کشاورزی شهری و امنیت غذایی

اخبار سبز کشاورزی؛ محدودیت منابع تولید غذا چون آب، خاک حاصلخیز و سایر نهاده‌ها به همراه سرعت گرفتن بیابان‌زایی، نمکی‌شدن اراضی، تکثیر انواع آفات و بیماری‌ها و بالا رفتن هزینه‌های تولید به موازات مشکلات بسیار دیگر، جمعیت رو به افزایش جهان را در مقابل یک چالش جدی به نام امنیت غذایی قرار داده که روزانه موارد دیگری به آن‌ها افزوده می‌شود.

در برخی از حوزه‌های جغرافیایی جهان به علت بالا رفتن درجه حرارت زمین، کشاورزی در فضای باز و مساحت‌های وسیع با گرفتاری‌ها و معضلاتی رو به رو است به‌گونه‌ای که مهاجرت روستاییان و ترک اراضی کشاورزی به یک نگرانی جدی تبدیل شده است. به عنوان مثال، کشور آمریکا به‌عنوان ثروتمندترین کشور دنیا که امکانات بسیار بالایی در تامین مواد غذایی دارد؛ بنابر گزارش وزارت کشاورزی آن، در سال 2022 در حدود 54 میلیون نفر(بیش از ۱۰درصد از جمعیت) در نا امنی غذایی و پنج میلیون و ۲۳۰ هزار نفر در فقر غذایی به سر برده‌اند.

در ایالت واشنگتن تقریبا 20درصد از جمعیت در نا امنی و نگرانی از تهیه غذای مورد نیاز خود بوده‌‌اند. فقدان غذا به شکل نامتناسبی برخی از جوامع شهری را تحت‌تاثیر قرار داده و توزیع ناعادلانه غذا موجب نا امنی غذایی گردیده است.

حال، کشاورزی شهری عکس‌العملی به این موضوع است که با استفاده از فضاهای عمومی نظیر پارک‌ها، مساحت‌های غیرقابل استفاده بین مجتمع‌های ساختمانی، پشت‌بام‌ها و هر مکان غیرکاربردی در محیط‌زیست، بتوان مقداری از نیازهای غذایی جامعه شهری را تامین و باری از دوش کشاورزان روستایی برداشت.

از آن‌جایی که کاربری چنین اراضی و فضاهایی متفاوت است در هر مکانی می‌توان گیاهان مناسب آن‌ها را کشت نمود، چنان که کشت سبزی در پشت‌بام‌ها اقدامی مناسب است. بعضی از این کشت‌های کوچک برای تولید گیاهان با ارزش و برخی دیگر با هدف برطرف نمودن نیازهای یک مجتمع قابل استفاده هستند و حتی در صورت داشتن مازاد مصرف می‌توان آن‌ها را به فروشگاه‌ها و غذافروشی‌های محلی عرضه کرد.

کشاورزی شهری

در موضوعیت کشاورزی نقطه‌نظرهای بسیار متفاوتی وجود دارد، چرا که شامل باغچه‌های مشترک در مجتمع‌های ساختمانی، پشت‌بام‌ها، پارک‌ها و بعضی از فضاهای عمومی می‌شود. از دیدگاه کلی«هرگونه فعالیت در تولید مواد غذایی که برای مناطق فشرده پرجمعیت به اجرا در می‌آید» می‌‌تواند تعریفی برای کشاورزی شهری باشد.

به‌ضرورت چنین مناطقی نباید در یک شهر واقع شده باشند، بلکه هر مکان غیرروستایی می‌تواند برای اجرای چنین برنامه‌ای مورد استفاده قرار گیرد. در این مقوله تفاوت‌هایی بین باغداری و باغبانی و کشاورزی شهری وجود دارد.

معمولا باغداری شهری به فعالیت‌های غیرانتفاعی و غیراقتصادی اطلاق می‌شود، اما در موضوع کشاورزی شهری، افراد یا سازمان‌هایی که اقدام به این کار می‌کنند می‌توانند اهدافی با کسب درآمد داشته باشند. واژه «کشاورزی» اکثرا به فعالیت‌های گسترده در تولید محصولات کشاورزی گفته می‌شود، در حالی که کلمه «باغداری» بسیار کوچک‌تر و اکثرا جنبه تفننی و سرگرمی دارد.

به هر حال، در کشاورزی شهری می‌توان مجموعه‌ای از گیاهانی که دارای ریشه‌های عمیق نیستند، مانند گیاهان برگی(کاهو، اسفناج، تربچه و ...)، فلفل‌، گوجه‌فرنگی‌ و گل‌های خوردنی را هم کشت نمود.

ترکیبی از جنبه‌های انتفاعی و درآمدزایی و همچنین تامین نیازهای غذایی جوامع کوچک محلی و منطقه‌ای به روش بلندمدت از جنبه‌های مثبت چنین اقدامی است تا وابستگی به محصولات کشاورزی روستایی، اندکی کاهش یابد.

مزایای کشاورزی شهری

یکی از مزایای اصلی کشاورزی شهری، تولید محصولات کشاورزی در نزدیک‌ترین محل نسبت به سکونت‌گاه‌های انسانی است. ورود به مرحله خودکفایی و احساس امنیت از وجود مواد مورد نیاز در مجاورت محل‌های زندگی، اهمیت زیادی دارد.

این احساس امنیت، نه‌فقط در مورد وجود موادغذایی، بلکه تامین عناصر متنوع و مختلف نیز است. تمامی عناصر غذایی به‌طور یکسان تولید نمی‌شوند؛ بنابراین دسترسی به ویتامین‌ها، موادغذایی فرآوری‌نشده و سبزی‌های برگیِ تازه که نقش مهمی در تامین سلامت دارند؛ می‌توانند با اجرای کشاورزی شهری تامین شوند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۹-مرداد ۱۴۰۳