کشت نشایی و مزیت‌های آن

کشت نشایی محصولات زراعی و باغی را شاید از جهاتی بتوان یک انقلاب در کشاورزی به حساب آورد؛ چرا که موجب افزایش قابل توجه عملکرد محصول و کاهش میزان حجم آب مصرفی می‌شود. از طرفی نیز با توجه به افزایش روزافزون سطح زیرکشت محصولات مختلف سبزی و صیفی، به‌ویژه توسعه سیستم‌های کشت گلخانه‌ای، توجه به هسته‌های اولیه تولید، یعنی بذر و نشاء اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت و تولید نشاء به‌عنوان یک حرفه اشتغال‌زا و پردرآمد نقش مهمی در این زمینه خواهد داشت.

اخبار سبز کشاورزی ؛ نشاء گیاه کوچکی است که قسمتی از دوره رشد خود را در شرایط محیطی (از جمله نور و دمای) کنترل شده می‌گذراند و پس از مساعد شدن آب و هوا، به زمین اصلی منتقل می‌شود. به عمل انتقال و کاشت نشاء در زمین اصلی، نشاکاری گفته می‌شود.

مزایای کشت نشایی

مزایای فراوانی برای کشت نشایی می‌توان در نظر گرفت که یکی از مهم‌ترین آنها به‎ویژه با توجه به شرایط اقلیمی در کشور ایران، صرفه‌جویی در مصرف آب است که طبق برخی نظرات، در کشت نشایی می‌توان تا 3 برابر روش‌های کاشت مستقیم بذر، کارایی مصرف آب را بالاتر برد و اگر تمام مزایای دیگر کشت نشایی را به کناری بگذاریم، همین یک مزیت می‌تواند ما را مجاب کند که به‎صورت جدی، کشت نشایی را مورد توجه قرار دهیم. از جمله مزیت‌های کشت نشایی با توجه به منابع و تحقیقات اعلام شده عبارتند از:

افزایش 3 برابری کارایی مصرف آب؛ کاهش 25درصدی طول دوره کشت؛ کاهش 50 درصدی مصرف آب در صورت تلفیق کشت نشایی با آبیاری تحت فشار؛ افزایش 40درصدی عملکرد و کاهش یک‌ششم تا یک‌سوم مصرف بذر در هکتار کاهش 15 الی 20 درصد، مصرف آب کشاورزی که معادل با کل آب مصرفی در صنعت و شرب کشور است؛ افزایش 20 تنی عملکرد در محصولی مانند ذرت علوفه‌ای؛ جبران زمان از دست رفته توسط کشت نشایی در مواقعی که کشت مستقیم به هر دلیل، دیرتر انجام می‌گیرد.

در کشت نشایی، کشاورز می‌تواند بوته‌های قوی‌تر را به مزرعه منتقل نماید و بدین ترتیب مزرعه یکدست‌تری نیز داشته باشد؛ در کشت نشایی مبارزه با علف‌های هرز بهتر و آسان‌تر خواهد بود؛ و همچنین فرصت بیشتری برای آماده‌سازی زمین و علمیات زراعی و اقدامات مدیریتی نسبت به کشت مستقیم بذر وجود دارد.

این‌ها نمونه‌هایی از مزایای کشت نشایی بود که به‎صورت مختصر و تیتروار به آن اشاره گردید. اما در کنار آن، کشت نشایی پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های خاص خود را نیز دارد که باید آنها را مدنظر قرار داد و در مقایسه با آن، کشت مستقیم بذر ساده‌تر و برای بیشتر کشاورزان قابل اجرا است.

کشت نشایی در سطح وسیع نیاز به دستگاه‌ها و امکانات خاصی دارد که شاید یکی از چالش‌های عمده در مورد گسترش کشت نشایی نیز همین موضوع باشد. ضمن این‌که برای جایگزینی کشت نشایی با کشت مستقیم بذر، باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که بعد از کشت نشایی، باید رطوبت مورد نیاز گیاه تا زمان استقرار در زمین‌ اصلی به‌خوبی تامین شود که این مسئله نیز می‌تواند به‎عنوان یکی از عوامل بازدارنده توسعه کشت نشایی به‎حساب آید.

انواع بسترهای کاشت نشا

نشا را می‌توان با توجه به شرایط آب و هوایی در گلخانه، تونل‌های پلاستیکی، خزانه معمولی یا خزانه هوای آزاد، کشت و پرورش داد.

برای کشت بذر اکثر محصولات در کشت نشایی، از سینی مخصوص استفاده می‌کنند. اغلب سینی‌ها دارای حجره‌هایی به شکل مخروط یا هرم معکوس هستند که به سمت کف باریک می‌شوند.

هر محصول، به سینی کشت مناسب خود نیاز دارد که انتخاب آن باید با مشورت کارشناسان و افراد باتجربه باشد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۴- اردیبهشت ۱۴۰۲