پلاسکو و متروپل؛ تفاوت‌ها و تشابه‌ها
حادثه ریزش برج‌های مترو پل در آبادان، حادثه آتش‌سوزی و فروپاشی برج پلاسکو در تهران را یادآوری می‌کند؛ البته این دو حادثه تفاوت‌های ماهوی متعددی وجود دارد
اخبار سبز کشاورزی : حادثه ریزش برج‌های مترو پل در آبادان، حادثه آتش‌سوزی و فروپاشی برج پلاسکو در تهران را یادآوری می‌کند؛ البته این دو حادثه تفاوت‌های ماهوی متعددی وجود دارد، ازجمله اینکه برج پلاسکو در زمان بهره‌برداری جزو مدرن‌ترین و بهترین برج‌های ایران بوده و تمام ضوابط ایمنی ساخت‌وساز در آن رعایت شده بود؛ اما درمورد برج‌های آبادان، پیش از بهره‌برداری کامل این برج‌ها فروپاشیده است.
در نمونه پلاسکو بهره‌برداری غیراصولی و بی‌توجهی به شرایط ایمنی مخصوصاً حفظ ایمنی در حوزه حریق و پیشگیری‌های مربوط باعث آتش‌سوزی و فروپاشی ساختمان شد؛ ولی در نمونه برج‌های مترو پل هیچ حادثه‌ای اولیه‌ای رخ نداد و فقط عدم رعایت ضوابط ساخت باعث فروپاشی ساختمان شد.
در نمونه پلاسکوی تهران، سازه پس از چند ساعت آتش‌سوزی شدید فروریخت و همگان تایید می‌کنند که این آتش‌سوزی شدید باعث ذوب شدن اسکلت فلزی محکم و قدرتمند پلاسکو و فروریختن ساختمان شد؛ ولی در نمونه مترو پل آبادان بنا تازه به اتمام رسیده بود و بر اثر ناتوانی سازه و بدون دخالت عامل دیگر فروپاشید.
سازه قدرتمند پلاسکو 17 طبقه را با انبوهی از ساکنان تجهیزات و مواد اولیه انسانی از سال 1341 تا 1385 تحمل کرد و اگر آن حریق گسترده رخ نداده بود، احتمالا ده‌ها سال دیگر استوار بر جای خود باقی می‌ماند؛ اما در نمونه آبادان هنوز این سازه به بهره‌برداری کامل نرسیده بود و به همین دلیل هنوز ظرفیت ساختمان از نظر بارهای مرده و متحرک (مانند ساکنان) تکمیل نشده بود، چه رسد به این که مانند پلاسکو دارای اضافه بار هم باشد.
واقعاً معلوم نیست اگر ساختمان‌های متروپل با ظرفیت کامل به بهره‌برداری می‌رسیدند و بعد از حضور کامل ساکنان و بهره‌برداران این برج‌ها فرو می‌ریخت، آنگاه چه فاجعه‌ای رخ می‌داد و چند ده نفر در این حادثه جان خود را از دست می‌دادند.
قدر مسلم آن است که تلفات جمعیت چند نفری کنونی شاید به صد یا صدها نفر بالغ می‌شدند. البته پلاسکو تهران در آن حادثه توانست حدود 5ساعت در برابر آتش‌سوزی مقاومت کند و سپس تسلیم شد، این نشان می‌دهد که تا چه حد سازه طراحی شده در سال 1341 مقاوم و محاسبه شده بوده است.
نقطه مشترک هر دو حادثه هشدارهایی پیش از وقوع رویداد بود که از سوی مقامات مسئول و کارشناسان اظهار شده بود. ناظران و کارشناسان هم درمورد خطرناک بودن وضعیت بهره‌برداری و انبار کالاهای قابل اشتعال به بهره‌برداران و مالکان ساختمان پلاسکو هشدار داده بودند و هم درمورد غیرمستحکم بودن سازه‌های متروپل، چه کارشناسان و چه فعالان رسانه‌ای و روزنامه‌نگاران هشدارهای متعددی را اعلام کرده بودند.
در هر دو مورد به این هشدارها بی‌توجهی شده بود و این بی‌توجهی سرانجام تلخی را رقم زد. تشابه دیگر در این دو حادثه اهمال مقامات مسئول به ویژه در اجرای مقررات ساختمانی و رعایت ضوابط ایمنی مشهود است در نمونه متروپل آبادان، اکنون اعلام شده که شهروندان فعلی و قبلی آبادان به همراه کارشناس‌هایی ذی‌ربط بازداشت شده‌اند.
البته نقش مقامات اجرایی در شهرداری و سازمان نظام مهندسی که ماموریت نظارت بر اجرای مقررات ساخت و ساز را انجام می‌دهند، نقشی بسیار حیاتی و مهم برعهده دارند؛ چراکه به طور معمول باید فرض شود که مالک‌ـ به‌ویژه وقتی خودش در ساختمان حضور ندارد و ساکن نیست ـ ده پیمانکار که در صرفه‌جویی هزینه‌ها منفعت دارد همواره زمینه انجام تخلفات بسیاری دارند و اگر نظارت دقیق، کامل و موثر بر فرآیند ساخت و ساز اعمال نشود، همیشه این دغدغه وجود دارد که عملیات ساخت چه در هنگام اجرای عملیات و چه در ماهیت ساخت و رعایت ضوابط و مقررات که عمدتا هزینه‌ها را افزایش می‌دهد دچار بی‌توجهی عمدی شود، اما نکته نگران‌کننده این است که مقامات شهری و دست‌اندرکاران مسئول نیز چه بر اثر تطمیع چه بر اثر اهمال مسئولیت خود را به خوبی انجام نمی‌دهند و دست آخر فاجعه‌هایی این چنین رخ می‌دهد.
به این دلیل همچنان پرسش مهم باقی می‌ماند که در چنین شرایطی چه کسی می‌تواند دست کم مسئولان را به انجام وظایف ذاتی‌شان وادار کند.
نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی
