شیوع فیتوفتورای سیب‌زمینی در برخی مناطق کشور

اخیراً و نیز در سال زراعی جاری، شیوع بیماری فیتوفتورایی سیب‌زمینی در برخی استان‌های کشور، ازجمله در استان‌های اردبیل و گلستان گزارش شده که تولید این محصول را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند و در صورت نبود کنترل، می‌تواند خسارت‌های سنگینی به کشاورزان و بهره‌برداران وارد کند.

اخبار سبز کشاورزی؛ حسین کاظمی| بیماری بادزدگی فیتوفتورایی سیب‌زمینی به‌وسیله عامل قارچی Phytophthora infestans ایجاد می‌شود که از مهم‌ترین بیماری‌های سیب‌زمینی، به‌ویژه در مناطق خنک و مرطوب به حساب می‌‌آید و برای کنترل آن، حجم قابل‌توجهی از قارچ‌کش‌های شیمیایی مصرف می‌شود.

یکی از عوامل تعیین‌‌کننده در همه گیری آن، مساعد بودن شرایط محیطی(رطوبت و دما) است. سرعت انتشار این بیماری بسیار بالا و در شرایط مساعد ظرف حدود 10 روز می‌تواند تمام مزرعه را آلوده نماید.

بیشتر بخوانید: سیب زمینی جوانه‌زده را می‌توان خورد؟

توان خسارت‌زایی بیماری قابل توجه است و با توجه به سرعت بالای گسترش بیماری، استفاده از قارچ‌کش‌های مختلف در قالب یک سیستم پیش‌آگاهی می‌تواند کنترل موثر بیماری را به دنبال داشته باشد.

یکی از علت‌های مهم در انتقال و آلودگی این بیماری استفاده از غده‌های بذری آلوده است. قارچ عامل بیماری بادزدگی فیتوفترایی سیب‌زمینی، زمستان را به صورت «میسلیوم» در داخل غده‌های سیب‌زمینی آلوده سپری می‌کند.

آلودگی‌های جدید، از طریق گسترش میسلیوم در غده‌های آلوده که از سال قبل در مزرعه باقی مانده یا در همان سال کاشته شده است، اتفاق می‎افتد و به سلول‌ها و چشمک‌های در حال رشد حمله و طی فرایندهایی تمام گیاه را آلوده می‌نماید.

با توجه به این نکته، یکی از مهم‎ترین راه‌های جلوگیری از این بیماری، استفاده از سیب‌زمینی بذری عاری از عامل بیماری است.

آثار بیماری در اندام هوایی

علائم بادزدگی فیتوفتورایی سیب‌زمینی، در حاشیه برگ‌های پائین ظاهر می‌شود. در قسمت‌های هوایی گیاه، ابتدا نقاط آب گزیده غیرمنظم یا محدود ایجاد و معمولا در هوای مرطوب، این نقاط به سرعت گسترش می‌یابند.

در شرایط رطوبتی مستعد، تمام قسمت‌های هوایی نرم گیاه سوخته شده و بوی نامطبوبی تولید می‌کنند و تنها قسمت باقیمانده از بخش هوایی گیاه، ساقه‌ها خواهد بود. در هوای خشک فعالیت قارچ متوقف می‌شود، لکه‌های موجود از گسترش باز می‌مانند، برگ‌ها سیاه و پیچیده شده و درنهایت خشک می‌شوند و در زیر برگ، اثری از قارچ دیده نمی‌شود.

آثار بیماری در غده ها

در غده‌های سیب‌زمینی، ابتدا لکه‌های کم و بیش نامنظم قهوه‌ای یا سیاه ارغوانی ظاهر می‌شود و در صورت برش غده، بافت آلوده آب‌گزیده تیره و تا حدودی قرمز متمایل به قهوه‌ای به نظر می‌رسد که 15-5 میلی‌متر عمق دارند و بعدا این مناطق سخت، خشک و کمی فشرده می‌شوند.

تغییرات اقلیمی پیش‌ ‎ بینی‌ ‎ ها را سخت ‎ می کند

حسن مؤمنی، رئیس بخش بیماری‌های گیاهی موسسه گیاه پزشکی کشور در این مورد به خبرنگار ما می‌گوید: موسسه تحقیقات گیاه پزشکی در چنین مواردی با ارائه پیش آگاهی و دستورالعمل‎های لازم به کشاورزان، به کنترل آفات و بیماری ها کمک می‌کند؛ برای بیماری بادزدگی سیب‌زمینی نیز برخی پیش ‎آگاهی‌ها و دستورالعمل‌ها برای استان‌ها و مناطق مستعد، به اطلاع کشاورزان، بهره‌برداران و کارشناسان رسیده و تا حدودی باعث کنترل این بیماری شده و از افزایش خسارت جلوگیری می‌کند.

او گفت: همچنین در کارهای تحقیقاتی نیز برنامه هایی برای بهینه‌تر کردن روش‌های مقابله با این بیماری وجود دارد که در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.

مؤمنی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان امیدوار بود این بیماری در سال‌های آینده به‎خوبی مهار شود و از خسارت آن در امان باشیم، نیز گفت: تغییرات اقلیمی گاهی پیش‌بینی دقیق و ارائه پیش ‎آگاهی ‎ها را دشوار می‌کند اما با اقدامات انجام شده اگر کشاورزان پروتکل‌ها و دستورالعمل های اعلامی را رعایت کنند، این بیماری کنترل خواهد شد.

برخی بی‌توجهی‌ها اتفاق افتاده است

ذبیح‎الله اعظمی‌ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در این مورد به خبرنگار ما گفت: این بیماری از طریق زمستان‌گذرانی در غده‌های آلوده منتقل می‌شود و این نشان می‌دهد که مسئولان جهادکشاورزی باید توجه لازم را به موضوع می‌داشتند و از سال قبل این بیماری را دنبال می‌کردند؛ بنابراین یک بخش کار این است که چرا غده‌های آلوده کشت شده‌اند؟!

وی افزود: بخشی از موضوع نیز به شرایط آب و هوایی برمی‌گردد که وضعیت رطوبت و دما، مناسب توسعه این بیماری هستند.

اعظمی ساردویی با اشاره به این‌که، این همان قارچی است که گسترش آن در سال 1850 در ایرلند باعث قحطی، تلفات و مهاجرت عده زیادی از گرسنگی شد، عنوان کرد: اما در حال‌حاضر شدت این بیماری به آن اندازه نگران کننده نیست، هرچند اگر همه‎گیری آن گسترش پیدا کند، باعث خسارات زیادی می‌شود.

وی با بیان اینکه سازمان‌های جهادکشاورزی باید با توجه به آلودگی‌های قبلی، پیش آگاهی‌های لازم را انجام می‌دادند، گفت: در کمیسیون کشاورزی نیز پیرو تذکرات برخی نمایندگان در این مورد، حساسیت لازم وجود دارد و مشکل را پیگیری خواهیم کرد.