وعده‌‌های بر زمین مانده برای احیای دریاچه ارومیه

خشک شدن دریاچه ارومیه یک تهدید زیست محیطی بین‌المللی و احیای آن یک مطالبه عمومی است که در همین راستا پس از سال‌ها وعده و وعیدبر زمین مانده برای احیای آن، دولت سیزدهم پیگیری احیای نگین آبی آذربایجان‌را بدون اقدامات نمایشی مورد تاکید قرار داده است.
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان محسوب می‌شود که وسعت آن در سال ۱۳۷۷ به ۶ هزار کیلومتر مربع می‌رسید، اما متاسفانه طبق آخرین آمار و ارقام منتشر شده در این راستا امروز مساحت آن به کمتر از یک هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع رسیده است.
کاهش تراز دریاچه ارومیه که از اواخر دهه ۱۳۷۰ آغاز شده بود، با بی توجهی مسوولان در دوره‌های مختلف به یک مشکل زیست محیطی بزرگ تبدیل شد؛ از سویی نیز هرچند مردم و اکثریت رسانه‌ها به مدت تقریبا ۱۰ سال حساسیت کافی نسبت به کاهش مداوم تراز دریاچه ارومیه نداشتند ولی با آغاز طوفان‌های نمکی در منطقه به یکباره وضعیت دریاچه ارومیه زیر ذره بین افکار عمومی رفت.
حساسیت در رابطه با خشک شدن دریاچه ارومیه و آغاز طوفان‌های نمکی در منطقه تا جایی بالا گرفت که رییس جمهوری سابق کشور، جان چند میلیون نفر در منطقه را در خطر دانست و ادامه روند فعلی را منجر به مهاجرت اجباری تعداد قابل توجهی از مردم منطقه عنوان کرد؛ همچنین تمامی این موارد حساسیت نهادهای بین المللی در رابطه با خشک شدن دریاچه ارومیه را نیز بر انگیخت چرا که طبق ادعای کارشناسان ریزگردهای این طوفان‌های نمکی در شرایط نرمال تا ۸۰۰ کیلومتر مربع نیز می‌رسیدند و کشورهای منطقه نیز از آسیب‌های آن در امان نبودند.
تمامی این موارد دست به دست هم داد تا ایده‌های مختلفی برای احیای دریاچه داده شود که در نهایت منجر به تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و آغاز یکی از بزرگترین پروژه‌های آبی کشور، یعنی طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه شد. طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه تحت عنوان یک بسته و شامل چندین پروژه مختلف است که در سال ۱۳۹۴ آغاز و وعده بهره برداری از آن تا سال ۱۳۹۷ توسط مسوولان استانی و رییس وقت ستاد احیای دریاچه ارومیه داده شد؛ اما تمامی این وعده‌ها از سالی به سال دیگر تمدید و در نهایت به دلایل مختلف روی زمین ماند!
طبق اعلام رسمی انجام شده، قیمت به روز تمام شده طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه بالغ بر ۱۵۰ هزار میلیارد ریال است که از صندوق توسعه ملی هزینه شده است؛ البته باید اذعان کرد که نه تنها وعده‌های بهره برداری از طرح‌های انتقال آب به دریاچه عملی نشد بلکه کاهش چشم گیر تراز دریاچه ارومیه در اواخر دهه ۹۰، مردم را نسبت به تمامی هزینه‌ها و آنچه که برای احیای دریاچه اتفاق افتاده بود، بدبین کرد.
بسته انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه شامل سد کانی سیب با ظرفیت ۲۲۰ میلیون متر مکعبی، یک تونل ۳۵.۶ کیلومتری و یک کانال بتنی ۱۱ کیلومتری است که به رودخانه گدار متصل و پس از طی حدود ۲۸ کیلومتر سالانه نزدیک به ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد پیکره دریاچه ارومیه خواهد کرد.

اتمام طرح‌های انتقال آب تراز دریاچه را سالانه یک متر بالا می‌برد

هرچند ستاد احیای دریاچه ارومیه با اتمام دولت دوازدهم کار خودش را به پایان رساند و به احتمال زیاد این ستاد جای خود را در دولت سیزدهم به مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه خواهد سپرد ولی برای اطلاع از نقش طرح انتقال آب از جنوب استان به دریاچه ارومیه به سراغ فرهاد سرخوش رییس ستاد منحل شده احیای دریاچه ارومیه رفتیم تا نظر کارشناسی او در این رابطه را جویا شویم.
سرخوش معتقد است که با توجه به اینکه دریاچه ارومیه یک حوضه آبی بسته است، تراز آن با آغاز فصل گرما و توقف بارندگی‌ها به شدت کاهش می‌یابد؛ او با بیان اینکه طرح انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی سالانه بیش از ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد پیکره دریاچه ارومیه خواهد کرد مدعی شد که اگر این میزان آب سبب ثابت ماندن تراز دریاچه در فصل گرما شود، سالانه ارتفاع دریاچه ارومیه نزدیک به یک متر افزایش خواهد یافت.

خشک شدن دریاچه ارومیه، بحران مهاجرت وسیع را رقم می‌زند

وحید جلال‌زاده نماینده مردم ارومیه و رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در نشست مشترک مجمع نمایندگان شمال غرب کشور با تاکید بر ضرورت اتمام هرچه سریعتر طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه اظهار داشت: احتمال ظهور دوباره طوفان‌های نمکی افزایش یافته و همین امر متاسفانه منجر به موجی از مهاجرت وسیع مردم منطقه خواهد شد.
وی به اقدام فوری دولت نسبت به حل این مشکل زیست محیطی تاکید کرد و افزود: خشک شدن این پهنه آبی و رسوب میلیون‌ها تن نمک در کف آن باعث تولید گرد و غبار نمکی می‌شود که علاوه بر تهدید زیست بوم گیاهی و جانوری و آسیب به زمین‌های کشاورزی موجی از مهاجرت وسیع مردم از این منطقه را سبب می‌شود.
نماینده مردم ارومیه ادامه داد: اینک حال دریاچه ارومیه این نگین آبی شمال غرب کشور خوب نیست و معیشت و زندگی میلیون‌ها هموطن این مناطق کشورمان و در حوضه آبریز آن به ادامه حیات آن گره خورده است.

جلوگیری از حرکات نمایشی در احیای دریاچه ارومیه

رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی همچنین با اشاره به دیدار نمایندگان مجامع استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی با رییس جمهوری، گفت: ادامه احیای دریاچه‌ارومیه بدون بحث های نمایشی تاکید آیت الله رئیسی است.
جلال زاده افزود: مباحثی که در دیدار رییس جمهوری با مجمع ‌نمایندگان مطرح شد، حکایت از نگاه بلند آیت الله رئیسی به آینده آذربایجان غربی داشت؛ احیای دریاچه ارومیه یکی از مطالبات مردم منطقه است و رییس جمهوری توجه ویژه‌ای به آن دارد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی به محورهایی که در دیدار با رییس جمهوری مطرح کرده بود، اشاره کرد و ادامه داد: بحث احیای دریاچه ارومیه یکی از مهمترین آنها بود که ‌رییس جمهوری نیز به ادامه احیای دریاچه ارومیه بدون توجه به بحث های نمایشی تاکید کرده و گفت که ستاد احیای دریاچه در یک شکل جدید به کارش ادامه خواهد داد.

ابلاغ مصوبه تخصیص اعتبار برای نجات دریاچه ارومیه

ابلاغ مصوبه تخصیص اعتبار برای نجات دریاچه ارومیه توسط دولت در همان هفته‌های نخست شروع کاری خود، نشان داد که دولت سیزدهم حساسیت کافی نسبت به مطالبات عمومی و مشکلات زیست محیطی دارد؛ محمد مخبر معاون اول رییس جمهوری، مصوبه هیات وزیران درباره تخصیص اعتبار برای طرح‌های مصوب کارگروه نجات دریاچه ارومیه را ابلاغ کرد؛ مصوبه‌ای که با اختصاص مبلغ پنج هزار و ۵۰ میلیارد ریال به صورت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای به منظور تامین اعتبارات مورد نیاز طرح‌های مصوب کارگروه دریاچه ارومیه برای مدیریت خشکسالی در حوضه آبریز این دریاچه موافقت می‌کند. طبق این مصوبه، دستگاه‌های اجرایی مربوط موظف هستند گزارش عملکرد این تصویب نامه را در مقاطع زمانی سه ماهه به سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان مدیریت بحران کشور ارسال کنند.
به گزارش ایرنا، انتشار گسترده و مثبت این مصوبه در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های محلی منطقه نشان داد که مردم امیدوار به احیای دریاچه ارومیه در دولت سیزدهم هستند.

احداث تونل انتقال آب از سد کانی سیب به سمت حوصه آبریز دریاچه ارومیه

استاندار آذربایجان غربی در این بازدید با اعلام اینکه احداث تونل انتقال آب از سد کانی سیب به سمت حوصه آبریز دریاچه ارومیه در مراحل نهایی خود است و تنها ۷۰ متر از این تونل ۳۵.۶ کیلومتری باقی مانده، گفت: طبق اطلاعاتی که کارشناسان اراده دادند، تا چند روز دیگر این طرح آماده بهره برداری خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه باید با مردم صادقانه رفتار کرد، اظهار داشت: دولت مصمم به سرانجام رساندن وعده‌های خود بوده و خواهد بود.
معتمدیان پروژه انتقال آب از سد کانی سیب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه را یکی از بزرگترین و مهمترین پروژه های احیای دریاچه ارومیه و آبی کشور دانست و به ایرنا گفت: اجرای طرح انتقال آب از سد کانی سیب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه یکی از اثر گذارترین پروژه ها در احیای دریاچه ارومیه است.
رصد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد با وجود کلافگی مردم از وعده‌های روی زمین مانده احیای دریاچه ارومیه، یک نگرش مثبت به توجه دولت سیزدهم به این مطالبه عمومی وجود دارد؛ نگرشی که با تحقق وعده‌های دولتمردان قطع یقین منجر به همدلی بیش از پیش مردم منطقه با دولت خواهد شد.
تراز دریاچه ارومیه در اواسط دهه ۷۰ بیش از یک هزار و ۲۷۸ متر و ۴۰ سانتی‌متر بود که در سال ۱۳۹۴ به کمترین میزان خود یعنی یک هزار و ۲۷۰ و چهار سانتی‌متر رسید و بیش از هشت متر کاهش یافت.
هم اکنون تراز دریاچه ارومیه به یک‌هزار و ۲۷۰ متر و ۵۷ سانتی‌متر رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۶۳ سانتی‌متر کاهش یافته است؛ حجم آب دریاچه ارومیه نیز امسال به ۲ میلیارد و ۴۸۰ میلیون مترمکعب رسیده که فقط در یک سال گذشته نصف شده است!
کاهش شدید تراز دریاچه ارومیه در یک سال گذشته نشان می‌دهد که دولت باید حساسیت کافی به بهره برداری هرچه سریع از طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه داشته باشد و طرح‌های تکمیلی جدید را در مدیریت خشکسالی اجرایی کند.