تولیدکنندگان کود در چنبره مشکلات
لازمه تولید غذای بیشتر، وجود زیرساختها، امکانات و ابزارهای آن است که بخش کشاورزی به نهادههایی چون خاک، انواع کودها، بذر، سموم گیاهی و… نیازمند است
اخبار سبز کشاورزی: توسعه کشاورزی در حالحاضر، بهعلت افزایش جمعیت جهانی و ضرورت تامین غذا برای حدود 8 میلیارد انسان که تا سال 2050، بنابر پیشبینیها به 10 میلیارد نفر افزایش خواهد یافت، امری اجتنابناپذیر است و تمام کشورهای جهان پیوسته در جستجوی راهکارها و ابداع یا دستیابی به تکنولوژیهای جدید بهمنظور تولید غذای بیشتر هستند، اگر چه مازاد تولید هر نوع ماده غذایی در یک کشور، در جای دیگری مشتری کافی دارد.
لازمه تولید غذای بیشتر، وجود زیرساختها، امکانات و ابزارهای آن است که بخش کشاورزی در جایگاه اصلی تولید کالاهای غذایی، به نهادههایی چون خاک، آب، ماشینآلات و ادوات کشاورزی، انواع کودها، بذر، سموم گیاهی و… نیازمند است و نبود یا مشکل در تامین هر یک از آنها بر روند تولید محصولاتکشاورزی آسیب وارد میکند.
بهعلت نقش کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزیِ سالم، در محضر بزرگانی از عرصه تولید انواع کودهای شیمیایی حضور یافته و پای سخن آنها نشستیم.
بیشتر بخوانیم: روند صعودی قیمت کودهای شیمیایی در جهان
در تاریخ 1401/3/8، در حضور گروهی از اساتید محترم گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیتمدرس، شامل آقایان دکتر مصطفی کریمیاناقبال، دکتر رسول راهنمایی، دکتر حسنعلی بهرامی، دکتر محمدجعفر ملکوتی(رئیس اسبق موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت جهادکشاورزی) و سه نفر از دانشجویان مقطع فوقلیسانس از کارخانههای تولید کود مروارید ارسباران و صنعت پتاس آسیا در کیلومتر 50 جاده تهران-گرمسار واقع در شهرک صنعتی ایوانکی بازدیدی بهعمل آوردیم که هدف آن آشنایی با چگونگی تولید کود، بهعنوان یک نهاده اصلی در بخش تولید محصولاتکشاورزیِ سالم بود.
ضمن آن که در جریان این بازدید مشکلات، تنگناها، کاستیها و انتظارات تولیدکنندگان این بخش مورد گفتگو و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
آقای صیاد فرهادی، رئیس انجمن کود کشور در جایگاه مالک کارخانهها و نیز تولیدکننده کودهای شیمیایی، ضمن استقبال از بازدیدکنندگان به بیان موضوعاتی پرداخت که نشان از چگونگی وضعیت تولید کودهای شیمیایی در کشور داشت.
علاقهمندی به تولید داخلی
در آغاز، آقای دکتر ملکوتی با آگاهی از شرایط تولید کودهای شیمیایی گفت: جناب آقای صیاد فرهادی در زمره افتخارات کشور است. ایشان علاقهمند به سرمایهگذاری در تولید کودهای شیمیایی در داخل کشور هستند و در زمان مرحوم دکتر نوربخش و وزارت جناب آقای دکتر عیسی کلانتری، به منظور تولید کود کامل اقداماتی در کشور آغاز شد.
بهدنبال آن در دوره ریاستجمهوری جناب آقای محمد خاتمی پیشنهاد شد که کلرورپتاسیم(هر تنی 200 دلار در سال 1383) به سولفاتپتاسیم(هر تنی 500 دلار) تبدیل شود که برای این کار نیاز به کورههای مانهایم بود که قیمت هر کوره در آن زمان یک میلیون یورو بود.
جناب آقای صیاد فرهادی ابتدا تعدادی کوره را از کشور چین وارد و به کار تبدیل کلرورپتاسیم به سولفاتپتاسیم پرداخت، چرا که سولفاتپتاسیم برای خاکهای زراعی آهکی و شور ایران بسیار مناسب است. با مهندسی معکوس و تلاش شبانهروزی و طی چهار تا پنج سال یک واحد 20 هزار تنی تولید کود سولفاتپتاسیم با کیفیت مشابه خارجی راهاندازی شد.
بهمنظور توسعه تولید کود سولفاتپتاسیم در داخل کشور، سفری به آلمان و بلژیک رفتیم و از کارخانههای آنجا بازدید به عمل آمد. مشاهده شد که آنها با استفاده از کاتالیزور سولفاتمنیزیم، کلرورپتاسیم را به سولفاتپتاسیم تبدیل مینمایند که از آنها دعوت بهعمل آمد تا در ایران به این کار اقدام شود که با برقراری تحریمها این کار نیز متوقف شد.
همزمان با پیگیری ما، وزارت صنعت و معدن در منطقه خوربیابانک یک واحد تولید کلرورپتاسیم 30 هزار تنی راهاندازی نمود. در شرایط آب و هوایی کنونی کشور، برای تامین نیاز بخش کشاورزی، باید 500 هزار تن کود سولفاتپتاسیم تولید شود که با نگاهی خوشبینانه تولید داخلی به ۲۰۰ هزار تن هم نمیرسد.
بنابراین ضرورت ویژه دارد که دولت دامنه تولید کلرورپتاسیم در کویر خوربیابانک را گسترش دهد. آقای دکتر ملکوتی در پایان اضافه کرد: امکان واردات کلرورپتاسیم از روسیه و بلاروس وجود دارد؛ اما رشد قیمتها یکی از عوامل مشکلآفرین است، چرا که نسبت به چند سال قبل، قیمتها گاه تا پنج تا شش برابر افزایش یافتهاست.
تنوع در کودها
آقای دکتر ملکوتی گفت: 30 سال است که آمار و ارقام مصرف کود را در کشور جمعآوری و به سازمان IFA- FAO ارسال میکنیم. در سال 79 مقادیر مصرف کود در کشور شکل متعادلی داشت، یعنی 2 میلیون تن اوره، 550 هزار تن فسفات، 350 هزار تن پتاس و 150 هزار تن ریزمغذی بود. اما متاسفانه در سال 1400 مصرف کود تقریبا منحصر به مصرف کود اوره شد(87درصد کود اوره، 8درصد فسفات و 5درصد پتاس) و از ریزمغذیها هم خبری نیست.
آقای دکتر ملکوتی در مقوله تولید پایدار برای ایجاد امنیت غذایی تاکید کرد: با این وضعیت خشکسالی وکمبود بارندگی و آب، خودکفا شدن در محصولات کشاورزی مثل دانههای روغنی بیمعنا است.
درجه شوری آبها بالا رفته و نه به درد کشاورزی و نه صنعت میخورد. آنهایی که ادعای امنیتغذایی دارند معنی آن را نمیدانند. رتبه بهداشتی جامعه ما 123 است یعنی از برخی از کشورهای آفریقایی هم کمتر است.
وی افزود در شرایط کنونی تولید کودهای شیمیایی در کشور، باید بقایا و ضایعات کشاورزی را به خاک برگردانیم تا اندکی مواد آلی خاک افزایش یافته و به تولید پایدار کمک نماید.
آنچه اکنون تولید محصولاتکشاورزی را دچار مشکل کرده، خشکسالی، کمبود آب و بالا رفتن املاح و نمک در مزارع است که این عوارض را میتوان تا حدودی با مصرف کودهای آلی و سولفاتپتاسیم برطرف کرد، اما متاسفانه با افزایش قیمت جهانی مواد اولیه، تولید داخلی در حالحاضر با 40درصد ظرفیت انجام میشود.
هزینههای تحمیلی
آقای صیاد فرهادی در رابطه با وضعیت تولید و تامین کود در داخل کشور گفت: دولت نقش موثری در تحمیل هزینهها به تولیدکنندگان و چند برابر شدن قیمت کودها دارد. بهعنوان مثال: افزایش قیمت مواد اولیه توسط شرکتهای دولتی مانند شرکت ملی مس(اسید سولفوریک به پنج برابر نسبت به سال 1400) رسید و یا قیمت حاملهای انرژی، مانند گاز مصرفی صنایع به بیش از ۱۰ برابر افزایش یافت.
این افزایش قیمتها به شکل تصاعدی عرصه را به تولیدکننده تنگ و آثار سوء آن بر مصرفکننده نهایی تحمیل میشود.
ایشان با بیان مشکلات موجود در عرصههای تولید افزود: بهنظر میرسد که ارگانهای وابسته به دولت که اولین وظیفه آنها مقابله با بحرانها و معضلات موجود، با حمایت از تولیدکنندگان داخلی است، خود با بهانهجویی و عملکردهای ضد تولید در پی مانعتراشی برای به تعطیلی کشاندن کارخانههای داخلی هستند.
در مقولههایی ازقبیل: گاز، آب و برق بهطور پیوسته از سوی ادارههای مربوطه مشکلاتی بهوجود میآید و با این که تدوین و انعقاد قراردادهای مبتنیبر دستورالعملهای سازمانهای فوقالذکر انجام شده، باز هم از آنچه باید مراعات گردد، امتناع میکنند.
در حالحاضر بهدلیل مسائل بهوجود آمده، تولید به موضوعی حاشیهای تبدیل و بیشترین انرژی ما صرف امور غیرتولیدی میگردد. دولت هزینههای گمرکی را از 4درصد به یک درصد کاهش داده اما 9درصد ارزشافزوده دریافت میکند که 2/5 برابر حقوق گمرکی قبلی است. این رفتارها بهنوعی نقض غرض است. هزینهها را اضافه کرده، اما ادعا میکند که میخواهد نهادهها را ارزان به دست کشاورز برساند.
در سال 86، با آن که تمایل به مشارکت با چندین شرکت وجود داشت، اما آنها تمایلی به این کار نداشتند. با دریافت وام 1/5 میلیارد تومانی، شروع به خرید تجهیزات لازم نموده و با یک شرکت چینی قرارداد بستیم. پس از آماده شدن تمام کارها، چینیها گفتند حالا باید 50 هزار دلار بدهید تا کارخانه شروع به کار نماید. این کار با بدقولی چینیها نیمهتمام ماند و آنها رفتند و برنگشتند. اینگونه کارخانه مروارید ارسباران را راهاندازی کردیم اگر چه با مشکلات بسیاری مواجه شدیم.
میزان نیاز کشور به کودهای شیمیایی
آقای صیاد فرهادی در ادامه گفت: ما سالانه به 350 هزار تن سولفاتپتاسیم، 150 هزار تن کلرورپتاسیم، در حدود 750 هزار تن کود فسفاته، 250 هزار تن کودهای ریزمغذی و زیستی و 2/5 میلیون تن اوره نیاز داریم که ۱۰۰درصد اوره به روش یارانهای توسط دولت تامین و توزیع میشود و با توجه به قیمت پایین مورد استقبال کشاورزان قرار میگیرد. بخشی از کودهای پتاسه و فسفاته هم به روش یارانهای توسط شرکت خدمات حمایتی از راه تولید داخل و یا واردات تامین و یارانه ای توزیع میگردد.
وی اظهار کرد: تکلیف کشاورز معلوم نیست. با توجه به افزایش قیمت نهادههای کشاورزی و افزایش هزینههای تولید در کشور، کشاورز رغبتی برای کشت ندارد، کشاورز که باید 6 ماه منتظر بماند تا محصول را به بازار عرضه نماید، درنهایت با زیان فراوان مواجه و زمینهای کشاورزی تبدیل به ویلا و ساختمانسازی میشود.
کودها بهموقع و در زمان کشت به دست کشاورز نمیرسد و کشاورز ناچار میشود که با چند برابر قیمت واقعی آن را از بازار آزاد تهیه و زمانی کودها به او تحویل داده میشود که در واقع نیازی به آن ندارد، اما آن را خریداری کرده و در بازار آزاد میفروشد، این روش خود به وجود آورنده یک چرخه معیوب و مشکلآفرین است.
آقای صیاد فرهادی افزود: چندین برابر نیاز کشور، پروانه بهرهبرداری برای تولید کود صادر شده که بخشی از آنها بهعلت نداشتن تخصص کارشناسان وزارت صمت فقط روی کاغذ است. بهعنوان مثال کود سولفاتپتاسیم، تولید آن فقط به روش صنعتی قابل انجام و کمترین ظرفیت واحد تولیدی 10 هزار تن است؛ در حالی که پروانه بهرهبرداری 200 تنی هم در کشور وجود دارد و بنابراین تولید واقعی با تولید پروانهای فاصله دارد.
ایشان افزود: یکی از راهکارها در متعادل کردن تولید، عرضه کود در زمان مقرر و قبل از آغاز به فصل کشت است تا کشاورز با آسودگی بتواند عملیات مربوطه را انجام دهد. دولت باید از دخالتهای تنشزا در عرضه و تقاضا دست بردارد و اجازه دهد تا همه امور در روند عادی و طبیعی خود قرار گیرند.
تظاهر به تولید
وی در مورد نداشتن صداقت در عرصههای تولید گفت یک واحد تولید سولفاتپتاسیم باید حداقل 10 هزار تن ظرفیت داشته باشد در حالی که مشاهده میشود پروانههای بهرهبرداری ۲۰۰ تا 500 تنی هم داریم. برخی از دارندگان پروانه سولفاتپتاسیم، اساسا مکانی به نام کارخانه ندارند.
در سال 83 تعداد 32 پروانه تولید سولفاتپتاسیم وجود داشت که همگی بهعلت تظاهر به تولید باطل گردیدند. واردکنندهها شروع به واردات سولفاتپتاسیم کردند، اما کود تولیدی ما بهدلیل ایرانی بودن، خریدار نداشت که یکی از علل آن تبلیغات واردکنندگان بود.
کارخانه صنعت پتاس آسیا
واحد صنعت پتاس، دومین کارخانه تحت مدیریت آقایان مهندس مجتبی فرهادی و مهندس مصطفی فرهادی است که در زمستان 1396 با ظرفیت تولید 60 هزار تن سولفاتپتاسیم و 72 هزار تن اسیدکلریدریک آغاز بهکار کرد، اما به دلیل همان مشکلاتی که از آنها یاد شد تاکنون با کمتر از 50درصد ظرفیت کار کرده است، چرا که با مشکلات مواد اولیه، نقدینگی و تصمیمات لحظهای مدیران و مسئولان دولتی روبرو شدهاند، کار کردن با ظرفیت کامل کار سخت و فرسایندهای است.
راههای برونرفت از مشکلات: مدیران کارخانه صنعت پتاس گفتند: اگر تامین مواد اولیه تسهیل و قراردادهای ما با وزارت جهادکشاورزی منظم شود، تولید کود آسانتر خواهد شد.
با دریافت 100 میلیارد تومان وام باید سالیانه 20 میلیارد تومان، سود بانکی پرداخت نماییم؛ که از توان ما خارج است. تمامی هزینهها افزایش یافته اما تولید شکل معقولی برای جبران این هزینهها ندارد. گوگرد 350 تومانی، پنج برابر شده و تعرفه آب 270درصد افزایش یافت. مجموعه مشکلات کلاف درهم پیچیدهای است که نمیتوان به سادگی از آنها خارج شد.
سیاستگذاری اشتباه، عامل زیان تولیدکنندگان: آقای دکتر کریمیان اقبال، پیرو سخنان آقایان مهندس مجتبی فرهادی و مهندس مصطفی فرهادی گفت: دولت در عرصه تولید یک نقش مخرب دارد. با تخریب بازار آزاد رقابت را از بین برده و به جای آن که به کشاورز کمک نماید تا بتواند کود را با قیمت رقابتی بخرد با قرار گرفتن در وسط میدان، هم به خودش و هم به کشاورز آسیب میرساند.
آنچه موجب جلوگیری از پیشرفت ما در عرصههای کشاورزی گردیده نه از سوی موضوعات تخصصی بلکه بهدلیل سیاستگذاری و مدیریت غلط است.
آقایان رضا صفری، مدیر فنی تولید مجموعه صنعت پتاس آسیا و کامران نوروزی، مدیر فنی و تولید مروارید ارسباران اضافه نمودند: در این دو مجموعه 200 نفر مشغول به کار هستند. همچنین، کورههای هر یک از کارخانهها با ظرفیت 15 هزار تن در حال کار است. روش کار این چنین است که کلرورپتاسیم و اسیدسولفوریک وارد کوره میشود و در دمای 540 درجه تبدیل به سولفاتپتاسیم میشود.
محصول جانبی نیز اسیدکلریدریک است که به سمت برجهای جذبکننده هدایت میشود. تولید روزانه در حدود 200 تن است.
از تولیدات مهم شرکت صنعت پتاس آسیا
سولفاتپتاسیممحلول: سولفاتپتاسیممحلول(SSOP)، کود دو منظوره است و حدود 50درصد اکسیدپتاسیم(K2O) و 52درصد سولفات(SO4) دارد. حلالیت آن در آب در دمای معمولی با غلظت محلولهایی که برای کودآبیاری تهیه میشوند(معمولاً بین نیم تا یک درصد)، مناسب است. سولفات و پتاسیم موجود در سولفاتپتاسیممحلول به سهولت توسط ریشه گیاهان قابل جذب میشود.
کود سولفاتپتاسیمِ محلول، به شکل پودر نرم سفید رنگ بوده و محلول آن اسیدی است. بنابراین، برای روش کود آبیاری، بسیار مناسب است. این کود فاقد کلر است(زیادی کلر باعث کاهش کیفیت بسیاری از محصولاتکشاورزی میشود که به کلر حساس هستند.
مثلاً کلر منجر به کاهش درصد قند انگور میشود). همچنین، دارای شاخصهایآبشویی و ضریبشوری پایین است.
سولفاتپتاسیممحلول دارای خاصیت اصلاحکنندگی موضعی pH ریزوسفر و درنهایت افزایش کارایی این کود بهواسطه افزایش فراهمی همزمان سایر عناصر در خاک میشود.
pH پایین این کود منجر افزایش حلالیت ترکیبات نامحلول فسفاتی و ریزمغذیهای رسوب یافته در خاک میشود و افزایش فراهمی اینگونه عناصرغذایی در خاک و قابلیت جذب آنها توسط گیاه را در پی دارد.
از سوی دیگر، از گرفتگی احتمالی قطرهچکانها در سیستم آبیاری تحتفشار جلوگیری میکند.
این کود مشابه سولوپتاس خارجی است و میتواند کشور را از واردات آن بینیاز نماید. امتیاز مصرف سرک این کود را میتوان در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولاتکشاورزی، شاخص آبشویی کم و ضریب شوری پایین و افزایش مقاومت گیاهان به بیماریها و آفتها است.
سولفاتپتاسیم محلول را میتوان با اکثر سموم حشرهکش و ضدقارچ بهمنظور برگپاشی و به میزان پنج کیلوگرم بر هکتار مخلوط نمود و از طرف دیگر، به سهولت و بهمیزان 25 کیلوگرم بر هکتار با روش کودآبیاری استفاده نمود.
مصرف این کود در خاکهایی که پتاسیم آنها تخلیه شده و زمانی که خاک نمیتواند نیاز غذایی گیاه را تأمین نماید. همچنین، برای محصولات پرتوقع نظیر انواع سبزی و صیفی، بسیار مؤثر است.
مصرف سولفاتپتاسیممحلول بر کود نیتراتپتاسیم نیز ارجحیت دارد؛ زیرا نیترات بیش از اندازه در سبزی و صیفی، سبب تجمع نیترات در اندامهای خوراکی و در درختان میوه، کیفیت میوه را کاهش میدهد. این کود دارای شاخص آبشویی و ضریب شوری پایینی است.
شاخص نمک سولفاتپتاسیممحلول نسبت به شاخص کودهای دیگر پتاسیمی، بسیار کمتر بوده و برای مناطقی که در معرض خطر شوری قرار دارند، بهترین کود از این لحاظ است و لازم است به شیوه سرک استفاده شود.
سولفاتپتاسیمِ محلول منجر به تولید محصولات کشاورزی با کیفیت بهتر و طعم مطلوبتر میگردد، بهطوری که اندازه تولیدات درشتتر و یکنواختتر شده و عملکرد هکتاری افزایش پیدا میکند. سولفاتپتاسیممحلول اثر مثبتی بر میزان قندها و اسیدها داشته و ویتامین و نشاسته میوهها را افزایش میدهد.
میوهها و سبزیجاتی که با سولفاتپتاسیممحلول تغذیه میشوند، در برابر بیماری و خراش، مقاومتر هستند. علاوهبر این، این قبیل محصولات، قابلیت بیشتری برای انبارداری و کنسروشدن خواهند داشت.
سولفاتپتاسیمِ محلول محتوی کلاتروی: دارای کلاتروی غنی از عناصرغذایی پتاسیم، گوگرد و روی، قابل جذب برای گیاه بوده و دارای 50درصد اکسیدپتاسیم(K2O)، 52درصد سولفات(SO4) و یک درصد روی(Zn) با بنیان EDTA است.
حلالیت این محصول در آب با دمای معمولی با غلظت محلولهایی که برای کودآبیاری(معمولاً بین نیم تا یک درصد) تهیه میشود، مطلوب است.
این کود به صورت پودر نرم سفید رنگ بوده و محلول آن اسیدی است. بنابراین، برای کود آبیاری بسیار مناسب است (از کلاتروی با بنیان EDTA به دلیل درشتی کمپلکس آن، بهتر است به روش محلولپاشی استفاده نگردد، بلکه بهترین روش استفاده آن، همراه با آبآبیاری است).
کود سولفاتپتاسیممحلول، دارای کلاتروی با شاخص آبشویی کم و ضریب شوری پایین بوده و مصرف آن سبب افزایش مقاومت گیاهان به بیماریها و آفتها میشود.
این کود دارای خاصیت اصلاحکنندگی موضعی pH ریزوسفر و درنهایت افزایش کارایی این کود بهواسطه افزایش فراهمی همزمان سایر عناصرغذایی در خاک میشود. از سوی دیگر، از گرفتگی احتمالی قطرهچکانها در سیستم آبیاری تحتفشار جلوگیری میکند.
این کود که توسط شرکت مروارید ارسباران تولید میشود؛ در تمامی گیاهان زراعی، دارویی، باغی و گلخانهای به صورت کود آبیاری(به میزان 25 کیلوگرم بر هکتار با روش تقسیط همراه با نوبت آخر سرک اوره) قابل استفاده است.
این کود اثربخشی بسیار خوبی داشته و در افزایش عملکرد هکتاری و بهبود کیفیت محصولاتکشاورزی نقش بسیار موثری دارد.
مصرف این کود در خاکهایی که پتاسیم آنها تخلیه شده و زمانی که یا خاک نمیتواند نیاز غذایی گیاه را تأمین نماید و همچنین، برای محصولات پرتوقع نظیر انواع سبزی و صیفی، بسیار مؤثر است.
با مصرف سرک سولفاتپتاسیم محلول محتوی کلاتروی تولید محصولاتکشاورزی با کیفیت بهتر امکانپذیر میگردد، بهطوری که اندازه میوهها درشتتر، یکنواختتر و خوشرنگتر شده و عملکرد هکتاری نیز افزایش مییابد.
کود سولفاتپتاسیمِ محلول محتوی کلاتروی، اثر مثبتی بر میزان قندها و اسیدها داشته و ویتامین و نشاسته میوهها را نیز افزایش میدهد.
میوهها و سبزیجاتی که با این کود تغذیه میشوند، در برابر بیماری و خراش، مقاومتر هستند. علاوهبر این، این قبیل محصولات، قابلیت بیشتری برای انبارداری و کنسرو شدن خواهند داشت.
با مصرف سرک سولفاتپتاسیمِ محلول محتوی کلاتروی، غلظت آلاینده ها ازجمله نیترات(NO3) و کادمیوم(Cd) در محصولاتکشاورزی به مقدار قابلتوجهی کاهش یافته و بهدلیل خاصیت سینرژیستی پتاسیم(K) با روی(Zn)، مقابله با تنشهای زنده و غیرزنده منجمله شوری امکانپذیر میگردد.
نوآوری جدید: امروزه یکی از معضلاتی که کشورهای جهان بهویژه کشورمان ایران با آن مواجه است مقابله با پدیده گرد و غبار است. تاکنون برای رفع مشکل گرد و غبار راهکارهای متفاوتی ارائه شده از جمله ایجاد پوشش گیاهی، استفاده از بادشکن و استفاده از مالچ نفتی.
مالچها پوششهایی هستند که با ایجاد چسبندگی میان ذرات گرد و غبار سبب جلوگیری از پراکنش (پراکندگی) آنها در محیط(یا هوا) میشوند.
شرکت صنعت پتاس آسیا مفتخر است اعلام نماید با دستیابی به فرمول ویژهای از مالچ معدنی بر پایه کلسیمکلراید براساس استاندارد ASTM D98 در واحد تحقیق و توسعه خود توانسته است استفاده از این مالچ پر ارزش در کشور را تسهیل نموده و با انجام آزمایشهای مکرر در شرایط گوناگون، هماکنون میتواند تضمین کارایی آن را برای استفاده معدنداران، کشاورزان، ارگانهای تابعه وزارت راه و ترابری و سازمان محیطزیست اعلام نماید.
امید است با گسترش استفاده از مالچهای معدنی در کشور، گامی در جهت توسعه رفاه و رضایت مردم برداشته شود. آنچه در کارخانههای مروارید ارسباران و صنعت پتاس آسیا مشاهده شد، نمادی از خواستن و توانستن بود که با توجه به تمامی مشکلات و موانع موجود با عزمی راسخ تولید در این مجموعه ادامه داشت.
نکاتی که نمیتوان از کنار آنها به سادگی گذشت حمایتنکردن، اشکالتراشی، همکاری نکردن، ایجاد موانع و دخالت خارج از اصول و ضوابط اقتصادی دولتها در عرصههای تولید است، چیزهایی که تمامی تولیدکنندگان در عرصههای گوناگون از آنها گلهمند هستند و یکی از دلایل ناتوانی در جذب سرمایه از یکسو و فرار سرمایههای داخلی از سوی دیگر را بهوجود آورده است.
بدیهی است که در صورت صدق گفتار در مسئولان دولتی مبنیبر حمایت از تولید، علیرغم تمام شعارهایی که میدهند، تولیدکنندگان ایرانی خالصانه تمایل به تامین نیازهای جامعه دارند.