مشکلات ریز و درشت زنبورداران
کارآفرین زنبوردار: وجود مشکلات بسیار در بخش‌های تولید، بسته‌بندی باعث شده ایران جایگاه خوبی در بازارهای جهانی نداشته باشد.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی، از گذشته تاکنون از عسل در درمان بیماری‌های بسیاری استفاده شده است. مهم‌ترین خاصیت عسل، ضدمیکروب بودن آن است. در گذشته نه‌چندان دور بخش عظیمی از روستاییان در کنار کار کشاورزی به پرورش زنبور عسل می‌پرداختند.
امروز اما پرورش زنبور در ایران شرایط مناسبی ندارد، در نقاط جنوبی کشور وجود ریزگردها باعث کاهش تولید و مرگ زنبورها می‌شود، در سایر نقاط کشور هم با از بین رفتن فرهنگ کار و گسترش میل به مشاغل دولتی و پشت میز نشینی، تمایل کمتری به پرورش زنبور مشاهده می‌شود.
این در حالی است که پرورش زنبور در صورت رعایت اصول علمی، پیشه‌ای بسیار سودآور است، هرچند چرخه پرورش زنبور در ایران در سطح کلان از فقدان صنایع تبدیلی و بسته بندی به‌شدت رنج می‌برد و به همین دلیل بازارهای خود را در جهان هر روز از دست می‌دهد.
ساناز حسینی، جوانی فعال در شهرستان رویان مازندران است که به همراه پدرش به تولید عسل مشغول است، علاقه، خودباوری و پشتکار این جوان کارآفرین سبب شده تا بتواند به زنبوردای موفق تبدیل شود. اخبار سبز کشاورزی برای آشنایی بیشتر با مشکلات این صنعت با وی به گفتگویی پرداخته که در ادامه می خوانید.
اخیراً فعالیت زنبورداران در فضای مجازی بسیار چشمگیر شده، تاثیر آن را در فعالیت زنبورداری به چه شکل می‌بینید؟
ساناز حسینی: فضای مجازی برای فعالان این بخش جهت آگاه کردن بیشتر مردم، حراست از زنبور بومی و آشنایی با محصولات زنبورعسل است.
هدف ما در فضای مجازی به عرضه محصول محدود نمی‌شود؛ بلکه باعث شده حتی علم و آگاهی خود ما زنبورداران به واسطه تبادل اطلاعات بین هم روزبه‌روز بیشتر و فعالیت‌هایمان گسترده‌تر شود.
برای فرهنگ‌سازی استفاده از عسل طبیعی در جامعه چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید و راه شناخت عسل طبیعی و تفاوت آن با عسل تقلبی چیست؟
ما اول باید بدانیم منظور از عسل طبیعی چیست و آیا یک فرد مصرف کننده قادر به تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی است یا خیر؟ هیچ وقت نمی‌توان عسل‌ها را از روی طعم، رنگ و بو تشخیص داد. منظور از عسل طبیعی، عسلی است که کمترین مقدار قند مصنوعی و شکر سفید را داشته باشد و از شهد گل‌ها در کندو ذخیره و فرآوری شده باشد.
تشخیص عسل طبیعی فقط از طریق آزمایشگاه‌ها امکان‌پذیر است یا اعتماد به آشنایان زنبوردار و کسانی که واقعاً صادقانه کار می‌کنند.
روش‌های زنبورداری نوین در دنیا بسیار به زنبورداران کمک کرده، آیا این روش‌ها در کشور ما هم به کار گرفته می شود؟ لطفاً توضیح دهید.
زنبورداری در دنیا به دو روش سنتی و مدرن انجام می‌شود که شما از آن به اسم‌زنبورداری نوین نام بردید؛ بله در کشور ما هم زنبورداری به‌صورت مدرن و سنتی توسط همکاران انجام می‌شود.
در روش مدرن، پرورش زنبورعسل، زنبورهای عسل در کندوهای مصنوعی متحرک پرورش داده می‌شوند. این روش توسط Longstroth در سال 1951 طراحی و ابداع شد و زنبورداری نوین یا مدرن برای به‌دست آوردن مقدار بیشتر عسل و تولید ملکه و تولید ژل رویال انجام می‌شود که چندین مرحله دارد :
گرفتن گله، پرورش گله، تغذیه اولیه و شروع کار.
چرا با توجه به پتانسیل مناسب تولید عسل در کشور هنوز جایگاه خوبی را در بازارهای جهانی نداریم؟
در حال حاضر، بالغ بر هشتاد هزار زنبوردار در کشور با داشتن نزدیک به هشت میلیون کندو سالانه حدود 90هزار تن عسل تولید می‌کنند که این میزان تولید، ایران را در رده یازدهم کشورها قرار داده؛ اما وجود مشکلات زیاد از تولید، بودجه و بسته‌بندی و حمل و نقل و گمرک و حتی فروش محصولات به کشورهای دیگر باعث شده ما جایگاه خوبی در بازارهای جهانی نداشته باشیم.
متاسفانه حمایت از زنبورداران بسیار کم است و همکاران ما با مشکلات زیاد مالی دست پنجه نرم می‌کنند.
در زمینه صادرات فرآورده‌های عسل (ژل، گرده، بره‌موم و زهر زنبورعسل) چه اقداماتی صورت گرفته است؟
به‌طور کلی ما در زمینه صادرات با مشکل مواجه هستیم و هر روز هم مشکلات بیشتر می شود؛ چون هزینه‌ها به‌شدت بالاست و هیچ حمایتی هم از هیچ ارگانی دریافت نمی‌کنیم. صادرات محصولات به چند شخص و شرکت محدود شده و فضای تولید و صادرات برای همکاران من اصلا به‌وجود نیامده است.
اخیراً همکاری زوج‌های زنبوردار یا مثل شما پدر و فرزند را بسیار مشاهده می‌کنم، به نظر شما این موضوع چه تاثیری بر اقتصاد خانواده و جامعه دارد؟
پرورش زنبورعسل در صورت رعایت قواعد علمی، پیشه‌ای بسیار سودآور و اشتغال‌آفرین است؛ اما این روزها به‌دلیل بالا رفتن هزینه‌ها و سخت‌تر شدن شرایط زندگی نمی‌توان انتظار سود دهی زیاد از این کار داشت و تقریبا بیشتر کسانی که زنبوردار هستند به سختی کار می‌کنند و شرایط مالی مناسبی ندارند.
تا وقتی در تمام مراحل زنبورداری دچار چالش و مشکل هستیم؛ این حرفه نمی‌تواند تاثیر خوبی روی اقتصاد خانوارها و جامعه داشته باشد.
برای خانم‌ها و آقایانی که تازه می‌خواهند به جمع زنبورداران اضافه شوند، چه پیامی دارید؟
زنبورداری شغل راحتی نیست و اولین چیزی که شما باید در این کار از همه بیشتر به آن‌توجه کنید عشق به این موجودات مفید و نکته دوم صداقت در کار است. زنبورداری هزینه‌های زیادی دارد و نباید انتظار سوددهی سریع از اول کار داشت. صبر و شکیبایی بسیاری نیاز است تا بشود زنبوردار حاذقی شد و حتما باید مطالعه کرد و به روز بود.
معنی و مفهوم عسل طبیعی یا ارگانیک چیست؟
عسل ارگانیک عسلی است که زنبوردار از هیچ ماده شیمیایی یا آنتی‌بیوتیکی برای تقویت زنبور یا آفتکشی زنبورها استفاده نکرده و تمام قسمت‌هایی که زنبور در تماس با آن است، اعم از کندو، شان عسل، موم مورد استفاده زنبور و… از هرگونه مواد آلاینده شیمیایی و مصنوعی به دور باشد.
در این عسل هیچ استفاده‌ای از موادشیمیایی نشده باشد و هرگونه دسترسی زنبورعسل به درختان و دشت‌هایی که با سموم آفات نباتی سم‌پاشی شده‌اند، قطع شده باشد و در کندوهای چوب تولید شده باشد و در ظروف شیشه‌ای بسته‌بندی شده باشد.
عسلی که همه موارد کیفی اعم از ساکاروز و رطوبت و فروکتوز و گلوکز و HMF در آن استاندارد باشد.
اقدامات تشکل‌های دولتی (اتحادیه زنبورداران صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری جهادکشاورزی) در جهت حمایت یا ارائه تسهیلات برای زنبورداران را چگونه ارزیابی می‌کنید ؟
صنعت زنبورداری کشور با مشکل تامین منابع مالی مواجه است که با ایجاد صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری قرار بود بخش عمده این مشکلات برطرف شود؛ اما همچنان با کمبود منابع مالی مواجهیم که باعث می‌شود زنبورداران تمام مدت مشکلات ناشی از تغییرات آب و هوایی، سرما و گرما، بیماری.های زنبور و… داشته باشند.
در آستانه نمایشگاه دام و طیور تهران قرار داریم، جایگاه زنبورداران را در این نمایشگاه چگونه می‌بینید؟
در این نمایشگاه شرکت نکردم و نظری نسبت به این‌گونه نمایشگاه‌ها ندارم؛ اما اگر می‌توانند تاثیری در بهبود شرایط زنبورداران داشته باشد؛ از همکارانی که شرایط حضور در این نمایشگاه‌ها را دارند تشکر می‌کنم امیدوارم این نمایشگاه مسیر را برای بقیه کسانی که تازه‌کار هستند یا موقعیت مناسبی ندارند هموار کند و از مشکلات بکاهد.
پیج اینستاگرام: https://www.instagram.com/Malake_saanaz/
امیرهوشنگ عسگر سمنانی - خبرنگار
