واردات در زمان رکود بازار برنج ایرانی
مانند بسیاری از مسائل دیگر، آمارهای متفاوتی در مورد میزان برنج مورد نیاز و تولید داخلی آن ارائه شده است.
محمدجواد عسکری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در تیرماه سال 1401 در جلسه‌ای عنوان کرده بود که از 3 میلیون تن برنج مورد نیاز کشور، یک میلیون تن آن از طریق واردات تامین می‌شود، ولی متاسفانه رانت و فساد در واردات برنج وجود دارد که دولت باید تصمیم‌های مهمی در این خصوص اتخاذ کند.
اخبار سبز کشاورزی؛ در این میان بازار برنج چه در مورد واردات وچه در مورد برنج داخلی با حواشی زیادی روبرو است که گویا امسال به دلیل واردات بیش از حد، بخش زیادی از برنج داخلی سال گذشته روی دست تولیدکنندگان و معامله‌گران باقی مانده باشد.
برنج وارداتی برنج ایرانی را به زیر کشید
در این میان حسن تقی‌زاده، رئیس اتحادیه برنج فروشان بابل درباره وضعیت بازار برنج عنوان میکند که واردات بی‌برنامه، برنج ایرانی را به زیر کشید. وی علت این واردات بی‌رویه را رانت‌خوری عده‌ای دلال و سودجو میداند و می‌گوید: عموم فروشگاه‌های زنجیره‌ای که برنج ایرانی می‌فروشند، در واقع سودشان در واردات برنج خارجی است و برنج ایرانی را تنها برای سرپوش گذاشتن به این واردات انبوه عرضه می‌کنند.
تقی‌زاده با بیان اینکه واردات نباید قطع شود بلکه باید آن را مدیریت کرد، ادامه می‌دهد: سال‌های گذشته، اوایل مرداد ماه، ورود برنج‌های خارجی ممنوع می‌شد اما در سال 1401 این کار را نکردند. البته مدتی کمبود مصنوعی ایجاد کردند تا زمینه واردات را فراهم آورند. وی می‌گوید: در حال حاضر کشور حدود یک میلیون و 300 هزار تن کمبود دارد اما واردات بیش از این میزان انجام می‌شود و با این اقدام یعنی واردات بیش از نیاز، در بازار برنج ایجاد تنش می‌کنند.
دست وزارت جهاد کشاورزی در دست واردکنندگان
رضا حاجی‌پور، نماینده مردم آمل نیز با اشاره به برداشت برنج شالیکاران شمالی در مرداد و شهریور گفته بود که در سال‌های گذشته در این مواقع برای حمایت از شالیکاران داخلی، حداقل به مدت 5 ماه واردات برنج ممنوع می‌شد و در صورت نیاز پس از این مدت، اقدام به واردات می‌شد اما متاسفانه در سال 1401 وزارت جهادکشاورزی در فصل برداشت و ماه‌های بعد از آن نیز اجازه داد تا برنج وارد کشور شود که این اقدام نسنجیده باعث رکود کامل در خرید و فروش بازار برنج داخلی شده و تاکنون بخش زیادی از برنج داخلی در انبارها و شالیکوبی‌ها دپو شده است.
سردرگمی!؟
13 دیماه 1401 مسیح کشاورز، دبیر کمیسیون واردکنندگان و تامین‌کنندگان برنج کشور خبر از ممنوعیت واردات برنج می دهد، اما در 21 دیماه 1401 مدیر کل دفتر بازرگانی داخلی وزارت جهادکشاورزی از رفع ممنوعیت واردات برنج خبر داد و گفت: طی 24 ساعت گذشته 100 هزار تن ثبت سفارش انجام شده است. به گفته وی در راستای تنظیم بازار برنج، محدودیت واردات حذف و در این میان معلوم نیست که بالاخره با توجه به این صحبتها واردات برنج ممنوع بوده است یا نه؟!
حمایت از سفره مردم؟!
رحمتالله نوروزی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اول بهمن 1401عنوان کرد: واردات برنج در راستای حمایت از سفره‌های مردم انجام شده اما باید جزئیات آن بیشتر بررسی شود.
وی عنوان کرد: قوت غالب مردم در سنوات گذشته برنج بوده که هم‌اکنون توان خرید آن را ندارند و دولت باید به شکل کالابرگ یا هر شیوه دیگری از مردم حمایت کند که البته با توجه به بالا بودن هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت در دو سال اخیر، باید طوری برنامه‌ریزی شود که کشاورز هم متحمل زیان نشود.
واگذاری تنظیم بازار به واردکنندگان
محسن شیراوند، معاون وقت توسعه بازرگانی وزارت جهادکشاورزی 17 بهمن 1401 خبر از واگذاری تنظیم بازار برنج به انجمن واردکنندگان برنج داد و گفت: با توجه به سیاست‌های کلی دولت در جهت کاهش تصدی‌گری و با هدف ساماندهی امور اجرایی بازار برنج خارجی، از جمله کنترل قیمت، توزیع و واردات این محصول، تفاهم‌نامه‌ای از سوی معاونت توسعه بازرگانی با انجمن واردکنندگان برنج بخش خصوصی فعال در این حوزه به امضا رسید که طبق آن بخش خصوصی تحت نظارت و در چارچوب ضوابط و سیاست‌های ابلاغی وزارت جهادکشاورزی در این خصوص اقدام خواهد کرد.
شیراوند تاکید کرد که حمایت از تولید داخلی و مصرف کنندگان در این سیاست‌های ابلاغی لحاظ شده است، حمایتی که در واقع نفع آن به واردکنندگان رسید.
حمله حشرات به برنج مانده در انبارها
16فروردین 1402 سیدعلی طاهری، رئیس اتحادیه برنج فروشان بابل اعلام میکند که 70 درصد برنج‌های وارداتی در استان‌های شمالی و تولیدکننده، توزیع می‌شوند و با سوء استفاده سوداگران منجر به تخریب کیفیت برنج ایرانی شده است.
رئیس اتحادیه برنج فروش‌های بابل گفت: در حالی‌که 50 درصد برنج‌های سال گذشته در انبار کارخانه‌ها دپو شده‌اند و مرداد ماه نیز فصل برداشت برنج است، قیمت این محصول در کارخانه‌ها حدود 20 درصد کاهش یافته است.
وی گفت: گرم شدن هوا که تقریبا از اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد آغاز می‌شود، منجر به حشره گذاشتن برنج می‌شود؛ شپشک برنج، ابتدا در سطح بوده که می‌توان با قرص برنج آن را از بین برد اما اگر برنج‌ها پس از یک سال به فروش نرسند، این حشره روی برنج حفره ایجاد کرده و منجر به آرد شدن محصول می‌شود؛ به طوری که اگر پس از یک سال کیسه برنج خالی شود و دوباره درون کیسه ریخته شوند، بخشی از کیسه برنج خالی می‌ماند؛ چون بخشی از آن آرد شده و از بین رفته است. وی گفت اگر بازار رونق نگیرد و برداشت امسال به موجودی فعلی اضافه شود، وضعیت خوبی برای بازار برنج امسال پیش‌بینی نمی‌شود.
نیاز به واردات، صفر است
علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهادکشاورزی، 21 فروردین 1402 با اشاره به وجود برنج‌های تولید داخل از سال گذشته و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای افزایش تولید داخلی و در سال زراعی جاری، گفت: با توجه به این مهم، به طور تقریبی نیاز به واردات برنج خارجی به صفر می رسد. به گفته وی، بررسی‌ها از وجود برنج تولیدی سال گذشته در شالیکوبی‌ها و انبارهای شمال کشور خبر می‌دهد.
واردات بی‌رویه را رد می‌کنیم، بخش دولتی هم متهم است !
6 اردیبهشت 1402 مسیح کشاورز، دبیر انجمن تامین‌کنندگان برنج در واکنش به مباحث مطرح شده نسبت به شکسته شدن رکورد واردات برنج، این مسئله را تکذیب کرد و گفت: سال گذشته یک میلیون و 783 هزار تن برنج وارد کشور شده که از این میزان یک میلیون و 363 هزار تن سهم بخش خصوصی است.
وی با بیان اینکه 400 هزار تن از این واردات توسط بخش دولتی برای ذخایر احتیاطی انجام گرفته است، افزود: درباره افزایش واردات در سال 1401 نسبت به سال 1400 باید به این نکته توجه داشت که واردات برنج در فصل برداشت محصول داخلی در سال 1400 ممنوع بوده اما در سال گذشته این ممنوعیت لحاظ نشده است. وی همچنین عنوان کرد: گرانی بیش از اندازه برنج ایرانی و شرایط اقتصادی و معیشتی مردم باعث شد که تمایل به مصرف برنج خارجی افزایش یابد.
سیستمی‌شدن ثبت سفارش برنج
میثم جاهدی، مدیرکل دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهادکشاورزی در 10 خرداد 1402 از سیستمی شدن ثبت سفارش کالای استراتژیک برنج خبر داد. وی گفت: با توجه به ساختارهای جدید و نظر شورای بازرگانی وزارت جهادکشاورزی مبنی بر شفافیت و تسهیل امور بازرگانان، تجار و فعالان امنیت غذایی مردم، شفافیت‌سازی در زمینه ثبت سفارشات از مسائل مورد اهمیت است و با سیستمی شدن ثبت سفارش شرکت‌ها، قابلیت رصد دقیق و حل سریع مسائل وجود دارد. وی با بیان اینکه کالای استراتژیک برنج به عنوان یکی از مهم‌ترین کالاهای اساسی و مصرفی مردم و یک کالای ارز بر که ثبت سفارش آن به دلیل پیچیدگی‌های خاص و متفاوت با سایر کالاها، به‌صورت دستی انجام شده است، گفت: سیستمی شدن به معنای بررسی خودکار فرمت‌های ثبت سفارش شرکت‌ها بر اساس مبانی تعریف شده اعم از بررسی اصالت مدارک و سقف قیمتی و سایر موارد موثر و تائید یا رد خودکار ثبت سفارش‌ها است.
جاهدی با بیان اینکه سیستمی شدن ثبت سفارشات برنج با تاخیر 5 ساله انجام می‌شود، گفت: مقرر شده با همکاری بین دستگاهی، سیستمی شدن ثبت سفارش‌های برنج از اواخر خرداد ماه سال جاری اجرایی شود. وی عنوان کرده که این تاخیر باعث بروز مشکلات عدیده کمبود یا بیشبود ثبت سفارشات سالانه، عدم محاسبه دقیق سهم بازار شرکت‌ها و عدم امکان رصد مناسب جریان ورود کالا به کشور شده که این مشکلات، مورد انتقاد واردکنندگان، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است.
قوز بالاقوز
طبق برخی گفتهها حدود 650 هزار هکتار از اراضی کشور را شالیزارها تشکیل می‌دهند که 500 هزار هکتار آن در استان‌های شمالی است و اگر چه واردات برای تامین نیاز داخلی صورت می‌گیرد، اما به اقتصاد کشاورزان ضربه می‌زند.
موضوع بازار برنج طی یک سال گذشته یکی از مسائل مهم بخش کشاورزی و سفره غذایی مردم بوده است. به‌طوری که اگرچه ساداتی‌نژاد با صلاحدید رئیسی از وزارت جهادکشاورزی کنار گذاشته شد، اما قبل از آن چند باری نمایندگان مجلس برای استیضاح او خیزهایی برداشته بودند که از جمله دلایل آنها برای استیضاح ساداتی‌نژاد، مدیریت نکردن درست ساماندهی وضعیت برنج و حجم زیاد گلایه‌های کشاورزان بوده است.
حال با نکاتی که گفته شد به نظر می‌رسد که بخش زیادی از برنج تولیدی سال قبل، تاکنون (اواخر خرداد ماه) در انبارها باقی مانده است و از اواخر مرداد ماه نیز برداشت از سطح شالیزارها آغاز و برنج جدید، وارد بازار خواهد شد که قوز بالا قوز شده و محصولات جدید نیز به محصول برنج باقی‌مانده از سال قبل افزوده خواهد شد. مشخص نیست چه بر سر برنج، حاصل دسترنج کشاورزان خواهد آمد و چه میزان از اراضی شالیزارها به ویلا یا باغ تبدیل می‌شود!
