بهترین زمان استفاده از کود ازت
استفاده از کودهای شیمیایی از یک ضرورت، به یک الزام تبدیل شده است، چرا که بدون افزودن کود به اراضی کشاورزی، باغ‌ها و یا هرگونه کشت برای به‌دست آوردن محصول بیشتر، نمی‌توان برای جمعیت رو به رشد جهان غذا فراهم کرد.
اخبار سبز کشاورزی؛ گیاهان حداقل به 16 عنصر شیمیایی نیاز دارند تا بتوانند محصولی مناسب از نظر عناصر و کافی از جنبه‌های کمیت تولید کنند؛ که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: کربن، اکسیژن، هیدروژن، ازت، فسفر، گوگرد، پتاسیم، کلسیم و منیزیم.
سایر عناصر که به‌اصطلاح به آن‌ها، میکرو یا ریزمغذی گفته می‌شود؛ نیز در این 16 عنصر جای دارند.
با وجود آن که استفاده صحیح از کودهای شیمیایی سازوکارهای دقیقی دارد، اما به علت پایین بودن سطح دانش کشاورزان و این اندیشه اشتباه که استفاده هر چه بیشتر از کودهای شیمیایی، موجب تولید محصول بیشتر می‌شود؛ رعایت نیازهای واقعی یک محصول به کودهای شیمیایی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ ضمن آن اثرات مخربی بر خاک زراعی می‌گذارند و عوارض جانبی دیگری نیز دارند.
استفاده نا به‌جا، چه استفاده بیش از نیاز و یا کمتر از آن مقدار مطلوب، می‌تواند نتایج نامناسبی در پی داشته باشد.
پیش از تولید کودهای ازته از گاز آمونیاک در اوایل قرن بیستم(توسط شیمیدان آلمانی Fritz Haber)، به‌طور کلی چنین کودهایی وجود نداشت و این بزرگ‌ترین نوآوری، در سال 1918 جایزه نوبل شیمی را برای کاشف آن به ارمغان آورد.
چه زمانی؟!
به‌طور کلی کودهای ازته موجب سرعت دادن در رشد سبزینه‌ای گیاهان می‌شوند و در هر کشت متناسب با نیاز آن باید از کودهای ازتی استفاده کرد. در این‌جا فقط به یک نمونه از کاربری کودهای ازته در گیاهان اشاره می‌شود.
گیاه ذرت به دلیل گستردگی کشت در جهان و تنوع کاربردهای آن به اشکال علوفه‌ای، دانه‌ای، تهیه سوخت برای اتومبیل‌ها و تهیه انواع غذاها، یکی از محصولات استراتژیک در دنیا است؛ بنابراین کسب محصول در زمان کوتاه می‌تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
ازت در جوانه‌زنی اولیه بذور ذرت نقشی مهم دارد، اما با گذشت زمان امکان دارد که کشاورز ذرت‌کار نداند که همگام با رشد محصول، چه مقدار و در چه زمانی باید به گیاه ذرت، کود ازته داد و این که آیا اساساً این کار ضرورت دارد یا نه؟
پاسخ به این پرسش به مرحله رشد گیاه بستگی دارد. باید به تعداد برگ‌ها، ارتفاع بوته‌ها و زمان ظهور کلاله‌ها و تشکیل بلال‌ها توجه کرد.
مصرف‌کردن زودهنگام ازت می‌تواند به گیاه یک شوک وارد کرده و به گیاه اطمینان دهد که به اندازه کافی ازت در اختیار دارد و می‌تواند بدون مشکل از آن مصرف نماید.
حال چنانچه تمام ازت مورد نظر به یک‌باره به زمین اضافه شود، مقدار زیادی از آن وارد طبیعت شده و عملاً از دست می‌رود. بنابراین نباید در همان آغاز کشت تمام کود ازته را به زمین اضافه کرد. در زمان کشت باید بین 30 تا 50 کیلوگرم و در مرحله دوم، هنگام چهار یا پنج برگی نیز 30 تا 50 کیلوگرم و بقیه کود را به مقدار 75 کیلوگرم در هکتار در مرحله 10 برگی به زمین داد.
تقسیم‌بندی سه مرحله‌ای افزودن کود به زمین، موجب به حداقل رساندن ضایعات در کود مصرفی می‌شود و گیاه به روش بهتری می‌تواند از آن استفاده کند.
یکی دیگر از دلایل این تقسیم‌بندی رعایت مراحل رشد و درنهایت تولید بلال است که در آن مرحله گیاه، باید انواع کود را برای تولید محصول بیشتر در اختیار داشته باشد. دادن کود دیرهنگام نیز در واقع ضایع‌کردن آن است. بنابراین از اواسط دوره رشد باید مراقبِ نیاز گیاهان به کود باشیم.
ایجاد فاصله زمانی طولانی بین کود دادن در زمان کاشت، تا فرارسیدن تشکیل بلال‌ها در واقع از دست‌دادن بخشی از محصول است. دادن کود ازته در میانه فصل رشد بوته‌ها اهمیت زیادی دارد و وقفه‌ای در تغذیه گیاه رخ نمی‌دهد.
ریختن کود پای بوته‌ها در میانه دوره رشد، با روش سرک، در یکنواختی رشد بوته تاثیر دارد. بنابراین ضمن رعایت نیازهای مزرعه ذرت به تمامی کودها، باید در کاربری ازت دقت کافی به عمل آورد.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۶-اردیبهشت ۱۴۰۳
