای نمی‌گذارند؛ گامی مهم در حفظ و آلوده نکردن محیط‌زیست است.

بر این اساس مالچ‌هایی تولید شده که ماده اولیه آن‌ها ذرت، نشاسته و روغن‌های گیاهی است پس از زمان مصرف، به مواد آلی تبدیل و به خاک افزوده می‌شوند.

مزایای مالچ‌های زیستی

صرفه‌جویی در نیروی کار: بنابر تحقیق‌ها، می‌باید پس از برداشت محصولی که از مالچ‌های پلاستیکی برای آن‌ها استفاده شده، بقایای این پلاستیک‌ها توسط کارگران جمع‌آوری شود که متضمن تحمیل هزینه است؛ اما این مالچ‌های زیستی همچنان روی زمین باقی مانده و در اندک زمان پوسیده می‌شوند.

غیرسمی بودن: پلیمرهای پلاستیکی به دلیل وجود مواد نفتی و شیمیایی در آن‌ها برای خاک و میکروارگانیسم‌ها، سمی شمرده می‌شوند؛ اما این مالچ‌ها به‌دلیل ساختار غیرشیمیایی و ساخته شده از مواد گیاهی، هیچگونه بقایای مسموم بر جا نمی‌گذارند و در همان زمین کشاورزی پوسیده و جذب می‌شوند.

کنترل علف‌های هرز: اثرگذاری و جلوگیری از رشد علف‌های هرزی که با گیاه اصلی در رقابت هستند از مزایای این مالچ‌ها است و نیازی به استفاده از علف‌کش‌های شیمیایی نیست.

ذخیره رطوبت: دور نگه‌داشتن سطح خاک از اثرات گرمای آفتاب و باد که موجب از دست رفتن رطوبت می‌شود موجب کاهش دفعات آبیاری و صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود.

تعادل در گرمای خاک: یکنواختی گرمای خاک و کاهش تغییرهای درجه حرارتی در روز و شب، به سلامت و رشد گیاه کمک می‌نماید. ایجاد یک درجه حرارت متوسط در اطراف گیاه موجب رشد یکنواخت آن می‌شود.

بهبود ساختمان خاک: عریان بودن خاک آن را به‌طور پیوسته تحت‌تاثیر عوامل فرسایش نظیر باد و باران‌های شدید قرار می‌دهد. پوشیدن خاک حتی به مدت کوتاهی در هنگام کشت یک محصول، می‌تواند به حفظ میکروارگانیسم‌ها و بافت خاک کمک نماید.

پیشگیری از بیماری‌ها: مالچ‌ها یک لایه جداکنندگی بین خاک و گیاه ایجاد می‌کنند و خطر آلوده شدن گیاهان به بیماری‌های خاکزی و رسیدن آن‌ها به اندام‌های هوایی را کاهش می‌دهند.

بهبود کیفیت محصول: کنترل محیط اطراف بوته‌ها می‌تواند در کیفیت محصولات موثر باشد، چرا که در بسیاری از تولیدات گیاهی به دلیل نزدیکی به خاک آلوده به قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زای خاک‌زی می‌شوند.

سرعت‌بخشی به رسیدن محصول: مالچ‌های پلاستیکی قادر به جذب گرمای خورشیدی و انتقال آن به خاک هستند؛ که حرارت یکنواخت به رسیدن بسیاری از میوه‌ها و سبزی کمک می‌کند.

افزایش محصول و طول دوره رشد: محصولات کشت‌شده در بهار به هنگام استفاده از مالچ زیستی می‌توانند مدت زمان بیشتری محصول تولید کرده که باعث افزایش برداشت از آن می‌شود.

کاهش مصرف مواد شیمیایی: بسیاری از مالچ‌ها، نیاز به مواد علف‌کش و آفت‌کش را کاهش می‌دهند و موجب پایداری عملیات کشاورزی می‌شوند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۹۰-شهریور ۱۴۰۳