علائم زایمان در گاو و تلیسه‌

اخبار سبز کشاورزی؛ تفاوت‌های زیادی بین گاوان یک گله در زمان زایمان وجود دارد. یکی از این عوامل مهم، سن هر دام است که با فرا رسیدن زمان وضع حمل گاو مادر، نشانه‌هایی از قریب الوقوع بودن آن را هشدار می‌دهند.

این نشانه‌ها شامل: بزرگ‌شدن پستان‌، آرام شدن دام، متورم‌شدن زهدان و خروج مایع است.

این علائم معلوم می‌کند که در آینده نزدیکی، گاو مادر وضع حمل خواهد کرد.

درباره تلیسه، به دلیل سنی و احتمال اولین زایمان، به ویژه در نژادهای شیری، متورم شدن پستان‌ بسیار طولانی‌تر است که امکان دارد 2 تا 3 ماه قبل از زایمان مشاهده شود. این حالت می‌تواند برای تلیسه نیز متفاوت باشد.

اساسا حدود 2 هفته قبل از فرارسیدن زایمان، این تغییر حالت در گاو با نشانه‌های پر شیر شدن پستان‌ و همچنین از دست‌دادن مخاط دهانه رحم اتفاق افتد.

امکان دارد این مخاط سفت و محکم در هنگام دراز کشیدن و استراحت گاو از دهانه زهدان دام خارج شود. بعضی از دامداران به اشتباه این علامت را نشانه زایمان سریع دام تلقی می‌کنند؛ اما در واقع احتمال دارد که چند هفته پیش از زایمان چنین اتفاقی رخ دهد که می‌توان آن را یکی از نشانه‌های زمان زایمان دام دانست.

علائم ۱۲ ساعت قبل از زایمان

نشانه‌هایی که خیلی سریع در بازه زمانی 24 ساعت قبل از زایمان گاو اتفاق می‌افتد؛ با شل شدن ماهیچه‌ها و رباط‌های لگنی و سفت شدن نوک پستان دام است.

این علائم می‌تواند برای دامدار هشداردهنده باشد و در طول یک روز، چندبار دیده شوند. امکان دارد که شل‌شدن رباط‌های لگنی در گاو چاق به خوبی مشاهده نشود؛ اما معمولا در گاو لاغر و آنانی که دارای جثه متوسط هستند دیده شده و دلیلی بر زایمان آن در مدت 12 تا 24 ساعت آینده خواهد بود. این تغییرهای جسمی برای دامدار می‌تواند زمان دقیق زایمان را تعیین نماید.

سفت شدن نوک پستان چندان قابل اتکا نیست. چرا که برخی از گاوان که شیر زیادی تولید می‌کنند؛ به‌طور معمول دو تا سه روز پیش از زایمان چنین حالتی دارند. در این صورت امکان دارد که گاو لاغر حتی بدون سفت شدن نوک پستان در مرحله زایمان قرار گیرد.

علامت دیگری که امکان دارد در 12 ساعت قبل از زایمان گاو رخ دهد؛ بروز تغییرات رفتاری همچون غذا نخوردن و یا جدا شدن از گله و به گوشه‌ای از سالن و یا مرتع، پناه بردن است. این علائم و رفتارها تا زمانی ادامه دارد که زایمان اتفاق بیفتد و پس از آن به‌تدریج شرایط، عادی خواهد شد.

روند کمک به دام در زمان زایمان

شناخت و آگاهی از مراحل زایمان گاو موضوعی بسیار حیاتی است، چرا که باید دامدار بداند که در چه زمانی به دام خود برای به دنیا آمدن یک گوساله زنده کمک نماید که بتواند فعالیت‌های حیاتی خود را در آغاز زندگی به خوبی شروع کند.

زایمان هر دام، سه مرحله دارد که عبارتند از:

انبساط دهانه رحم: این مرحله امکان دارد چند روز طول کشیده و مورد توجه قرار نگیرد.

در این شرایط اشتهای دام کاهش یافته و خودش را از گله جدا می‌کند.

خروج مخاط از زهدان نیز از علائم آغاز مرحله زایمان است.

خروج گوساله: این مرحله با ظاهر شدن کیسه آب، شروع می‌شود. در این جا است که باید دامدار کار خود را آغاز نماید. تحقیقات نشان می‌دهد که زایمان سالم از آغاز تا پایان، حدود یک تا دو ساعت زمان لازم دارد و باید گوساله سالم حداکثر در مدت 20 دقیقه متولد شود.

مرحله دوم برای تلیسه گاه تا 60 دقیقه و امکان دارد برای گاو مسن تا 30 دقیقه نیز طول بکشد. پس از 8 تا 12 ساعت که از تولد گوساله گذشت؛ باید جفت از بدن دام خارج شود. به‌غیر از این نباید با زور آن را خارج کرد.

باید چه زمانی کمک کرد؟

کمک به دام موضوعی مهم و تجربی است که با رعایت مسائل بهداشتی باید برای خروج گوساله، به دام کمک نمود. استفاده از آب پاک و صابون می‌تواند مفید باشد. به کار بردن دستکش محافظ و مواد نرم‌کننده بسیار اهمیت دارند. در صورت مواجه‌شدن با موارد سخت ضروری است که از دامپزشک کمک گرفت.