15درصداز آب مورد نیاز کشاورزی با،بارورسازی ابرها

اخبار سبز کشاورزی؛ در سال‌های اخیر با کاهش حجم بارندگی ها در کشورمان، ضرورت استفاده از روش باروری ابرها در کانون توجه دست‌اندرکاران حوزه آب، کشاورزی و منابع‌طبیعی قرار گرفته است. خشکسالی پدیده‌ای است که در چند سال اخیر مشکلات زیادی را برای کشورهای مختلف مانند ایران که روی کمربند خشک و نیمه‌خشک واقع شده ایجاد کرده است. از این رو کشورها در صدد یافتن راه حلی برای گذر از خشکسالی هستند که بارورسازی ابرها با هدف افزایش بارش یکی از این روش هاست.

کارشناسان بر این باورند که بارورسازی ابرها روشی برای تاثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف حاصل می‌شود. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد، پدیده بارورسازی ابرها و ایجاد باران مصنوعی قدمتی 70 ساله در جهان دارد.

بارورسازی ابرها یا «ابر آمایی» به‌وسیله افزودن مواد به داخل یک ابر با هدف تقویت، تشکیل و رشد بلورهای یخی در ابرهای سرد و رشد قطره‌ها داخل ابرهای گرم و در نتیجه افزایش بارش برف و باران است. به‌عبارتی دیگر، بارورسازی ابرها روشی برای تاثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است. گرچه هنوز تاثیرهای این حرکت در مورد اقلیم و آینده آن مشخص نشده است.

تاثیر بارورسازی ابرها برای اولین‌بار در سال 1946 در آزمایشگاه تحقیقاتی در شرکت جنرال‌الکتریک آمریکا توسط «وینسنت‌شیفر» مشاهده شد. او بلورهای «یخ خشک» با دمای ۷۸- درجه سانتی‌گراد را به داخل ابرهای مصنوعی تولید شده در اتاقک، رها کرد و مشاهده نمود قطرک‌های اَبَرسرد از راه فرایند انجماد به بلور یخ تبدیل شده و به‌صورت برف در ته اتاقک ابر، ریزش نمودند. بدین‌گونه شواهد آزمایشگاهی از بارور شدن ابرها به‌دست آمد.

امروزه بحران آلودگی هوا یکی از مشکلاتی است که برخی از کشور‌ها با آن رو‌به‌رو هستند. مالزی یکی از کشورهایی است که همه ساله با بحران ناشی از آلودگی هوای موسمی روبه‌رو می‌شود. این کشور بین ماه‌های ابتدایی سال تا سپتامبر با بحران آلودگی هوا روبرو می‌شود که تنها راه برون‌رفت از آن بارندگی اندک باران است.

در مالزی ایجاد باران مصنوعی و بارور کردن ابرها از اهمیت فراوانی برخوردار است. دولت مالزی سال ۲۰۱۴ تاکنون، هر ساله با هدف مبارزه با آلودگی هوا اقدام به بارور کردن ابرها می‌کند. بنابر اعلام پایگاه خبری فاکس‌نیوز، مالزی نه‌تنها در زمینه ایجاد باران مصنوعی در کشور خود موفق عمل می‌کند، بلکه به سایر همسایگان خود کمک‌هایی را در زمینه بارورسازی ابرها در مواقع لزوم انجام می‌دهد. در نتیجه کمک‌های مالزی در زمان بروز آتش‌سوزی در جنگل‌های اندوزی و ایجاد باران مصنوعی، میزان تخریب جنگل‌ها، آلودگی‌های زیست‌محیطی و خسارت‌های اقتصادی، دست‌کم 50درصد کاهش یافت.

یکی دیگر از کشورهای موفق در زمینه ایجاد باران‌های مصنوعی ژاپن است؛ ژاپن از اواخر دهه ۹۰ میلادی مطالعاتی را در زمینه بارورسازی ابرها آغاز کرده است و در حال‌حاضر به یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه تبدیل شده است. این کشور همچنین موفق شد در سال ۲۰۱۳ که توکیو با کمبود شدید آب روبرو شده بود، دست کم ۱۵درصد از آب مورد نیاز این کشور را از راه بارورسازی ابرها تامین کند.

گزارش‌ها حاکی است دانشمندان ژاپنی جزو اولین افرادی بودند که در سال ۲۰۱۳ به اهمیت استفاده از اسپری دی‌اکسیدکربن مایع روی ابرها پی بردند، موضوعی که به گزارش «ژاپن‌تایمز» دو سال وقت و هزینه صرف کرد، اما درنهایت به پیشتازی ژاپنی‌ها در جهان منجر شد.

فناوری بارورسازی ابرها به‌عنوان شاخه‌ای از علم تعدیل وضع هوا، برای نخستین‌بار در ایران از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ توسط یک شرکت کانادایی در حوضه آبریز سدهای کرج و جاجرود استفاده شد. پس از انقلاب، مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها از سال ۱۳۵۷ در وزارت نیرو و با هدف دستیابی به فناوری افزایش بارش از راه بارورسازی ابرها تاسیس شد و تاکنون نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است. در سال‌های اخیر نیز در نمایشگاه اقتدار ۴۰ که در بیرجند برگزار شد، گونه‌ای از پهپاد شاهد ۱۶۱ به نمایش درآمده که یکی از ماموریت‌های این پهپاد بارورسازی ابرها عنوان شده است.

حسین اردکانی پیشکسوت هواشناسی کشور می‌گوید: گزارش‌های منتشر شده از این فناوری در دنیا نشان می‌دهد که عملیات بارورسازی ابرها با روشی بسیار مطمئن و همراه با پارامترهای کاملا علمی می‌تواند ۲۰ تا ۲۵درصد بارندگی را در همان منطقه عملیاتی افزایش دهد. این پیشکسوت هواشناسی کشور می‌گوید: برخی کشورها حدود ۲۰ سال است برای یک منطقه مورد نظر عملیات بارورسازی ابرها را انجام می‌دهند، ما نیز می‌توانیم این کار را برای برخی حوضه‌های آبریز کشورمان انجام دهیم.

امیرمحمد عراقی

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۶