شوخی جا به‌ جایی بازار بزرگ تهران!

دو هفته بعد از انتشار سخنان استاندار تهران در مورد احتمال جابه‌جایی بازار تهران، نه فقط شهردار تهران که بسیاری از اعضای شورای شهر و کارشناسان نیز آن را رد کرده و غیرکارشناسی دانسته‌اند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ آرمان امروز نوشت: بازار تهران که تاریخچه آن به دوره قاجار می‌رسد حدود ۱۱۰ هکتار مساحت دارد و هم‌اکنون ۷۰ هزار واحد نیز در آن مستقر است و پیش بینی می‌شود که حدود ۲۵۰ هزار نفر در آن مشغول به کار باشند.

سر توماس هربرت، در سفرنامه خود در سال ۱۱۰۸ قمری (دوره صفویه) بازارهای تهران را فاقد سقف توصیف می‌کند. اما دراین بازار هر ساله حوادث مختلفی رخ می دهد که در برخی موارد گاها سرانجام های تلخی را به همراه دارد. از آتش سوزی های ناشی از اتصال سیم های برق تا آتش گرفتن کارگاه های تولید لباس و انبارهای ذخیره مواد اولیه و محصولات کارگاه های تولیدی.

در یکی از آخرین حوادث رخ داده در این بازار که چند روز قبل رخ داد یک پاساژ سه طبقه با بیش از ۲۵۰ باب واحد صنفی و انبار به مساحت‌های مختلف در بازار دچار حریق شد و حدود ۳۰ مغازه و انبار از ۳۰ درصد تا ۱۰۰ درصد در آتش سوختند ضمن آنکه خسارات مالی زیادی نیز درپی این حادثه برجا ماند. ضمن آنکه ۶ نفر نیز مصدوم شدند.

با این حال، این حادثه نه اولین حادثه از این دست است و نه مسلما آخرین آنها. حوادثی ناشی از بافت فرسوده و قدیمی ساختمان ها و معابر بازار و کوچه ها و خیابان های تنگ و باریک آن. موضوعی که از دوره چهارم در دستور کار شورای شهر تهران قرار گرفته و حتی طرح هایی نیز برای ایمنی آن تدوین شده است. دستورالعمل هایی برای ایمن سازی بازار. با این حال این طرح ها نیز مانند بسیاری دیگر از طرح های مشابه هیچ گاه به مرحله عملیاتی شدن نرسیدند!

از طرح تا رد یک ماجرا

حالا بعد از مدتها به نظر می رسد مدیران شهری بعد از حادثه چند روز قبل، دوباره به فکر افتاده اند تا چاره ای برای این شهرک اقتصادی در دل کلانشهر تهران بیندشیند.

با این تفاوت که اینبار زمزمه هایی شنیده می شود که حکایت از جابجایی کل این بازار بزرگ دارد. زمزمه هایی که برای نخستین باراز اظهارات هفته گذشته استاندار تهران آغاز شد.

علیرضا فخاری با ذکر اینکه مطالعات طرح جابه‌جایی بازار تهران آغاز شده است گفت: بخشی از بافت بازار در اجاره مغازه دارهاست و برخی املاک اوقافی یا به لحاظ ثبت تاریخی قابلیت تبدیل ندارد بنابراین از این‌رو ضمن رسیدگی به ایمنی بازار باید به چنین موضوعات حاشیه‌ای نیز بپردازیم.

استاندار تهران سپس گفت: در جهت کمک به صنوف، جلساتی برگزار و کارگروه‌هایی شکل گرفته تا بررسی‌های میدانی را انجام دهند و سپس مجموعه راهکارها به شهرداری تهران ابلاغ شود که ناظر بر ساماندهی بازار است و شهرداری به عنوان مجری طرح اصلاح بازار وارد میدان شود و ما نظارت صحیحی در این زمینه باید داشته باشیم، همچنین این موضوع هم در ستاد مدیریت بحران استانداری و هم در ستاد مدیریت بحران کشور مدنظر است که با حضور وزیر کشور و رئیس مدیریت بحران کشور در دستورکار قرار گرفته است تا شاهد اولین اقدامات مؤثر باشیم.

وی خاطرنشان کرد: خروج برخی اقلام از بازار که وجه ایمنی بازار را تحت الشعاع قرار می‌دهد مثل مواد آتش زا و شیمیایی به نقطه امن اولویت دارد، همچنین مقرر شد تا محل جابجایی بازار تعیین شود تا جانمایی جدید صورت گیرد.

اما ماجرا به همین جا ختم نشد. انتشار این خبر و بالا گرفتن آن، باعث شد تا بسیاری از مسئولان نسبت به آن واکنش نشان دهند.

مدیرکل مدیریت بحران استان تهران در خصوص وضعیت ایمنی بازار تهران گفت:‌ بازار تهران با پیچیدگی‌هایی روبه‌رو است. استاندار تهران به این موضوع ورود کرده است و ایمنی آن به‌طور جد در حال پیگیری است. بازار تهران حدود ۱۱۰ هکتار مساحت دارد و ۷۰ هزار واحد نیز در آن مستقر است. این بازار در دوره قاجار بنا شده و در این سال‌ها دچار چالش‌های ایمنی بسیاری بوده است اما نمی‌توان گفت که بازار تهران به طورکلی نا ایمن است.

وی با بیان اینکه بازار تهران در برخی موارد ظرفیت‌های ایمنی لازم را ندارد که باید تامین شود، گفت: تامین تجهیزات برای اطفاء حریق احداث ایستگاه آتش‌نشانی، اصلاح معابر، ایمن‌سازی واحدها و … در دستورکار قرار گرفته و در حال پیگیری است. در این مجموعه برخی ساختمان‌ها نیز در اختیار اوقاف یا تحت نظارت میراث فرهنگی قرار دارد.

با این وجود چند روز بعد حسین نظری معاون شهردار تهران با رد این خبر موضوع انتقال بازار به نقطه ای دیگر نشدنی دانست و گفت: بازار تهران کالاهایی که عرضه می شود انبار هم می شوند که ما مخالف انبار کردن کالا در بازار هستیم، بازار را که نمی توان انتقال داد انتقال بازار یک موضوع بسیار مهم وشاید شدنی باشد اما درحال بررسی هستیم که امکان انتقال انبارها وجود دارد تا به نقطه ای مناسب در پیرامون شهر منتقل شود.

جابه جایی بازار در حد بررسی است

علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز چند روز بعد، ضمن تایید سخنان معاون خود دوباره این موضوع را رد کرد و به خبرنگاران گفت: «جابجایی بازار در حد بررسی است و الگوهای جایگزین و مختلف مد نظر قرار گرفته است.محدوده اقتصادی تهران در طرح جامع مناطق ۱۶ و ۱۲ هدف‌گذاری شده که باید بتوانیم آن را احیا کنیم و خود مجموعه بازار را هم با شرایط و الگوهای جدید صیانت و حفظ کنیم.»

پاسخی که حکایت از ناهماهنگی در بین مدیران شهری دارد. زهرا نژاد بهرام، عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر پنجم در گفت و گو با «آرمان امروز» با ذکر اینکه حتی بیان چنین ادعایی در مورد جابجایی بازار تهران نیز بیشتر «شوخی» است گفت: همانطور که می دانید در دوره های گذشته طرح هایی برای ایمن سازی بازار اجرا شد. حتی در دوره پنجم شورا ما کارگروهی برای ایمن سازی آن ایجاد و چند راسته را هم ایمن سازی کردیم. ولی اینکه بخواهیم از جابجایی بازار صحبت کنیم بیشتر به یک شوخی می ماند. درست مثل جابجایی پایتخت که الان چند سالی است که مطرح ولی همچنان در حد یک طرح باقی مانده است.

ایمن سازی بازار

این عضو سابق شورا تاکید کرد: الان با توجه به اینکه همه مدیران و سازمان ها، یکدست و هم طیف هستند، بهترین فرصت برای ایمن سازی بازار است. چون آنجا پر است از ساختمان های فرسوده، و سیم های برق فرسوده که هر کدام آتش بگیرند می توانند فاجعه ای را رقم بزنند. اما برای ایمن سازی این بازار نیز حتما باید دستگاه های حاکمیتی به موضوع ورود پیدا کنند وگرنه این امر امکان پذیر نیست. چون بسیاری از این سازه ها وقفی در اختیار نهادهایی مانند بنیاد مستضعفان و کمیته امام و … هستند و مستاجران آن حاضر نیستند برای ایمن سازی آنجا هزینه کنند.

با این حال مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران ضمن تایید صحبت‌های عضو سابق شورای شهر تهران می‌گوید: اصولا هر گونه صحبتی در مورد «جابجایی» بازار غیرکارشناسی است و تنها حرفی را می توان کارشناسی دانست که در آن صحبت از ساماندهی و ایمن سازی بازار شده باشد.

وی در مورد ساماندهی بازار نیز گفت: اصولا ساماندهی بازار نیز شامل هر گونه مداخلات سازنده ای است که در راستای ارتقای بافت سنتی و گردشگری و هویت آن صورت می گیرد. مداخلاتی که منجر به رونق اقتصاد بازار و کسبه آن شود و در عین حال از این نقطه از شهر خطر زدایی کند و باعث کاهش ترافیک و ترددهای غیرضروری شود. البته ممکن است بخواهند بخش هایی از بازار که شامل مثلا باراندازها و مشاغل پرحجم و بازارهاست را جابجا کنند اما جابجا کردن کل بازار عملا شدنی نیست و حتی طرح آن نیز غیرکارشناسی است.