ضعف در بسته بندی مانع توسعه تجارت گیاهان دارویی

اخبار سبز کشاورزی: حوزه گیاهان دارویی بسیار گسترده است و به گفته فعالان این بخش بیش از ۵۰۰ قلم گیاه در این حوزه تولید می شود. با این وجود در حالی که برخی گیاهان دارویی در داخل مصرف و همچنین به بازارهای صادراتی ارسال می شود برای تامین نیاز بازار برخی محصولات و گیاهان دارویی نیز از طریق واردات تامین می شود و غالبا قیمت این محصولات وارداتی وابستگی زیادی به نرخ ارز دارد.

با این وجود به نظر می رسد بازار گیاهان دارویی فعلا در رکود به سر می برد. به طوری که «بابک اعمائی» فعال این حوزه و وارد کننده گیاهان دارویی در این خصوص می گوید: حدود دو سال است که بازار راکد است که عمدتا به دلیل بحث افزایش نرخ دلار است.

بیستر بخوانید: سود‌ بازار میلیاردی گیاهان دارویی در جیب خارجی‌ها

با افزایش نرخ ارز بازار گیاهان دارویی وارداتی راکد است

اعمایی می افزاید: از سوی دیگر چون بخش قابل توجهی از گیاهان دارویی از کشور افغانستان و پاکستان و عمدتا به صورت قاچاق می آید، با اتفاقاتی که در منطقه رخ داده مرزها به نوعی بسته شده و لذادر گیاهان دارویی وارداتی بازار راکد است.

وی ادامه می دهد: به عبارت دیگر در حالی که در حوزه تولید گیاهان دارویی ایران بعد از حدود یک سال و نیم وضعیت خوب است، در حوزه واردات کاملا راکد است.

اعمایی همچنین در پاسخ به این سوال که کدام گیاهان دارویی موجود در بازار وارداتی است، می گوید: اصولا محصولاتی که برای دارو مصرف می شود و محصولاتی که به اصطلاح در حوزه طب اسلامی عرضه می شود وارداتی است؛ از جمله هلیله، کندور، سنبل الطیف و غیره که غالبا از پاکستان می آید.

وی در خصوص بیشترین تقاضای بازار برای گیاهان دارویی وارداتی نیز ادامه می دهد: تقاضا برای گیاهان وارداتی بستگی به فصل دارد؛ یعنی هرچقدر به سمت فصل سرما می رویم مصرف محصول «هلیله و زنیان» بالاتر می رود و به تبع تقاضا هم بالاتر می رود.

اعمائی در پایان می گوید: در واقع به دلیل رکود فعلی الان در بخش کلی فروشی چندان خرید و فروش نمی کنیم که متضرر نشویم و لذا منتظر رسیدن فصل سرما هستیم تا تقاضای برای چند محصول خاص بالا برود و بازار کمی تکان بخورد.

عدم بهره مندی از سیستم سورتینگ و ناخالصی سیاه دان ایران

بر اساس این گزارش یکی از اصلی ترین محصولات وارداتی در این حوزه هل است که بسیار هم افزایش قیمت داشته است. «فرهاد نصیری» دیگر وارد کننده گیاهان دارویی در این خصوص می گوید: در حال حاضر قیمت هل بسیار بالا رفته است و غالبا به صورت بسته بندی شده و سورت شده از پاکستان و هند وارد کشور می شود.

نصیری اظهار می دارد: نکته حائز اهمیت در مورد گیاهان دارویی داخلی که بسیار هم مساله ساز شده عدم سورت کردن و بسته بندی کردن محصولات است. به عنوان مثال محصولی مانند «سیاه دانه» عمدتا از پاکستان و هند وارد می شود این در حالی است که محصول سیاه دانه اصفهان کیفیت بسیار بالایی دارد.

وی ادامه می دهد: با این وجود تنها مشکل سیاه دانه ایران این است که حاوی سنگ است؛ یعنی در حالی که سیستم سورتینگ دیگر کشورهای صادر کننده تقریبا ۹۹.۹ درصد است آن هم به این دلیل که سالها در این حوزه کار کرده اند به روز هستند، ما چنین سیستمی نداریم.

ایران در بخش صمغی جات درختی که مصرف دارویی دارد صادرات بالایی دارد

نصیری می گوید: به عبارت ساده تر اینکه ما در گیاهان دارویی داخلی مشکل تولید نداریم بلکه مشکل اصلی ما در این حوزه بسته بندی و سورتینگ است به همین دلیل گیاهان دارویی که ما در بخش عمده خریداری می کنیم حاوی آشغال و سنگ است به همین دلیل گیاهان دارویی مورد مصرفی در این حوزه به چند دسته ممتاز، معمولی و ضعیف دسته بندی می شود و گیاهان دارویی که در قسمت ضعیف قرار می گیرند در واقع گیاهان دارویی که تقریبا له شده اند و حاوی آشغال و سنگ هستند.

وی خاطر نشان می کند: با این تفاسیر اگر از یکطرف بتوانند در حوزه سورتینگ و بسته بندی گیاهان دارویی داخلی اقداماتی انجام دهند و از سوی دیگر در صنایع تبدیلی این حوزه نیز سرمایه گذاری شود علاوه بر اینکه در بازار داخلی بهتر عمل می کنند بلکه در بحث صادرات نیز می توان گامهای موثری برداشت.

نصیری در خصوص وضعیت صادرات گیاهان دارویی ایران نیز می گوید: ما عمدتا در این حوزه مواد اولیه به کشورهایی مثل هند ارسال می کنیم که مجددا پس از فراوری شدن به ایران برمی گردد.

وی ادامه می دهد: در واقع در حوزه صادرات گیاهان دارویی عمدتا در بخش صمغی جات درختی خوب کار می کنیم که به شدت مصرف دارویی دارد. از سوی دیگر در حوزه اسانس گیری خوب کار می کنند و صنایع تبدیلی این حوزه خوب رشد کرده است به همین دلیل صادرات خوبی داریم.

نصیری همچنین می گوید: از سوی دیگر در مورد برخی گیاهان دارویی داخلی مثل «خاکشیر» شاهد افزایش قیمت هستیم چون اکثرا از استان همدان جمع آوری می شود و از طریق بندر عباس صادر می شود.

۷۰ تا ۸۰ درصد گیاهان دارویی وارداتی از هند و پاکستان می آید

بر اساس این گزارش اگرچه کشورهایی مانند ایران، هند، پاکستان و غیره از گیاهان دارویی به وفور استفاده می کنند اما به گفته «فرهاد مضروبی» دیگر فعال این حوزه، طب سنتی در این مناطق متفاوت است و این تفاوت طب در ایران، هند، پاکستان و منطقه خلیج، باعث شده بسیاری از گیاهان دارویی که برای ما اهمیت دارد برای این کشورها مهم نیست و برعکس؛ یعنی اگرچه اشتراکات زیادی در این حزوه داریم اما اختلافات بسیار زیادی نیز داریم.

مضروبی به بازار می گوید: به عنوان مثال ما در ایران کندور را به عنوان آدامس می جویم اما در حوزه خلیج فارس کندور محصولی است که آن را دود می کنند. بنابراین تفاوت های کاربردی دارد و لذا نوع مصرف و حجم مصرف متفاوت است.

وی همچنین در مورد محصولات وارداتی از کشورهای آفریقایی نیز اظهار می دارد: علاوه بر کشورهای هند، پاکستان و افغانستان، یکی از حوزه های دیگر وارداتی ما آفریقای جنوبی است؛ یعنی یکی از بزرگترین منابع وارداتی ما آن منطقه است که غالبا از آن منطقه صمغی جات خاص را به طور غیرمستقیم و از طریق هند وارد می کنیم.

مضروبی تاکید می کند: در واقع ۷۰ تا ۸۰ درصد گیاهان دارویی وارداتی ما از طریق هند و پاکستان انجام می شود چون این دو کشور وزارتخانه ای به نام «وزارت طب سنتی» دارند و به قدری سیستم شان رشد یافته است که قابل مقایسه با ما نیستند.

وی می گوید: شاید بتوان گفت تمرکز ندارند چون دولت قوی ندارند در اقمارشان رشد صورت می گیرند اما در ایران وقتی یک تصمیم از بالا گرفته می شود تا ۱۰سال می توانند ریل حرکتی هر حوزه ای را تغییر بدهند./بازار