چگونگی مبارزه با علف‌های هرز مقاوم
مشکل علف‌های هرز در بخش کشاورزی موضوعی ازلی و ابدی است و تا هنگامی که سموم علف‌کش، عرضه نشده بودند، کشاورزان تقریبا با روش‌های مکانیکی با آنها مبارزه می‌کردند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ ساخت علف‌کش‌ها تا چند دهه بارقه امیدی در دل کشاورزان روشن نمود اما با گسترش سطح زیرکشت در تمام جهان به دلیل نیاز روزافزون به غذای بیشتر، جمعیت علف‌های هرز نیز به موازات این توسعه، گسترش بی‌سابقه‌ای یافت و حتی گیاهانی که پیش از ان به صورت علف‌های مرتعی و یا جنگلی در چرخه طبیعی خود قرار داشتند به شکل علف‌های هرز در مزارع نوبنیاد درآمدند و لزوما مقدار و تنوع علف‌کش‌ها نیز افزایش یافت.
در این روند اما، ظهور علف‌هایی که نسبت به علف‌کش‌ها مقاوم شده و دیگر به سموم علف‌کش عکس‌العمل نشان نمی‌دهند، خود به معضلی جدید مبدل شده است، به گونه‌ای که الزاما باید در پی تمهیدات و یا سموم قوی‌تری بود. دیگر سموم شیمیایی کنونی اعم‌از پیش از کاشت، قبل از سبز شدن و پس از رشد محصول، برای مبارزه با برخی از علف‌های هرز مقاوم چندان موثر نیستند، بنابراین به مواد و روش‌های جدیدی نیاز است.
اکنون، به دلیل سمپاشی‌های نامناسب، تکراری و گاه غیرضروری، به تنهایی 165 نوع علف هرز وجود دارد که نسبت به سموم علف‌کش مقاوم شده‌اند. بخش زیادی از مناطق ذرت‌کاری در جهان و به ویژه آمریکا، به علت تکرار در استفاده از سموم علف‌کش مشابه یا یکسان، گرفتار این مشکل گردیدهاند.
گیاهان خانواده تاج‌خروس از جمله علف‌های هرزی هستند که به تعدادی از علف‌کش‌ها مقاومت نشان می‌دهند، اگرچه این مقاومت، شکلی نسبی دارد.
علاوه بر تاج‌خروس، علف‌های هرز دیگری نیز به سموم علف‌کش مقاوم شده‌اند که چند گونه از آنها عبارتند از:
1- پیرگیاه Common Ragweed
2- علف اسب
3- دم روباهی‌ها
4- زانتیوم Xanthium (توق)
چگونگی مقاوم شدن علف‌های هرز
سرعت و روش‌های مقاوم شدن علف‌های هرز به سموم متفاوت است. کارشناسان علف‌های هرز، چگونگی مقاوم شدن علف‌ها را اینگونه توضیح می‌دهند:
• معمولی‌ترین شکل مقاوم شدن علف‌های هرز در درجه اول دامنه ایجاد مقاومت است که در آن، یک پروتئین با ایجاد موتاسیون در علف هرز، مانع از اتصال و ایجاد پیوند سم با نقاط حساس و آسیب‌پذیر علف می‌شود. این پروتئین به گونه‌ای عمل می‌کند که گویی هیچ سمی به گیاه پاشیده نشده است.
• مقاومت متابولیکی که در این حالت برخی از مواد درونی گیاه، مانع از رسیدن علف‌کش به نقاط آسیب‌پذیر می‌شوند. در چنین شرایطی ماده شیمیایی در گیاه متابولیزه یا متوقف می‌گردد، به گونه‌ای که گویی اساسا گیاه علف‌کش را نمی‌شناسد و در نتیجه گیاه زنده میماند. در مقاومت متابولیکی به گیاه هشدار داده می‌شود که در مقابل مواد شیمیایی از خود مقاومت نشان دهد.
محققان استرالیایی متوجه شده‌اند که علف هرز چچم(Ryegrass) در حال مقاوم‌شدن به سموم علف‌کش است و عکس‌العمل نشان نمی‌دهد. علت چنین وضعیتی وجود یک آنزیم در گیاه است که مشابه علف هرز تاج‌خروس عمل می‌کند. پیش از این علف‌های هرز تاج‌خروس به یک گروه از علف‌کش‌ها مقاوم شده بودند، اما محققان در سال 2019 دریافتند که این علف‌های هرز به علف‌کش‌های دیگری نیز مقاوم شده و به شکل متابولیکی مقاومت نشان می‌دهند که می‌تواند نگران‌کننده باشد.
حرکت به جلو
علی‌رغم روند مقاوم شدن علف‌های هرز، هنوز علف‌کش‌ها جایگاه و اهمیت خود را در مبارزه با علف از دست نداده‌اند، اما کشاورزان باید با توجه و وسواس بیشتری از این سموم استفاده کنند.
تحقیقات نشان داده که چند نوبت استفاده از یک علف‌کش موثرتر از به کار بردن آن به صورت دوره‌ای با علف‌کش‌های دیگر است، هر چند تداوم درازمدت در استفاده از یک علف‌کش می‌تواند به مقاوم شدن گیاه بینجامد.
توصیه می‌شود در صورتی که یک علف‌کش تا 95درصد موثر باشد، همراه با علف‌کش دیگر به کار گرفته شود.
یکی از نکات مهم در مبارزه با علف‌های هرز در یک مزرعه، مدیریت صحیح مبارزه است، به عنوان مثال، سم گلایفوسیت که برای کنترل بسیاری از گیاهان پهن‌برگ به کار می‌رود، هنوز می‌تواند باریک‌برگ‌های زیادی را نیز کنترل نماید، بنابراین می‌توان آن را همراه با علف‌کش‌های دیگر به کار برد. محققان توصیه می‌کنند:
1- به مقدار و نوع علف‌های هرز در مزارع توجه شود. بنابراین از علف‌کش‌هایی استفاده گردد که 100درصد آنها را کنترل نماید.
2- در کنترل علف‌های هرز باید تاکتیک‌ها و روش‌های متفاوتی اتخاذ کرد. به عنوان مثال، گیاهان پوششی می‌توانند برخی از علف‌های هرز را کنترل کنند.
همچنین سازندگان ماشین‌های کشاورزی، قطعاتی برای جدا کردن و بوجاری بذر از علف‌های هرز در کمباین‌ها ابداع و نصب کرده‌اند که می‌تواند در کاهش میزان بذور علف‌های هرز موثر باشند.
