نفس‌های آخر خلیج گرگان

علیرغم طرح و تصویب چندین روش برای نجات و احیای اکوسیستم ارزشمند خلیج گرگان، اما نبود اعتبار و پول سبب شده تا روز به روز بر وسعت زمین‌های خشک و لم یزرع خلیج گرگان افزوده شود.

به گزارش مزرعه سبز به نقل از بازار، زیستگاه آبی خلیج گرگان در منتهی الیه غرب گلستان سال‌ها است که گرفتار چالش‌هایی از جمله کمبود آب برای تجدید حیات آبزیان، شکار بی رویه، لایروبی نکردن کانال های آبرسان شده و افزایش تعداد آب بندان و مزارع پرورش ماهی در بالا دست شرایط بحرانی را برای این اکوسیستم منحصر به فرد ایجاد کرده است.

حال ناخوش این پهنه آبی سبب شده تا بومیان منطقه و علاقه مندان به طبیعت فریاد دادخواهی سر دهند ولی تاکنون صدای آن ها به گوش کسی نرسیده است. براساس داده های سازمان نقشه برداری کشور ۲۷ درصد از وسعت ۴۰۰ کیلومتر مربعی خلیج گرگان در سال های اخیر خشک شده و کم توجهی به آن بحران کم آبی را تشدید خواهد کرد.

کاهش آب مشهود است

بنابر آخرین ارزیابی کارشناسان حوزه اقیانوس شناسی به ازای یک سانتی متر کاهش سطح تراز آب دریای خزر حدود یک کیلومتر مربع از وسعت خلیج گرگان کاهش می یابد و با افزایش رو به رشد گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و در نتیجه کاهش سطح تراز آب دریا خزر امکان بیشتر شدن پهنه های خشک خلیج گرگان محتمل تر می شود.

رسوب برداری و لایروبی کانال چپاقلی و آشوراده و احیا و لایروبی مجدد کانال خوزینی در راستای احیای خلیج گرگان به عنوان سه‌ طرح پیشنهادی کارشناسان سال ها است در نهادهای اجرایی و علمی استان مطرح و در خصوص آن ساعت ها سخن گفته شده است اما باید بپذیریم تا این راهکارها عملی نشود خبری از احیا خلیج گرگان نیست بر همین اساس برای حل بحران خلیج گرگان و لایروبی آن ۹۰۰ ملیارد تومان در ستاد ملی تالاب ها پیش بینی شده اما با گذشت بیش از یک سال از این مصوبه، هیچ اعتباری در این زمینه اختصاص نیافته است.

خلیج گرگان به صحرای بی آب و علف تبدیل می شود

یک کارشناس محیط زیست در خصوص وضعیت خلیج گرگان گفت: پسروی دریای خزر بزرگترین عامل تهدید خلیج گرگان است و اولین قربانی پسروی آب دریا،‌ تالاب های ساحلی هستند که این اتفاق خود را در خلیج گرگان نشان می دهد.

سلمان دوجی افزود: اکولوژی خلیج گرگان تحت تاثیر دریای خزر، رودهای مجاور و شبه جزیره میانکاله است و نقش مهمی را در رشد و تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر ایفا می کند؛ به زبان ساده تر می ‌توان گفت که شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان محیط زیست و جغرافیای جدایی ‌ناپذیر هستند اگر روند تبادلات آبی خلیج گرگان با خزر متوقف شود، در اولین گام شاهد حذف پروسه خودپالایی خلیج گرگان هستیم که نقش بسزایی در مانایی و بقای این زیستگاه ارزشمند ایفا می‌کند.

وی با بیان اینکه سال ها است حجم بالایی از فاضلاب کشاورزی و حتی خانگی از مراکز جمعیتی شهری و روستایی پیرامون خلیج گرگان، روانه خلیج گرگان می‌شود که سبب شده وضع کیفی آب خلیج گرگان در شرایط نامناسبی قرار بگیرد و این امر باعث تجمع سموم ناشی از فعالیت های کشاورزی در سواحل شده است، ابراز کرد: تبدیل‌شدن این پهنه آبی به کانون ریزگرد و منشأ خیزش گرد و خاک یکی از بزرگ‌ترین دل‌ نگرانی‌های حامیان محیط‌ زیست و البته جوامع محلی است لذا با از میان رفتن تبادل آبی، خلیج گرگان تا یک دهه آینده به طور کامل خشک خواهد شد و دیگر اثری از این پهنه آبی به جز صحرایی بی آب و علف باقی نخواهد ماند

نجات خلیج تسریع شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم گفت که با وجود گذشت یک سال از اتخاذ مصوبات نجات خلیج گرگان در شورای عالی آب به عنوان یک ضرورت برای احیای این پهنه آبی، اجرای این مصوبه‌ها کمتر از حد انتظار و نگران‌کننده است.

سیدمحسن حسینی خواستار کمک دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط برای جمع بندی بهتر و تسریع در نجات خلیج گرگان شد و گفت: نوسانات کاهش سطح آب دریای خزر ناشی از افزایش دما، نبود هماهنگی در ورود آب رودخانه ولگا به دریای خزر است در نتیجه نوسانات کف دریای خزر باید مورد مطالعه بیشتر قرار بگیرد.

بندر ترکمن ۷۰۰ متر از دریا فاصله گرفت

مدیر بنادر و دریانوردی استان گلستان هم گفت: هفت سال پیش سازمان بنادر پس از انجام مطالعات، زنگ خطر خشک شدن خلیج گرگان را به صدا در آورد و لایروبی را اقدام ضروری برای حفظ این خلیج دانست اما سازمان حفاظت محیط زیست مجوز لایروبی را صادر نکرد همچنین باید گفت اردیبهشت امسال پس از گذشت نزدیک به هفت سال سازمان حفاظت محیط زیست کشور، لایروبی را اقدام عاجل برای احیای خلیج گرگان اعلام و مجوز لایروبی صادر شد.

اله یار اسعدی با بیان اینکه از سوی دیگر متولی اجرای طرح لایروبی خلیج گرگان سازمان بنادر و دریانوردی است و برای انجام این کار نیاز به ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار دارد اما تا کنون ریالی برای آن پرداخت نشده است، ابراز داشت: تمام ظرفیت‌های لازم برای انجام لایروبی خلیج گرگان در استان وجود دارد و قدم های اولیه برای استفاده از لایروب کاتر ساکشن که در استان مازندران فعالیت می‌کند، برداشته شده است.

وی با بیان اینکه استاندار هفته اخیر از ستاد مدیریت بحران درخواست کرد ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای آغاز لایروبی خلیج گرگان اختصاص دهند، افزود: به محض تخصیص اعتبار کار را آغاز و در مدت ۱۸ ماه آن را به سرانجام خواهیم رساند.اکنون بنادر گز و ترکمن ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر از آب فاصله گرفته و اسکله‌ها در خشکی قرار دارند و پسروی آب دریا تا ۱۵ سال آینده هم ادامه دارد و هزینه لایروبی یکی از کانال ها در سال ۹۳ ۲۵ میلیارد تومان و اکنون بیش از ٢٠٠میلیارد تومان است.

خلیج گرگان ردیف اعتباری ندارد

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم گفت: طی سال های گذشته آب دریای خزر کاهش یافته و در این راستا ۱۵ هزار هکتار از مساحت خلیج گرگان خشک شده است.در حال حاضر لایروبی خلیج گرگان جزو اولویت های وزرات خانه است و هیچ منع قانونی برای انجام آن وجود ندارد در سال ۱۴۰۰ هیچ ردیف بودجه مستقلی برای لایروبی خلیج گرگان در نظر گرفته نشده اما وزرات خانه های مربوطه موظف هستند این پروژه را در دستور کار خود قرار دهند.

محمدرضا کنعانی با بیان اینکه طبق مطالعات مرکز اقیانوس شناسی لایروبی کانال های خلیج گرگان موجب افزایش کمیت آب نخواهد شد اما گردش آب را افزایش می دهد، بیان کرد: برآورد حقابه زیست محیطی تالاب های استان جزء مطالبات سازمان حفاظت محیط زیست است در نتیجهمطالبه حقابه زیست محیطی تالاب های استان به وزارت نیرو ارسال شده و در صورت عدم تامین این تالاب های به وضعیتی مشابه خلیج گرگان دچار خواهند شد.

علی رغم این که خلیج گرگان با مرگ تدریجی و نیستی دست و پنجه نرم می کند اما هیچ اعتباری برای لایروبی آن در لایحه بودجه ۱۴۰۱ در نظر گرفته نشده و امیدواریم در سفر رئیس جمهور به استان این مسأله پیگیری شود تا بخشی از آلام این پهنه آبی کاهش یابد.